(3)

مجالست با هواپرستان

   همنشينى با دوستان هواپرست و آنان كه هيچ گونه توجّهى به عالم معنى وآخرت ندارند، ايمان را از قلب افراد مؤمن مى‏ ربايد و باعث حضور شياطين‏ گمراه كننده مى‏ شود.

   مجالسى را كه هواپرستان آن را تشكيل مى‏ دهند و كنار يكديگر مى‏ نشينند، حربه بسيار مؤثّرى براى نابودى حقّ و حقيقت بشمار مى‏ رود. دشمنان اهل‏بيت‏ عليهم السلام از صدر اسلام، بارها از تشكيل اين گونه اجتماعات به نفع مقاصد شيطانى خود، سود جسته ‏اند.

   اوّل مظلوم عالم حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام اين گونه اجتماعات را جايگاه‏ حضور شياطين مى‏دانند و اين حقيقت را در نهج البلاغه چنين بيان مى ‏فرمايند:

مُجالَسَةُ اَهْلِ الهَوى مُنْسِأَةٌ لِلْإِيمانِ وَمُحْضِرَةٌ لِلشَّيْطانِ.(15)

همنشينى با مردمِ هواپرست، ايمان را از خاطره‏ ها بدست فراموشى مى‏ سپارد وسبب حضور شياطين مى‏ شود.

   حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام در خطبه ‏اى ديگر يكى از صفات بهترين بندگان‏ خدا را، دورى از مردم هواپرست ذكر مى ‏نمايند و مى ‏فرمايند:

اَحَبُّ عِبادِ اللَّهِ اِلَيْهِ عَبْداً ... خَرَجَ مِنْ صِفَةِ العِمى وَمُشارَكَةِ اَهْلِ‏ الْهَوى.(16)

محبوب‏ترين بندگان خدا نزد وى، بنده‏ اى است ... كه از كوردلى رهيده و از شركت با اهل هوى دورى گزيده است.

   نشست و برخاست با افرادى كه اهل فسق و فجورند و انس با آنان، چنان ‏در زندگى ديگران مؤثّر است كه نه تنها مردم معمولى، بلكه گاهى نيكان جامعه‏ نيز - اگر با آنان مجالست كنند - در كردار و رفتارشان، اثرات سوء و منفى ايجاد مى ‏شود؛ به گونه ‏اى كه صفات نيك را از آنان سلب مى‏ كند و آنان را در رديف ‏افراد  شرير جامعه قرار مى‏ دهد. حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام مى ‏فرمايند:

مُجالَسَةُ الْاَبْرارِ لِلْفُجَّارِ تُلْحِقُ الْاَبْرارَ بِالْفُجَّارِ.(17)

همنشينى نيكان با اهل فسق و فجور، آنان را به فجّار ملحق مى ‏نمايد.

   و در روايت ديگرى مى ‏فرمايند:

اِيَّاكَ وَمُصاحَبَةَ الْفُسَّاقِ.(18)

از هم‏سخن بودن با فسّاق، پرهيز كن.

   اينها نمونه‏ اى است از دستورات خاندان وحى ‏عليهم السلام كه هشدارى عمومى ‏براى همه انسانها است.

   بنابراين افرادى كه در جستجوى حقيقتند و در راه رسيدن به مقاصد عالى‏ گام بر مى‏ دارند، بايد از رفاقت با دوستانى كه هدفشان تنها رسيدن به مادّيات ‏است و از ياد خدا و ذكر آل ‏اللَّه غافلند، دست بردارند؛ زيرا كسانى كه اراده آنها فقط حيات و زندگى دنيا است و به آينده خويش نمى ‏انديشند، صلاحيّت براى ‏دوستى و رفاقت ندارند. خداوند كريم در قرآن مجيد مى‏ فرمايد:

(فَاعْرِضْ عَمَنَّ تَوَلَّى عَنْ ذِكْرِنا وَلَمْ يُرِدْ اِلاَّ الْحَياةَ الدُّنْيا).(19)

از كسى كه از ياد ما روى گردانيده و اراده ‏اى جز زندگى دنيا ندارد، دورى كن.

