(4)

زيارت جواديّه (19)

يا زيارت چهارم امام رضا عليه السلام

مرحوم علّامه مجلسى فرموده است: در نسخه‏ اى قديمى - كه تاريخ تأليف آن، سال 746 هـ ذكر شده و از تأليفات علماى پيشين بوده است - زيارتى را براى حضرت ‏امام رضا عليه السلام يافتم و آن را همان‏گونه كه يافته ‏ام نقل مى ‏كنم:

   در آن، مرقوم داشته ‏اند: زيارت مولا و سرور ما حضرت امام رضا - كه بر او و پدران وفرزندانش درود و رحمت الهى باد -  در هر زمانى شايسته و نيكو است و بهترين زمان آن، ماه ‏رجب است، و اين زيارت از فرزندش امام جواد عليه السلام براى آن حضرت روايت شده است:

اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وَلِيَّ اللَّهِ وَابْنَ أَوْلِيآئِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا سَفيرَ اللَّهِ وَابْنَ ‏سُفَرآئِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا حُجَّةَ اللَّهِ وَابْنَ حُجَجِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا نُورَ اللَّهِ‏ في ظُلُماتِ الْاَرْضِ وَابْنَ أَنْوارِهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا عَمُودَ الدّينِ. اَلسَّلامُ ‏عَلَيْكَ يا وارِثَ الْاَنْبِيآءِ وَالْمُرْسَلينَ.

   اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ ادَمَ صَفْوَةِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ نُوحٍ ‏نَجِيِّ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ اِبْراهيمَ خَليلِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ اِسْمعيلَ ذَبيحِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ مُوسى كَليمِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ عيسى رُوحِ اللَّهِ.

   اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ مُحَمَّدٍ (حَبيبِ اللَّهِ وَ) رَسُولِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ‏ يا وارِثَ أَميرِالْمُؤْمِنينَ عَلِيِّ بْنِ أَبي طالِبٍ عَلَيْهِ السَّلامُ وَلِيِّ اللَّهِ، وَوَصِيِّ رَسُولِ اللَّهِ.

اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ فاطِمَةَ الزَّهْرآءِ، سَيِّدَةِ نِسآءِ الْعالَمينَ، بِنْتِ ‏رَسُولِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ، سَيِّدَىْ شَبابِ ‏أَهْلِ الْجَنَّةِ، (وَسِبْطَيْ رَسُولِ اللَّهِ.)

   اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ، سَيِّدِ السَّاجِدينَ وَزَيْنِ‏ الْعابِدينَ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، باقِرِ عِلْمِ الْاَوَّلينَ ‏وَالْاخِرينَ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، اَلصَّادِقِ الْبآرِّ التَّقِيّ ‏الْاَمينِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا وارِثَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ، اَلْعالِمِ الْكاظِمِ، اَلْحَفِيّ ‏الْحَليمِ.

   اَلسَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الصِّدّيقُ الشَّهيدُ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْوَصِيّ‏ الرَّضِيُّ، اَلْبَرُّ التَّقِيُّ الْوَفِيُّ. أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَاتَيْتَ الزَّكاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَيْتَ عَنِ الْمُنْكَرِ، وَعَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصاً حَتَّى أَتاكَ‏ الْيَقينُ.

   اَلسَّلامُ عَلَيْكَ يا إِمامَ قَصيبٍ، وَإِمامَ نَجيبٍ، وَإِمامَ بَعيدٍ قَريبٍ، وَإِمامَ مَسْمُومٍ غَريبٍ. اَلسَّلامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعالِمُ النَّبيهُ، وَالْقَدْرُ الْوَجيهُ، اَلنَّازِحُ عَنْ تُرْبَةِ جَدِّهِ وَأَبيهِ. اَلسَّلامُ عَلى مَنْ أَمَرَ أَوْلادَهُ وَعِيالَهُ بِالنِّياحَةِ عَلَيْهِ قَبْلَ وُصُولِ الْقَتْلِ إِلَيْهِ. اَلسَّلامُ عَلى دِيارِكُمُ المُوحَشاتِ، كَمَا اسْتَوْحَشَتْ مِنْكُمْ مِنى وَعَرَفاتُ.

