پايان بخش

گوشه اي از مواعظ امام حسن عسکري عليه السلام

 در پايان اين بخش به گوشه‏ اى از پندهاى شيوا و رساى امام حسن عسكرى‏ عليه السلام اشاره مى‏ نماييم:

1 -  يكى از شيعيان نامه‏ اى به امام حسن عسكرى‏ عليه السلام نوشته و در ضمن آن ، اختلاف شيعيان را بازگو نمود .

امام‏ عليه السلام در پاسخ وى نوشت: 

إنّما خاطب اللَّه العاقل ، والناس فيّ على طبقات : المستبصر على سبيل نجاة، متمسّك بالحقّ ، متعلّق بفرع الأصل ، غير شاكّ ولا مرتاب ، لا يجد عنّي ملجأ . وطبقة لم تأخذ الحقّ من أهله ، فهم كراكب البحر يموج عند موجه ويسكن عند سكونه . وطبقة استحوذ عليهم الشيطان ، شأنهم الردّ على أهل الحقّ ، ودفع الحقّ بالباطل حسداً من عند أنفسهم .

 فدع من ذهب يميناً وشمالاً ، فإنّ الراعي إذا أراد أن يجمع غنمه جمعها بأهون سعي ، وإيّاك والإذاعة وطلب الرئاسة ، فإنّهما يدعوان إلى الهلكة .(27)

 خداوند تنها مردمان عاقل را مورد خطاب قرار داده است، مردم در مورد من ، چند دسته هستند :

 الف) كسى كه بر راه نجات و رستگارى بصيرت و بينش دارد، او چنگ به حق و حقيقت زده و شاخه‏ هاى آن را گرفته و دستاويز نموده، هيچ گونه شكّ و ترديدى نسبت به من نداشته و پناهگاهى غير از من نمى ‏جويد .

 ب) گروهى كه حق و حقيقت را از اهلش نگرفته‏ اند ، ايشان همانند دريانوردانى هستند كه با امواج دريا ، نگران و مضطرب مى‏ شوند و با آرامش دريا آرام مى‏ گيرند .

 ج) گروهى كه شيطان بر آنان غلبه پيدا كرده، اينان كارشان رد كردن اهل حق است و به خاطر حسادتى كه در دل دارند حق را به وسيله باطل دفع مى ‏كنند .

 بنابراين ، كسانى را كه به راست و چپ مى ‏روند رها كن، چرا كه چوپان وقتى بخواهد گوسفندان خود را جمع كند با كمترين تلاش و كوشش آنها را جمع مى‏ نمايد.

 از افشاگرى و رياست ‏طلبى بپرهيز كه اين دو انسان را به ورطه هلاكت و نابودى مى ‏اندازند.

 

2 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام فرمود:

 من الفواقر الّتي تقصم الظهر : جار إن رأى حسنة أخفاها ، وإن رأى سيّئة أفشاها .(28)

 از مصيبت‏هايى كه كمر انسان را مى ‏شكند: همسايه‏ اى است كه اگر خوبى ببيند مى ‏پوشاند و اگر بدى ببيند آن را آشكار مى‏ نمايد.

  3 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام در ضمن سخنانى به شيعيان خود مى ‏فرمايد: 

 أوصيكم بتقوى اللَّه ، والورع في دينكم ، والإجتهاد للَّه ، وصدق الحديث ، وأداء الأمانة إلى من ائتمنكم من برّ أو فاجر ، وطول السجود وحسن الجوار ، فبهذا جاء محمّد صلى الله عليه وآله وسلم .

 صلّوا في عشائرهم ، وأشهدوا جنائزهم ، وعودوا مرضاهم ، وأدّوا حقوقهم ، فإنّ الرجل منكم إذا ورع في دينه ، وصدق في حديثه ، وأدّى الأمانة، وحسن خلقه مع الناس قيل : هذا شيعيٌّ فيسرّني ذلك .

 اتّقوا اللَّه وكونوا زيناً ولاتكونوا شيناً ، جرّوا إلينا كلّ مودّة ، وادفعوا عنّا كلّ قبيح ، فإنّه ما قيل فينا من حسن فنحن أهله ، وما قيل فينا من سوء فما نحن كذلك ، لنا حقّ في كتاب اللَّه ، وقرابة من رسول اللَّه‏ صلى الله عليه وآله وسلم، وتطهير من اللَّه ، لايدّعيه أحد غيرنا إلّا كذّاب.

 أكثرو ذكر اللَّه ، وذكر الموت ، وتلاوة القرآن ، والصلاة على النبيّ صلى الله عليه وآله وسلم ، فإنّ الصلاة على رسول اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم عشر حسنات ، احفظوا ما وصّيتكم به ، واستودعكم اللَّه وأقرء عليكم السلام .(29)

 شما را به تقواى خدا، پرهيزكارى در دينتان، كوشش براى خدا، راستگويى، اداى امانت - هر كه شما را امين قرار داده چه خوب چه بد - طول سجده و حسن همجوارى سفارش مى‏ نمايم؛ چرا كه براى همين دستورات حضرت محمّد صلى الله عليه وآله وسلم آمده است .

 با (مخالفان) در محلّه‏ هايشان نماز بخوانيد، در تشييع جنازه آنها شركت نماييد، از بيمارانشان عيادت كنيد و حقوق آنها را ادا نماييد، زيرا اگر يكى از شما در دينش پرهيزكار و در سخنش راستگو باشد و امانت را بپردازد و با آنان با خوش ‏اخلاقى برخورد نمايد مى ‏گويند: اين شيعه است، و همين سبب شادى و سرور من مى ‏شود .