   زيرا هدف اين گروه، تنها زراندوزى و بهره‏ هاى مادّى دنيا است و هر چه‏ بيندوزند، به جستجوى بيشتر از آن مى ‏روند؛ گوئى كه در آرزوى گنج قارون‏ هستند. قرآن به اين واقعيّت تصريح فرموده است:

(قالَ الَّذينَ يُريدُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا يا لَيْتَ لَنا مِثْلَ ما اوُتِيَ قارُونَ‏ اِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظيمٍ).(20)

آنان كه اراده زندگى دنيا را دارند، گفتند: اى كاش همانند آنچه به قارون داده‏ شده، از آن ما بود! بدرستى كه او داراى بهره عظيم است.

   اين گونه افراد بر فرضى كه مال قارون را بدست آورند، باز در جستجوى‏ ثروت و قدرت بيشتر هستند. آيا مصاحبت، رفاقت و همنشينى با اين گونه افراد هواپرست، انسان را به خدا نزديك مى‏ كند يا به سوى دنياى فانى مى‏ كشاند؟!

   اين گونه افراد همچون شمشير برنده كه جان شيرين را از پيكر افراد خارج ‏مى‏ كند، ارزش همنشينان خود را از بين مى‏ برند.

   حضرت امام جواد عليه السلام مى ‏فرمايند:

اِيَّاكَ وَمُصاحَبَةَ الشَّريرِ فَاِنَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَيَقْبُحُ‏ اَثَرُهُ.(21)

از مصاحبت و همنشينى با فرد شرير، پرهيز كن؛ زيرا كه او همانند شمشيرِ از نيام كشيده است ظاهرى نيكو و اثرى قبيح دارد.

با بدان كم نشين كه بدمانى

خو پذير است نفس انسانى

من نديدم سلامتى ز خسان

گر تو ديدى سلام ما برسان

   همان گونه كه مصاحبت با بزرگان و اولياء خدا دليل بر عقل و فهم انسان ‏است، مجالست با اشرار خلاف آنست. حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام فرموده ‏اند:

لَيْسَ مَنْ خالَطَ الْاَشْرارَ بِذي مَعْقُولٍ.(22)

كسى كه با اشرار همنشينى كند فرد معقولى نيست.

   زيرا همنشينى با فرد شرير، ارزشهاى حياتى را ويران مى‏ كند و انسان را نسبت به اخيار و اولياء خدا بدبين مى ‏نمايد.

   گمانهاى پسنديده و حسن ظنّ به افراد صالح و شخصيّتهاى خودساخته ومهذّب، بر اثر همنشينى با افراد گمراه و شرير، تبديل به پندارهاى اشتباه نسبت‏ به آنان مى ‏شود. اين واقعيت را اوّل مظلوم عالم حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام اين‏ گونه بيان فرموده ‏اند:

صُحْبَةُ الْاَشْرارِ تُورِثُ سُوءَ الظَّنِ بِالْاَخْيارِ.(23)

مصاحبت با اشرار، باعث پندار زشت و سوء ظنّ نسبت به اخيار مى ‏شود.

   زيرا نه تنها بودن در نزد آنها و ديدار آنان آثارى ناپسند دارد، بلكه گفتار زهرآلود آنان نيز، انسان را به گمراهى و فساد مى كشاند.

---

15و16) نهج البلاغه: خطبه 86 .

17) بحار الأنوار: 197/74.  

18) شرح غرر الحكم: 289/2.  

19) سوره نجم، آيه 29.  

20) سوره قصص، آيه 79.

21) بحار الأنوار: 364/78.  

22) شرح غرر الحكم: 86/5.

23) بحار الأنوار: 12/78.