   اَلسَّلامُ عَلى ساداتِ العَبيدِ، وَعُدَّةِ الْوَعيدِ، وَالْبِئْرِ المُعَطَّلَةِ، وَالْقَصْرِ الْمَشيدِ. اَلسَّلامُ عَلى غَوْثِ اللَّهْفانِ، وَمَنْ صارَتْ بِهِ أَرْضُ خُراسانَ‏ خُراسانَ. اَلسَّلامُ عَلى قَليلِ الزَّآئِرينَ، وَقُرَّةِ عَيْنِ فاطِمَةَ سَيِّدَةِ نِسآءِ الْعالَمينَ. اَلسَّلامُ عَلَى الْبَهْجَةِ الرَّضَوِيَّةِ، وَالْأَخْلاقِ الرَّضِيَّةِ، وَالْغُصُونِ ‏الْمُتَفَرَّعَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ الْأَحْمَدِيَّةِ.

   اَلسَّلامُ عَلى مَنِ انْتَهى إِلَيْهِ رِئاسَةُ الْمُلْكِ الْأَعْظَمِ، وَعِلْمُ كُلِّ شَيْ‏ءٍ لِتَمامِ الْأَمْرِ الْمُحْكَمِ. اَلسَّلامُ عَلى مَنْ أَسْمآؤُهُمْ وَسيلَةُ السَّآئِلينَ، وَهَياكِلُهُمْ أَمانُ الْمَخْلُوقينَ، وَحُجَجُهُمْ إِبْطالُ شُبَهِ الْمُلْحِدينَ.

اَلسَّلامُ عَلى مَنْ كُسِرَتْ لَهُ وِسادَةُ والِدِهِ أَميرِالْمُؤْمِنينَ، حَتَّى خَصَمَ‏ أَهْلَ الْكُتُبِ، وَثَبَّتَ قَواعِدَ الدّينِ. اَلسَّلامُ عَلى عَلَمِ الْأَعْلامِ، وَمَنْ‏ كُسِرَتْ قُلُوبُ شيعَتِهِ بِغُرْبَتِهِ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ.

   اَلسَّلامُ عَلَى السِّراجِ الْوَهَّاجِ، وَالْبَحْرِ الْعَجَّاجِ، اَلَّذي صارَتْ تُرْبَتُهُ ‏مَهْبَطَ الْأَمْلاكِ وَالْمِعْراجَ. اَلسَّلامُ عَلى اُمَرآءِ الْإِسْلامِ، وَمُلُوكِ الْإيمانِ.

   اَلسَّلامُ عَلى باهِرِي النُّورِ، وَطاهِرِي الْوِلادَةِ، وَمَنْ أَطْلَعَهُمُ اللَّهُ بِفَضْلِهِ‏ عَلى عِلْمِ الْغَيْبِ وَالشَّهادَةِ، وَجَعَلَهُمْ بِإِفْضالِهِ مَنْبَعَ الْهُدى، وَمَعْدِنَ ‏السَّعادَةِ. اَلسَّلامُ عَلى مَنِ ابْتَهَجَتْ بِهِ مَعالِمُ طُوسٍ، حَيْثُ حَلَّ بِرَبْعِها.

يا أَرْضَ طُوسٍ سَقاكِ اللَّهُ رَحْمَتَهُ

‏ماذا ضَمِنْتِ مِنَ الْخَيْراتِ يا طُوسُ‏

طابَتْ بُقاعُكِ فِي الدُّنْيا وَطابَ بِها

شَخْصٌ ثَوى بِسَنابادٍ وَمَرْمُوسٌ

‏شَخْصٌ عَزيزٌ عَلَى الْإِسْلامِ مَصْرَعُهُ‏

في رَحْمَةِ اللَّهِ مَغْمُورٌ وَمَغْمُوسٌ‏

يا قَبْرَهُ أَنْتَ قَبْرٌ قَدْ تَضَمَّنَهُ

‏حِلْمٌ وَعِلْمٌ وَتَطْهيرٌ وَتَقْديسٌ‏

فَافْخَرْ بِأَنَّكَ مَغْبُوطٌ بِجُثَّتِهِ‏

وَبِالْمَلآئِكَةِ الْأَطْهارِ مَحْرُوسٌ‏

في كُلِّ عَصْرٍ لَنا مِنْكُمْ إِمامُ هُدًى‏

فَرَبْعُهُ اهِلٌ مِنْكُمْ وَمَأْنُوسٌ‏

أَمْسَتْ نُجُومُ سَمآءِ الدّينِ افِلَةً

وَظَلَّ اُسْدُ الشَّرى قَدْ ضَمَّهَا الْخيسُ‏

غابَتْ ثَمانِيَةٌ مِنْكُمْ وَأَرْبَعَةٌ

تُرْجى مَطالِعُها ما حَنَّتِ الْعيسُ

[حَتَّى مَتى يَزْهَرَ الْحَقُّ الْمُنيرُ بِكُمْ‏

فَالْحَقُّ في غَيْرِكُمْ داجٍ وَمَطْمُوسٌ]

