اخلاص صاحب «جواهر الكلام»

   با نگاه به صفحات تاريخ، شواهد زيادى بر اين حقيقت مى‏ يابيم. به عنوان ‏نمونه مى ‏توان از صاحب كتاب «جواهر الكلام» نام برد.

   مرحوم محدّث قمى مى‏ نويسد: در اسلام درباره حلال و حرام كتابى همانند «جواهر الكلام» نوشته نشده است. صاحب «جواهر الكلام» در حالى كه بيست وپنج سال داشت، به تصنيف «جواهر الكلام» - كه شرح شرايع است - پرداخت.

   او بر اثر فقر و تنگ‏دستى، قدرت خريد كتابهاى لازم را نداشت؛ از اين رو به نوشتن كتاب «جواهر الكلام» پرداخت تا شخصاً در مسافرتها او را همراه‏ داشته باشد و هنگامى كه مردم از او مسائلى را مى پرسند، در صورت احتياج به ‏آن مراجعه كند.

   از اين جهت كه كتاب را براى خودش نوشته بود نه براى ديگران، هيچ گونه ‏شبهه ريا و تظاهر در آن وجود نداشت. در زمان وى حدود بيست نفر از علماء ديگر به نوشتن شرح شرايع مشغول بودند كه نه هيچ كدام منتشر شد و نه هيچ ‏يك پايان پذيرفت.

   مرحوم صاحب جواهر فرزندى داشت به نام «شيخ حميد» كه امورات وكارهاى او را انجام مى ‏داد و او با خيال راحت به نوشتن و تكميل مجلّدات ‏كتاب خويش مشغول بود. ولى «شيخ حميد» به مرگ ناگهانى درگذشت وصاحب جواهر را داغدار و آشفته خاطر ساخت.

   او خود فرموده است: پس از مرگ فرزندم روز و شب آرام و قرار نداشتم، هميشه متفكّر و قلبم را اضطراب فرا گرفته بود؛ تا آن كه در يكى از شبها از مجلسى كه بودم به قصد رفتن به منزل، خارج شدم؛ در ميان راه، در حالى كه در فكر و غصّه بودم، هاتفى از پشت سر ندايم داد «لاتفكر، لك اللَّه» فكر مكن خدابا توست. چون پشت سر را نگاه كردم، احدى را نديدم؛ آنگاه خدا را حمد نمودم و به او متوجّه شدم. پس از آن شب، خداوند درهاى رحمتش را بر من‏ گشود؛  امورات من انتظام يافت و حالاتم اوج گرفت.(5)

   پس از آن كه او اين ندا را شنيد با خاطرى آرام به نوشتن و اتمام ‏جواهر الكلام پرداخت.

   اين نتيجه عمل مخلصانه او بود كه او را در شديدترين گرفتاريها يارى‏ نمود و با شنيدن نداى غيبى، موفّق به تكميل كتاب پرارج جواهر الكلام شد. اگر هاتف غيبى او را كمك نمى ‏نمود، تأليف كتاب جواهر الكلام كه ‏مفصّل‏ ترين كتاب فقهى است، پايان نمى‏ پذيرفت.

   مرحوم صاحب جواهر از مصاديق روشن فرمايش حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام ‏است كه مى ‏فرمايند:

طُوبى لِمَنْ اَخْلَصَ لِلَّهِ اَلْعِبادَةَ وَالدُّعاءَ.(6)

خوشا به حال آن كس كه براى خدا، خالص نمايد عبادت و دعا را.

   او بوسيله اخلاص، نه تنها سعادت خود را در دنيا تأمين كرد، بلكه در جهان ‏آخرت نيز رستگار و سرفراز است.

---

5) رك: فوائد الرضويّه محدّث قمى ‏رحمه الله: 452.

6) بحار الأنوار: 229/70 و 261/84، اصول كافى: 16/2.