 تقواى خدا پيشه كنيد و براى ما زينت باشيد، و موجب ننگ و عار ما نشويد، همه مودّت‏ها ، محبّت‏ها را به سوى ما بكشانيد و هر ناپسندى را از ما دور كنيد، زيرا  كه هر خوبى كه در حقّ ما گفته شود ، ما اهل آن بوده و شايسته آن هستيم، و هر بدى كه به ما نسبت دهند ، ما چنين نيستيم، براى ما در كتاب خدا حقّى است و قرابت و خويشاوندى ما با رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم است و تطهير و پاكى ما از جانب خداوند متعال است كه هر كس جز از ما چنين ادّعايى كند، دروغگو است.

 خداوند را زياد ياد كنيد و به ياد مرگ نيز باشيد، قرآن بخوانيد، و بر پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم صلوات و درود بفرستيد، چرا كه صلوات بر رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم ده حسنه دارد. آنچه به شما سفارش كردم ، حفظ كنيد. شما را به خدا سپرده و به همه شما سلام مى‏ رسانم.

 

4 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد:

 ليست العبادة كثرة الصيام والصلاة ، وإنّما العبادة كثرة التفكّر في أمر اللَّه .(30)

 عبادت و پرستش خداوند با زيادى نماز و روزه نيست؛ بلكه عبادت همان تفكّر زياد در امر خداوند است .

5 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد:

 الغضب ، مفتاح كلّ شرّ .(31)

 خشم و غضب كليد هر بدى است.

6 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد:

 أقلّ الناس راحة الحقود .(32)

 كم آسايش‏ترين مردم؛ كينه‏ ورزان هستند.

7 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد:

 إنّكم في آجال منقوصة ، وأيّام معدودة ، والموت يأتي بغتة ، من يزرع خيراً يحصد غبطة ، ومن يزرع شرّاً يحصد ندامة ، لكلّ زارع ما زرع ، لا يسبق بطي‏ء بحظّه ، ولايدرك حريص ما لم يقدّر له ، من اُعطي خيراً فاللَّه أعطاه ، ومن وقي شرّاً فاللَّه وقاه .(33)

 زندگى شما مدّتى محدود و روزهاى معيّن است، و مرگ ناگهانى مى ‏رسد. هر كسى كه خيرى بكارد محصول آن غبطه ديگران است و هر كسى كه شرّ و بدى بكارد محصول آن ندامت و پشيمانى است .

 (آرى ،) هر زارعى، كشت خود را درو مى ‏كند، كسى كه براى روزى كُند حركت مى ‏كند ، كسى براى گرفتن بهره او، از او سبقت نمى‏ گيرد و آن كه براى بدست آوردن آن ، حرص مى‏ورزد آنچه بر او مقدّر نشده بدست نمى ‏آورد .

 هر كه به او خيرى عطا شود در واقع خداوند عطا فرموده، و هر كه از شرّ و بدى نگاه داشته شود ، در واقع خداوند او را حفظ كرده است .

8 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد :

 ما ترك الحقّ عزيز إلّا ذلّ ، ولا أخذ به ذليل إلّا عزّ .(34)

 هيچ عزيزى حق را ترك ننمود جز آن كه ذليل و خوار گشت و هيچ ذليلى به حق چنگ نزد جز آن كه عزيز شد.

9 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى‏ فرمايد : 

 خصلتان ليس فوقهما شي‏ء : الإيمان باللَّه ، ونفع الإخوان .(35)

 دو خصلت است كه بالاتر از آن دو ، چيزى نيست: ايمان به خدا و نفع رساندن براى برادران.

10 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد :

 التواضع نعمة لاتحسد عليها .(36)

 تواضع و فروتنى نعمتى است كه هرگز مورد حسادت واقع نمى‏ شود.

11 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد :

 من وعظ أخاه سرّاً فقد زانه ، ومن وعظه علانية فقد شانه .(37)

 هر كه در پنهانى برادر خويش را پند دهد او را آراسته و هر كه در آشكار او را موعظه نمايد در واقع، او را زشت نموده است .

12 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد : 

 ما من بليّة إلّا وللَّه فيها نعمة تحبط بها .(38)

 هيچ بلايى نيست جز آن كه خداوند متعال در كنار آن نعمتى قرار داده كه آن را از بين مى‏ برد .

13 - امام حسن عسكرى‏ عليه السلام مى ‏فرمايد : 

 ما أقبح بالمؤمن أن تكون له رغبة تذلّه .(39)

 چقدر زشت است كه مؤمن ميل و علاقه به چيزى داشته باشد كه او را ذليل و خوار سازد.

 

---

27) بحار الأنوار : 371/78 ح4 .  

28) بحار الأنوار : 372/78 ح 11 .  

29) بحار الأنوار : 372/78 ح 12 .

30) بحار الأنوار : 373/78 ح 13 .

31) بحار الأنوار : 373/78 ح 15 .

32) بحار الأنوار : 373/78 ح 17 .

33) بحار الأنوار : 373/78 ح 19 .

34) بحار الأنوار : 374/78 ح 24 .

35) بحار الأنوار : 374/78 ح 26 .

36) بحار الأنوار : 374/78 ح 31 .  

37) بحار الأنوار : 374/78 ح 33 .  

38) بحار الأنوار : 374/78 ح 34 .

39) بحار الأنوار : 374/78 ح 35 .