اَلسَّلامُ عَلى مُفْتَخَرِ الْأَبْرارِ، وَنآئِي الْمَزارِ، وَشَرْطِ دُخُولِ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ. اَلسَّلامُ عَلى مَنْ لَمْ يَقْطَعِ اللَّهُ عَنْهُمْ صَلَواتِهِ في انآءِ السَّاعاتِ، وَبِهِمْ سَكَنَتِ السَّواكِنُ، وَتَحَرَّكَتِ الْمُتَحَرِّكاتُ.

   اَلسَّلامُ عَلى مَنْ جَعَلَ إِمامَتَهُمْ مُمَيِّزَةً بَيْنَ الْفَريقَيْنِ، كَما تَعَبَّدَ بِوِلايَتِهِمْ أَهْلَ الْخافِقَيْنِ. اَلسَّلامُ عَلى مَنْ أَحْيَى اللَّهُ بِهِمْ دارِسَ حِكَمِ‏ النَّبِيّينَ، وَابْتَعَثَهُمْ بِوِلايَتِهِمْ لِتَمامِ كَلِمَةِ اللَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ.

   اَلسَّلامُ عَلى شُهُورِ الْحَوْلِ، وَعَدَدِ السَّاعاتِ، وَعَدَدِ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ في‏رُقُومِ (الرُّقُومِ) المُسَطَّراتِ. اَلسَّلامُ عَلى إِقْبالِ الدُّنْيا وَسُعُودِها، وَمَنْ‏ سُئِلُوا عَنْ كَلِمَةِ التَّوْحيدِ، فَقالُوا نَحْنُ وَاللَّهِ مِنْ شُرُوطِها. اَلسَّلامُ عَلى مَنْ يُعَلَّلُ وُجُودُ كُلِّ مَخْلُوقٍ بِوِلائِهِمْ، وَمَنْ خَطَبَتْ لَهُمُ الْخُطَبآءُ.

بِسَبْعَةِ ابآءٍ، هُمْ ما هُمْ؟

هُمْ أَفْضَلُ مَنْ يَشْرَبُ صَوْبَ الْغَمامِ

اَلسَّلامُ عَلى مَنْ عَلا مَجْدُهُمْ وَثَنآؤُهُمْ، وَفاقَ الْأَوَّلينَ وَالْاخِرينَ ابآؤُهُمْ وَأَبْنآؤُهُمْ. اَلسَّلامُ عَلى مَنِ افْتَخَرَ الْفَخْرُ بِفَخْرِهِمْ، وَعَلابِهِمْ ‏بِوُجُوبِ الصَّلاةِ عَلَيْهِمْ، وَطَهارَةِ ثِيابِهِمْ.

   اَلسَّلامُ عَلى قَمَرِ الْأَقْمارِ، وَفَخْرِ الْأَبرارِ، اَلْمُتَكَلِّمِ مَعَ أَهْلِ كُلِّ لُغَةٍ بِلِسانِهِمْ، اَلْقآئِلِ لِشيعَتِهِ ما كانَ اللَّهُ لِيُوَلِّيَ إِماماً عَلى اُمَّةٍ حَتَّى يُعَرِّفَهُ ‏بِلُغاتِهِمْ وَأَدْيانِهِمْ.

   اَلسَّلامُ عَلى فُرْحَةِ الْقُلُوبِ، وَفَرَجِ الْكُرُوبِ، وَشَريفِ الْأَشْرافِ، وَمَفْخَرِ عَبْدِ مَنافٍ، يا لَيْتَني كُنْتُ مِنَ الطَّآئِفينَ بِعَرْصَةِ حَضْرَتِهِ، مُسْتَشْهِداً لِبَهْجَةِ مُؤانِسَتِهِ.

