از آثار مهمّ سقیفه

نتیجۀ سقیفه شورای عمر و سپس، به حکومت رسیدن بنی امیّه و بنی العبّاس بود که در قتل یکدیگر تلاش کردند و بسیاری از افراد دو گروه به دست دیگری کشته شدند.

آیا خلفای بنی العبّاس برحق بودند یا خلفاء بنی امیّه یا هر دو یا هیچکدام؟

آیا ممکن است هم بنی العبّاس و هم بنی امیّه هر دو برحق باشند؟

پس یا هر دو یا یکی از آن دو باطل بودند که این نتیجۀ سقیفه و شورای عمر بود.

   عبّاسيان در تعقيب بنى‏ اميّه هر چه توانستند كردند، در بصره و كوفه و شام هر جا يكى از ايشان را يافتند بى‏ دريغ كشتند. قبر معاويه بن ابى سفيان را شكافتند و در آن چيزى غبار مانند يافتند و هم قبر يزيد بن معاويه را شكافتند و استخوان پوسيده وى‏ چون خاكستر بود.

پس از سفاح رغبت انتقام جوئى عبّاسيان آرام نشد و در همه دوران اوّل عبّاسى‏ تعقيب و قتل امويان دوام داشت و ذكر و یاد حوادث پيشين مايه تهييج خاطر خليفگان ‏بود كه از يادآورى قتل امويان مسرور و شادمان می گشتند.

   «ابن دأب» كه از خواصّ «هادى» بود گويد: نيمه‏ شبى مرا به حضور خليفه خواندند وقتى به حضور رسيدم جزوه ‏اى به دست داشت و در آن مى ‏نگريست. به من گفت: امشب مرا از ياد آن خون‏ ها كه بنى‏ اميّه و بنى ‏مروان از خاندان ما ريختند خواب نبرد.

   گفتم: در عوض عبدالله بن على در فلسطين فلان و فلان را كشت و نام همه‏ مقتولان را ياد كردم و عبدالصمد بن على در حجاز به همين مقدار كشت. ديدم كه هادى از یاد کردن مقتولان بنى ‏اميّه خرسند شد.

   مأمون نيز بر روش اسلاف خويش بود. وى فرمان داده بود كه در همه ولايت‏ هاى ‏اسلام معاويه را بر منبر لعن كنند.

   روش عبّاسيان در قتل و زجر امويان و مصادره اموالشان و نبش قبور و لعن‏ خليفگان قديم بر منبر كه مايه رضايت شيعيان علوى و دوستان خاندان عبّاسى بود مردم عرب را كه تمايلات اموى داشتند ناراضى كرد. نفوذى كه ايرانيان در دربار عبّاسيان داشتند و مناصب معتبر يافتند در تحريك عرب مؤثّر بود و فتنه ‏هاى بسيار در ولايت‏ هاى اسلام خاصّه در شام و حجاز و مصر پديد آمد كه هميشه خاطر عبّاسيان را مشغول مى‏ داشت.(1)

---

(1)  تاريخ سياسى اسلام (دكتر حسن ابراهيم ‏حسن): 2 / 97.