پيشگوئى حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام

درباره مروان بن حكَم ، به نقل «نهاية الأرب»

    در «نهاية الأرب» آمده است : مروان حضرت رسول صلى الله عليه وآله وسلم را نديده است ؛ زيرا هنوز كودك نادانى بوده كه همراه پدرش به طائف رفته است و در حكومت عثمان همراه پدرش به مدينه آمده است و چون پدرش مرد عثمان او را به عنوان كاتب خود برگزيده است و مروان چنان بر فكر و رفتار عثمان چيره شد كه سبب اصلى قيام و شورش مردم و كشتن عثمان شد .

    ابن عبدالبر در كتاب «إستيعاب»(1) نقل مى ‏كند كه : علىّ بن ابى طالب عليه السلام روزى پيش مروان آمد و فرمود :

 اى واى بر تو ؛ و اى واى بر امّت محمّد صلى الله عليه وآله وسلم از تو و از فرزندان تو ؛ در آن هنگام كه نيرويى برايت فراهم شود .

    به مروان «خيط باطل» مى‏ گفتند و روز جنگ در خانه عثمان ضربتى بر پشت‏ سرش زدند كه به روى خود درافتاد و با دهان به زمين خورد .

    برادرش عبدالرحمان بن حكم - كه با او هم‏عقيده نبود و شاعرى شوخ‏ طبع بود - درباره او چنين سروده است :

    «به خدا سوگند ؛ نمى‏ دانم و مى ‏خواهم از همسر كسى كه او را از پشت ضربت زده ‏اند بپرسم او چه مى‏ كند . خداوند قومى را كه اين ريسمان پوسيده را حاكم كردند سيه‏ روى فرمايد . او بر مردم امير شده است به هر كس مى‏ خواهد مى‏ بخشد و هر كه را مى‏ خواهد محروم مى‏ كند» .

    و گفته شده است : هنگامى كه معاويه ، مروان را حاكم مدينه ساخته است برادرش اين شعر را گفته است و او مروان را بسيار هجو مى ‏گفته است .(2)

 مروان بن حكم نخستين كس بود كه دو وليعهد معيّن كرد و براى دو كس از فرزندان خويش بيعت گرفت كه يكى پس از ديگرى عهده ‏دار خلافت شوند .

    عبدالملك مروان وصيّت پدر را محترم نداشت امّا روش او را متّبع داشت ، مى‏ خواست برادر خويش عبدالعزيز را از وليعهدى خلع كند و دو فرزند خود وليد و سليمان را به ولايتعهدى برگزيند امّا مرگ عبدالعزيز اين مشكل را از پيش برداشت و به خلع وى حاجت نيفتاد .

    وليد بن عبدالملك نيز در اين طريقه غلط كه تخم رقابت و كينه را در خاندان اموى افشانده بود از پدر خويش تبعيّت كرد كه مى‏ خواست برادر خود سليمان را خلع كند و فرزند خود عبدالعزيز را به جاى او نصب كند؛ امّا در اين‏كار توفيق نيافت و چون خلافت به سليمان رسيد از كسانى كه در كار خلع وى با وليد همداستانى كرده بودند به سختى انتقام كشيد .(3)

 از جمله کارهای مروان : انتقال قطعه‏ سنگى كه به دست مبارك رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم در روى قبر عثمان بن مظعون قرار گرفته بود و قرار دادن آن در روى قبر عثمان بن عفّان به وسيله مروان بن حكم(4) .

 

---

1) الإستيعاب : 1388 .

2) نهاية الأرب : 69/6 .

3) تاريخ سياسى اسلام (دكتر حسن ابراهيم حسن) : 27/2 .

4) تاريخ المدينة ابن زباله به نقل وفاء الوفاء : 894/3 و 914 ، تاريخ المدينة ابن شبه : 102/1 ، عمدة الأخبار : 152 ، اسد الغابة : 387/3 .