أَطُوفُ بِبابِكُمْ في كُلِّ حينٍ‏ كَأَنَّ بِبابِكُمْ جُعِلَ الطَّوافُ اَلسَّلامُ عَلَى الْإِمامِ الرَّؤُوفِ، اَلَّذي هَيَّجَ أَحْزانَ يَوْمِ الطُّفُوفِ، بِاللَّهِ ‏اُقْسِمُ وَبِابآئِكَ الْأَطْهارِ، وَبِأَبْنآئِكَ الْمُنْتَجَبينَ الْأَبْرارِ، لَوْلا بُعْدُ الشُّقَّةِ حَيْثُ شَطَّتْ بِكُمُ الدَّارُ، لَقَضَيْتُ بَعْضَ واجِبِ حَقِّكُمْ بِتَكْرارِ المَزارِ. اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ يا حُماةَ الدّينِ، وَأَوْلادَ النَّبِيّينَ، وَسادَةَ الْمَخْلُوقينَ، وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكاتُهُ.

سلام بر تو اى نور خدا در تاريكى‏ هاى زمين و فرزند انوار الهى، سلام بر تو اى اساس دين، سلام بر تو اى ارث‏ برنده (از) پيامبران‏ و رسولان، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) آدم برگزيده خداوند، سلام ‏بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) نوح همراز پروردگار، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) ابراهيم‏ ‏دوست ويژه خداوند، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) اسماعيل فدائى راه خدا، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) موسى هم ‏سخن با خداوند، سلام بر تو اى ارث‏ برنده (از حضرت) عيسى روح خدا، سلام بر تو اى ارث برنده (از حضرت) محمّد (دوست خدا و) فرستاده خدا. سلام بر تو اى ارث‏ برنده (از حضرت) امير مؤمنان علىّ بن ابى طالب -  كه بر او سلام و درود باد - ولىّ خدا و وصىّ و جانشين رسول خدا، سلام بر تو اى‏ ارث ‏برنده (از حضرت) فاطمه زهرا، سرور زنان جهانيان، دختر رسول خدا، ‏سلام بر تو اى ارث‏ برنده (از) امام حسن و امام حسين، دو سرور جوانان اهل بهشت، (و دو سبط رسول خدا،) سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) علىّ بن ‏الْحُسَيْنِ، سرور سجده ‏كنندگان و زينت اهل عبادت، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) محمّد بن على، شكافنده علم و دانش پيشينيان و آيندگان. سلام‏ بر تو اى ارث‏ برنده (از حضرت) جعفر بن محمّد راست‏ گفتار نيكوكار پروا پيشه امانتدار، سلام بر تو اى ارث ‏برنده (از حضرت) موسى بن جعفر، دانشمند، فروبرنده خشم، مهربان، بردبار. سلام بر تو اى راست ‏گفتار شهيد. سلام بر تو اى وصىّ پسنديده، نيكوكار پرواپيشه، وفادار. گواهى مى ‏دهم كه تو نماز را به پا داشتى، و زكات پرداختى، و به خوبى‏ ها فرمان دادى، و از زشتى‏ ها نهى نمودى و بازداشتى، و خدا را تا فرارسيدن مرگ خالصانه پرستش كردى. سلام بر تو اى امام بزرگوار، و امام نيك ‏نژاد، و امام بعيد (از آشنايان) و قريب (در ميان دشمنان)، و امامى كه مسموم و غريب است. سلام بر تو اى دانشمند بزرگوار؛ و ارزشمند آبرومند، دورافتاده از مرقد پاك جدّ و پدرش. سلام بر آن‏كه دستور داد فرزندان و اهل و عيالش را كه پيش از رسيدن شهادتش بر او نوحه ‏سرايى كنند. سلام بر شهر و ديارتان كه از وجود شما خالى گشته؛ همان‏طور كه مِنى و عرفات از وجود شما خالى مانده است. سلام بر سروران بندگان، و سرمايه‏ هاى روز جزا براى رفع وعده ‏هاى عقاب، و امام حاضر و غائب (چاه پرآب و قصر باشكوهى كه از آن‏ها استفاده نمى‏ شود). سلام بر فريادرس دلسوختگان، و آن كسى‏كه سرزمين خراسان به بركت او خراسان گشت. سلام بر آن‏كه زائرين او اندكند، و نور چشمان (حضرت) فاطمه سرور زنان جهانيان. سلام بر آن طراوت و نشاط رضوى، و اخلاق پسنديده، و شاخه ‏هاى روئيده ‏شده از شجره طيّبه احمدى. سلام‏ بر كسى كه رياست مُلك هستى و همه عالم وجود، و دانش هر چيز به او منتهى گشته تا حكم و فرمان قطعى خداوند كامل گردد. سلام بر آنان‏كه نام‏هاى مبارك‏شان وسيله ‏اى براى درخواست‏ كنندگان، و جسم پاكشان امان ‏بخش آفريدگان، و دلايل ‏شان باطل‏ كننده شبهه‏ هاى كافران بى ‏دين است. سلام بر كسى كه گسترده شده براى او مسند پدر بزرگوارش امير مؤمنان، تا با اهل كتاب به بحث و گفتگو بپردازد، و بر آن‏ها غلبه كند و اركان و پايه هاى دين را ثابت و استوار گرداند. سلام بر مهتر مهتران، و كسى كه دل‏هاى شيعيانش به خاطر غربت او شكسته و محزون است تا روز قيامت. سلام بر چراغ فروزنده، و درياى عميق پرتلاطم، آن‏كه تربت پاك و مرقد منوّرش محلّ فرودآمدن فرشتگان و بالا رفتن آنان است، سلام بر فرمانروايان اسلام، و پادشاهان ايمان، سلام بر نورهاى تابان، و پاك ولادت ‏يافتگان، و كسانى كه خدا به فضل و احسان خود آنان را بر علم غيب و شهود آگاه نموده، و آنان را به لطف خود سرچشمه هدايت و معدن سعادت قرار داده، سلام بر كسى كه نشاط آفرين گرديد نشانه ‏هاى راه طوس با ورود او براى خانه ‏گرفتن در آن.

