(3)

خودسازى و خودشناسى نهايى

يا پاك سازى ضمير ناخود آگاه

    ما در زمينۀ «خود سازى» نه تنها بايد ضمير خودآگاهِ خود را با معارف اهل بيت‏ عليهم السلام روشن كنيم، بلكه بايد اعماق وجود خويش را از علاقه و تمايل به دشمنان دين پاك نمائيم و ضمير ناخودآگاه خود را نيز با انوار تابناك ولايت آل اللَّه روشن سازيم.

    حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نسبت به كسانى كه خداوند را تشبيه به مخلوق مى‏كنند، مى‏ فرمايند:

 لَمْ يَعْقَدْ غَيْبُ ضَميرِهِ عَلى مَعْرِفَتِكَ.(15)

 ضمير پنهان خود را بر معرفت تو پيوند نزده است.

    بنابراين انسان نه تنها داراى شعور ظاهر و ضمير آگاه، بلكه داراى ضمير غائب و ناخودآگاه نيز مى‏ باشد و براى خودسازى و خودشناسى بايد انسان هر دو مرحلۀ ضمير و شعور را پاكسازى كند.

    از آنچه گفتيم روشن شد كه خودشناسى در صورتى واقعيّت پيدا مى‏ كند كه انسان اعماق وجود خويش را پاكسازى كند . بنابراين پاكسازى ضمير ناخودآگاه از شرايط و عوامل مهمّ خودشناسى است .

---

15) بحارالأنوار : 320/77.