زيان فاش نمودن رازها

   فاش ساختن اسرار و عدم قدرت بر كتمان رازها، گواه بر كم بودن ظرفيّت‏ انسان است. دريادلانى كه در حضور اهل بيت‏ عليهم السلام بودند و از انوار معارف و اسرار آنان بهره ‏مند مى‏ شدند، از افشاء آنها براى ديگران خوددارى مى ‏نمودند. كتمان و رازدارى آنان، دليل بر ظرفيت و قابليت فراوان آنان و وسيلۀ پيشرفت‏ و ترقّى در مسائل معنوى بوده است.

   آنان كه قدرت بر كتمان رازها را ندارند، اين نه تنها دليل بر كمى استعداد و ظرفيت آنان است، بلكه در مواردى علّت اصلى افشاء نمودن آنان، شك در اصل حقايقى است كه به آن پى برده‏ اند. حضرت امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايند:

مُذيعُ السِّرِّ شاكٌّ.(18)

فاش كنندۀ راز، داراى شكّ است.

   كسى كه رازها را فاش مى‏ سازد، اگر به هنگام افشاء داراى شك و ترديد نباشد؛ پس از آن گرفتار شك دربارۀ آن مى‏ شود. زيرا با گفتن رازها به ديگران‏ در ابتداء با تشكيك ديگران دربارۀ اصل آن مسائل، روبرو مى‏ شود و سرانجام‏ خود نيز به انكار آنها پرداخته و از مرتبه ‏اى كه داشته است، سقوط مى‏ كند.

اين حقيقت را حضرت امام صادق ‏عليه السلام اين چنين بيان فرموده‏ اند:

إِفْشاءُ السِّرِّ سُقُوطٌ.(19)

فاش ساختن راز، سقوط است.

   با استفاده از اين فرمايشات گهربار، آنان كه خود را داراى «حالى» مى‏ دانند و معتقدند به مقام و مرتبه ‏اى راه يافته ‏اند، بايد توجّه داشته باشند كه با گفتن‏ مسائل نگفتنى، نه تنها باعث انكار برخى از حقايق در بعضى از افراد مى‏ شوند، بلكه وسيلۀ سقوط خود را نيز فراهم مى‏ كنند.

   ظرف كوچك با ريختن اندكى آب در آن لبريز مى‏ شود؛ ولى دريا، آب‏ رودخانه ‏ها را در خود جاى مى‏ دهد و تغييرى نمى‏ كند. كسانى كه جوياى‏ موفقيّت و رسيدن به مراتب و مراحل عالى معنوى هستند، بايد دريادل باشند و با كتمان راز، ظرفيّت خود را وسعت بخشند، و با اين روش از سنّت الهى‏ پيروى نمايند. حضرت امام صادق‏ عليه السلام در اين باره مى‏ فرمايند:

... اَلسُّنَّةُ مِنَ اللَّهِ جَلَّ وَعَزَّ، فَهُوَ أَنْ يَكُونَ كَتُوماً لِلْأَسْرارِ.(20)

سنّتى كه از خدا بايد در مؤمن باشد، اين است كه كتمان كنندۀ رازها باشد.

   بنابر اين فرد با ايمان كه به مقام معرفت راه يافته و به حقائق ارزنده پى برده‏ است؛ بايد همچون گنج، آنها را از ديگران پنهان نمايد. انسان چگونه مى‏ تواند با فاش ساختن گنجينه، آن را از دستبرد اغيار محفوظ نگه دارد؟! پس حقائق‏ ناگفتنى را بايد همچون گنج حفظ نمود.

   با اين بيان، مردان خدا كسانى هستند كه حربه به دست نامردان نمى‏ دهند.

   اولياء خدا با سكوت و كتمان سرّ، خود را زينت مى‏ دهند، نه آن كه خود را بدنام نمايند.

   حضرت امام صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايند:

حِلْيَتُهُمْ طُولُ السُّكُوتِ وَكِتْمانُ السِّرِّ.(21)

زينت آنان، سكوت طولانى و كتمان سرّ است.

كم گوى و مگوى هر چه دانى

لب دوخته دار تا توانى

بس سرَ كه فتاده زبان است

با يك نقطه زبان زيان است

آن قدر رواست گفتن آن

كايد ضرر از نگفتن آن

نادان به سر زبان نهد دل

در قلب بود زبان عاقل

   دربارۀ لزوم حفظ اسرار و سخنانى كه عموم مردم آمادگى دانستن آن راندارند، در روايات متعدد ديگر نيز اهل بيت‏ عليهم السلام، دوستان خود را به آن‏ سفارش فرموده ‏اند و آنان را به اين نكته متوجه ساخته‏ اند كه هميشه بايد در حفظ اسرار كوشا باشند و راز خود را در دل نهان كنند.

---

18) بحارالأنوار: 88/75، از اصول كافى: 371/2.

19) بحارالأنوار: 229/78 از تحف العقول: 315.

20) بحارالأنوار: 291/78، از تحف العقول: 307.

21) بحارالأنوار: 352/67.