اى سرزمين طوس؛ خداوند تو را از رحمتش سيراب گرداند

چه گوهرى از خوبى‏ها و كمالات در برگرفته ‏اى اى سرزمين طوس؟

بقعه ‏هايت در دنيا دلپسند گشت و به آن خشنود گرديد

شخصى كه در سناباد آرميده و در ميان مرقد پاكش اقامت گزيده است

شخصى كه مدفن مباركش بر اسلام، عزيز و گرانبها است ‏

در رحمت خدا فرو رفته و غرق گشته و پوشيده است‏

اى مرقد منوّر او؛ تو قبرى هستى كه در برگرفته‏اى

بردبارى و دانش و پاكى و همه صفات والا را

پس افتخار كن كه با دربرگرفتن آن جثّه پاك، مورد رشك ديگران هستى‏

و با فرشتگان پاك الهى حراست و نگهبانى مى‏ شوى

در هر عصر و زمانى از شما خاندان پيشواى هدايتگرى براى ما است

و اين سرا از وجود او شايستگى يافته و به او مأنوس گشته است

ستارگان آسمان دين غروب كرده و پنهان گشتند

و شيران وادى شجاعت در بيشه خود آرميدند و مأوا گرفتند

از شما خاندان بابركت هشت تن پنهان گشته و چهار شخص ديگر

طلوع و درخشش آنان اميد مى‏ رود تا مادامى كه شتران به فرزندان خود مهربانى و دلسوزى دارند

كى و چه زمانى آن حقّ روشنى ‏بخش به وجود شما مى‏ درخشد؟

حقّ در غير شما تاريك و ناپديد و نابود است.

سلام بر آنكه مايه فخر و مباهات نيكوكاران است، و زيارتگاهش دور افتاده است، و (او) شرط داخل ‏شدن در بهشت (و در صورت نپذيرفتن ولايتش) دوزخ است، سلام بر كسانى كه خداوند درود و صلواتش را در همه لحظه ‏ها و ساعت‏ها بر آنان پيوسته مى ‏فرستد و هرگز قطع نمى‏ كند، و به بركت وجود ايشان ساكنان، سكونت و آرامش حركت‏ كنندگان، تحرّك دارند. سلام بر كسانى ‏كه خداوند امامت‏شان را مايه امتياز بين دو فرقه (شيعه و سنى) و تشخيص آنها از يكديگر قرار داده، همانطور كه اهل مشرق و مغرب را نسبت به ولايت باطنى ايشان مطيع ساخته و مغلوب‏ گردانيده است، سلام بر كسانى‏ كه خداوند به وسيله آنان احكام و آثار محوشده پيامبران را زنده گردانيد، و آنان را با ولايت ايشان مبعوث گردانيد، براى كامل شدن نشانه خداوندى كه پروردگار جهانيان است. سلام بر ماه‏هاى سال، و عدد ساعت‏هاى روز، و عدد «لا إله إلاّ اللَّه» در حساب ابجد (كه دوازده مى‏ شود). سلام بر روى‏آوردن دنيا با همه خير و بركت و سعادتش، و كسانى كه وقتى از كلمه توحيد سؤال شدند فرمودند: به خدا قسم؛ ما از شروط آن هستيم، سلام‏ بر كسانى كه وجود هر آفريننده ‏اى به ولاى ايشان وابسته است، و كسانى  كه خطباء براى آن‏ها خطبه خواندند.

