تعیین خلیفه

مخصوص خداوند و رسول اوست

بنابر اعتقاد شیعیان نصب خلیفه باید از طرف خداوند انجام شود و مردم حقّی در نصب و عزل خلیفه ندارند ولی اهل تسنّن می گویند تعیین خلیفه با مردم است و مردم می توانند خودشان فردی را به عنوان خلیفه تعیین کنند و این بر خلاف صریح قرآن کریم است که می فرماید:

«وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ»(۱) ’’و [به یاد آرید] هنگامی که ابراهیم را پروردگارش به تکالیفی بسیار مهمّ [از انواع اوامر و نواهی و حوادث] آزمایش کرد، پس او همه را به‌ طور کامل انجام داد، [پروردگارش به سبب سرافراز بیرون‌ آمدنش از امتحان، به او] فرمود: من تو را برای همۀ مردم پیشوا قرار دادم. ابراهیم گفت: از دودمانم [نیز پیشوایانی برگزین]. خداوند فرمود: عهدِ من [که مقام والای امامت است] به ستمکاران نمی‌رسد‘‘

که خداوند فرموده دلیل بر این است که خلافت عهد خداست و به مردم ربطی ندارد. خواستهٔ حضرت ابراھیم که از خداوند خواست که ذریّهٔ او به آن مقام برسند، خداوند در پاسخ او فرمود: « لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» ذریّهٔ ای که از ظالمین باشد چه در گذشته و چه در حال به مقام امامت نمی رسد. «لَا يَنَالُ عَهْدِي...» دلالت می کند مقام خلافت، الهی است و مردم در آن حقّی ندارند و مخصوص خداوند است به این جھت می فرماید: «لَا يَنَالُ عَهْدِي...» این خود دلیل صریح بر بطلان سقیفه است، زیرا به دلالت این آیهٔ شریفه هیچ کس حق دخالت در عهد خداوند یعنی تعیین خلیفه و جانشین را ندارد.

---

(1) سورۂ بقرہ، آیۀ ۱۲۴.