نفس خود را براى صبر و استقامت آماده كنيد

   عدّه ‏اى از مردم در برابر مشكلات و مصائب صبور و بردبار هستند؛ برخلاف گروه ديگرى كه در برابر سختيهاى زندگى داراى صبر و استقامت ‏نيستند و طاقت تحمّل امور دشوار را ندارند.

   اين گونه افراد، ممكن است به خاطر وارد شدن مشكلاتى كه با صبر و استقامت مى ‏توان آنها را از ميان برداشت، به جاى آن كه مشكلات خود را از ميان بردارند، زندگى خود را بر باد مى ‏دهند و مشكل ديگرى را بر مشكل خود مى ‏افزايند. حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام مى‏ فرمايند:

وَعَوِّدْ نَفْسَكَ بِالتَّصَبُّرِ.(5)

نفس خود را، به صبر ورزيدن عادت ده.

   زيرا نفس، راحت طلب است و از سختيها و تلخيها مى‏ گريزد. كسى كه تاب ‏تحمّل سختيها و مرارتها را نداشته باشد، به مقامات بلند دست نمى ‏يابد.

   از اين جهت براى آن كه نفس بتواند مشكلات و دشواريها را تحمّل كند، بايد به او درس صبر و شكيبائى بياموزيد؛ بلكه بايد او را به صبر ورزيدن معتاد كنيد، تا بتوانيد به هدفهاى بزرگ دست يابيد؛ زيرا اكراه و اجبار در كارها سودى ندارد؛ بلكه در بسيارى از موارد داراى اثرات منفى خواهد بود؛ حتى‏ صبر و استقامت در صورتى نافع است كه نفس، آمادگى قبولى آن را داشته باشد.

   به اين جهت حضرت خضر به حضرت موسى سفارش فرمود:

وَطِّنْ نَفْسَكَ عَلَى الصَّبْرِ.(6)

نفس خود را براى صبر، آماده كن.

   در صورتى كه انسان داراى صبر و استقامت باشد، سرانجام به مقصود خويش‏ مى ‏رسد و شاهد پيروزى و موفقيّت خود مى‏ شود.

صبر و ظفر هر دو از دوستان قديمند

بر اثر صبر، نوبت ظفر آيد

   همچنين از سفارشات اوست:

رَضِّ نَفْسَكَ عَلَى الصَّبْرِ تُخَلِّصْ مِنَ الْاِثْمِ.(7)

نفس خود را راضى بر صبر كن، تا از گناه رهايى يابى.

   زيرا در صورتى كه نفس خود را آماده و راضى بر صبر نكرده باشيد، اكراه ‏باطنى و بى ‏ميلى نفس، موجب اثرات سوء مى ‏گردد و با طغيان نفس وسيله ‏شكست شما فراهم مى‏ شود.

   آرى انگيزه مهمّى كه اهل بيت اطهار عليهم السلام ما را به صبر و شكيبائى امر فرموده ‏اند، اين است كه صبر، وسيله قبولى در امتحانات الهى است. به وسيله‏ صبر، انسان مى‏ تواند در برابر مشكلات و گرفتاريهائى كه به عنوان آزمايش ‏براى او پيش مى ‏آيد، ايمان و اعتقاد خود را اثبات كند. اولياء خدا همه در اين ‏امتحان شركت كرده ‏اند و توانسته ‏اند در نابساماني هاى شديد، خود را تسليم ‏مشيّت خداوند قرار دهند.

---

5) نهج البلاغه: نامه 31.

6) بحار الأنوار: 61/34.  

7) بحار الأنوار: 227/1.