3- برائت از دشمنان اهل‏ بيت‏ عليهم السلام

   اگر در قلب انسان محبّت آن بزرگواران - كه هستى همۀ مخلوقات به بركت‏ وجود آنان است - جاى گرفت؛ ديگر امكان ندارد، دوستى دشمنان آنان را پذيرا شود. زيرا محبّت اهل بيت‏ عليهم السلام با دوستى دشمنان آنان سازگار نيست؛ چون در شعور ظاهرى و خودآگاه انسان ممكن است محبّت دو شى‏ء مخالف ‏وجود داشته باشد.

   بنابراين در شعور ظاهرى و يا ذهنى ممكن است كسى هم دوستى اهل بيت ‏رسالت‏ عليهم السلام را داشته باشد و هم دوستى گمراهان را؛ ولى از نظر قلبى و باطنى‏ اين گونه نيست. حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام مى‏ فرمايند:

لايَجْتَمِعُ حُبُّنا وَحُبُّ عَدُوِّنا في جَوْفِ إِنْسانٍ، اَللَّهُ عَزَّوَجَلَّ يَقوُلُ:«ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ في جَوْفِهِ»(19)(20)

محبّت ما خاندان، با محبّت دشمنان ما در قلب انسان جمع نمى‏ شود. خداوند مى‏ فرمايد: قرار نداده است خدا براى مرد، دو قلب در يك بدن.

   زيرا دوستى اهل بيت عصمت‏ عليهم السلام و محبّت دشمنان آنان، همانند آب وآتش هستند و در يك جا جمع نمى‏ شوند.

   نظير اين روايت را ابى جارود از امام باقر عليه السلام نقل كرده است.

أَبِي الْجارُودِ عَنْ أَبي جَعْفرعليه السلام في قَوْلِهِ: «ما جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ ‏قَلْبَيْنِ في جَوْفِهِ» فَيُحِبُّ بِهذا وَيُبْغِضُ بِهذا، فَأَمَّا مُحِبُّنا  فَيُخْلِصُ‏ الْحُبَّ لَنا كَما يُخْلِصُ الذَّهَبَ بِالنَّارِ لا كَدِرَ فيهِ.

مَنْ أَرادَ أَنْ يَعْلَمَ حُبَّنا، فَلْيَمْتَحِنْ قَلْبَهُ فَإِنْ شارَكَهُ في حُبِّنا حُبّ‏ عَدُوِّنا، فَلَيْسَ مِنَّا وَلَسْنا مِنْهُ وَاللَّهُ عَدُوُّهُمْ وَجِبْرِئيلُ وَميكائيلُ وَاللَّهُ ‏عَدُوٌّ لِلْكافِرينَ.(21)

ابى جارود از امام باقرعليه السلام نقل مى‏ كند كه آن حضرت در پيرامون فرمايش ‏خداوند كه مى‏ فرمايد: در جوف هيچ مردى خدا دو قلب قرار نداده است، فرمودند: انسان داراى دو قلب نيست تا با يكى دوست بدارد و به وسيلۀ ديگرى دشمن داشته باشد. دوستدار ما دوستى ما خاندان را از همراه بودن با محبّت دشمنان ما، خالص مى‏ كند؛ همان گونه كه آتش طلا را خالص مى‏ كند بطورى كه در او كدورت نباشد.

هر كس مى‏ خواهد بداند كه داراى محبت ما خاندان هست يا نه؟ قلب خود را آزمايش نمايد؛ پس اگر با دوستى ما محبّت دشمنان ما را داشت، او از ما نيست‏ و ما از او نيستيم. خداوند و جبرئيل و ميكائيل دشمن اين گونه افراد هستند وخداوند دشمن براى كافران است.

   بنابراين از نشانه ‏هاى محبّتى كه همراه با پيروى و اطاعت اهل بيت‏ عليهم السلام‏ است، جذب شدن انسان بسوى آن بزرگواران و انزجار از دشمنان آنان‏ مى‏ باشد. انسان به وسيلۀ اين گونه محبّت، مجذوب و شيفتۀ اهل بيت‏ عليهم السلام ‏مى‏ شود؛ به طورى كه به جز محبوب و آنچه او دوست دارد، نمى ‏انديشد. اين ‏گونه حالات بر اثر جذب محبّ به سوى محبوب است.

   جناب خديجه ‏عليها السلام هنگام مسافرت پيغمبر اكرم ‏صلى الله عليه وآله وسلم مى‏ گفت:

قَلْبُ الْمُحِبِّ إِلَى الْأَحْبابِ مَجْذوُبٌ

وَجِسْمُهُ بِيَدِ الْأَسْقامِ مَنْهوُبٌ(22)

قلب محبّ مجذوب احباب مى‏ شود، در حالى كه جسم او به دست بيمارى‏ ها گرفتار است.

   وقتى كه شما بر اثر پيشرفت در محبّت و ازدياد دوستى آل‏ اللَّه، مجذوب آن‏ بزرگواران شديد؛ از غير آنان بيزار مى‏ شويد. به اين جهت حضرت امام‏ صادق‏ عليه السلام مى‏ فرمايند:

... إِنَّ أَصْلَ الْحُبِّ، اَلتَّبَرّي عَنْ سِوَى الْمَحْبوُبِ.(23)

اصل محبّت، دورى جستن از غير محبوب است.

   و وقتى كه شما از غير محبوب دورى نموديد، محبوب را بر غيرش مقدم‏ مى‏ داريد. حضرت امام صادق‏ عليه السلام در اين باره مى‏ فرمايند:

دَليلُ الْحُبِّ ايثارُ الْمَحْبُوبِ عَلى ما سَواهُ.(24)

دليل دارا بودن محبّت، ترجيح دادن محبوب بر غير اوست.

   اين گونه محبّت‏ها، شما را در اوج معنويّت و نورانيّت قرار مى‏ دهد؛ بطورى كه بر اثر آن عنايات اهل بيت‏ عليهم السلام به سويتان متوجّه مى‏ شود و شما را موجودى معنوى و ملكوتى مى‏ سازد و به اين جهت نفرت و برائت از دشمنان‏ اهل‏بيت‏ عليهم السلام در قلب شما افزوده مى‏ شود.

---

19) سورۀ احزاب، آيۀ 4.

20) بحارالأنوار: 318/24، از كنز الفوائد: 23.

21) بحارالأنوار: 51/27.

22) بحارالأنوار: 29/16.

23) بحارالأنوار: 251/69، از مصباح الشريعه: 65.

24) بحار الأنوار: 22/70، از مصباح الشريعه: 2.