به نام هفت تن از پدران، كه آن‏ها چه كسانى هستند آنان؟!

ايشان بهترين كسانى هستند كه باران بر آن‏ها فرود آمده.

سلام بر كسانى كه شكوه و عظمت و ثناء آنان والاست، و پدران‏شان و فرزندانشان بر اوّلين و آخرين برترى دارند. سلام بر كسانى كه بزرگى و شرف به بزرگوارى ايشان افتخار مى‏ كند، و برترى يافته ‏اند به وجوب درود فرستادن بر آنان، و به پاكى لباس‏شان. سلام بر آن ماه ميان ماه‏ها، و افتخار نيكوكاران، (آن‏كه) با اهل هر لغتى با زبان آنان سخن گفته است، به يكى از شيعيانش فرمود: خداوند امامى را به عنوان عهده ‏دار امور امّت قرار نمى‏ دهد تا آنكه او را به لغات آنان و آئين‏هاى آنان آشنا گرداند. سلام بر شادمانى دل‏ها، و برطرف ‏كننده غم‏ها، و بزرگ بزرگان، و مايه فخر و شرافت عبد مناف، اى كاش از طواف ‏كنندگان درگاه مقدّس او، و گواه طراوت همدمى و انس با او بودم.  

‏در هر لحظه و ساعت به آستان شما طواف مى ‏كنم

‏ گويا طواف، براى آستان شما قرار داده شده است

سلام بر امام رئوف و مهربان، آن‏كه غصّه ‏هاى او يادآور خاطره غم ‏انگيز صحنه كربلا بود به خدا سوگند و به پدران پاكت، و به فرزندانت كه برگزيدگان نيكوكارند؛ اگر دورى راه به خاطر پراكندگى خانه ‏هاى شما نبود، با تكرار زيارت، بعضى از حقوق واجب شما را كه به عهده من است ادا مى ‏نمودم. سلام بر شما اى حاميان دين، و فرزندان پيامبران، و  سرور آفريدگان، و رحمت خدا و بركات او بر همه شما باد.

اين زيارت از مولاى ما، امام كلّ عاكف و بادٍ، ابى جعفر الثانى محمّد بن علىّ ‏الجواد عليه الصلاة والتسليم روايت شده است.(20)

   محدّث قمى‏ رحمه الله نوشته است: شيخ مفيد رحمه الله فرموده: مستحبّ است بعد از نماز زيارت حضرت امام رضا عليه السلام، اين دعا را بخوانند.

   محدّث قمى ‏رحمه الله پس از ذكر اين دعا از علّامه مجلسى ‏رحمه الله نقل كرده است كه آن ‏بزرگوار فرموده است: اگر در حرم مطهّر حضرت امام رضا عليه السلام زيارت جواديّه را خوانديد، خواندن اين دعا را ترك نكنيد:

أَللَّهُمَّ إِنّي أَسْأَلُكَ يا اَللَّهُ، اَلدَّآئِمُ في مُلْكِهِ، اَلْقآئِمُ في عِزِّهِ، اَلْمُطاعُ في ‏سُلْطانِهِ، اَلْمُتَفَرِّدُ في كِبْرِيآئِهِ، اَلْمُتَوَحِّدُ في دِيْمُومِيَّةِ بَقآئِهِ، اَلْعادِلُ في‏بَرِيَّتِهِ، اَلْعالِمُ في قَضِيَّتِهِ، اَلْكَريمُ في تَأْخيرِ عُقُوبَتِهِ.

   إِلهي حاجاتي مَصْرُوفَةٌ إِلَيْكَ، وَامالي مَوْقُوفَةٌ لَدَيْكَ، وَكُلَّما وَفَّقْتَني‏ بِخَيْرٍ فَأَنْتَ دَليلي عَلَيْهِ، وَطَريقي إِلَيْهِ، يا قَديراً لاتَؤُودُهُ الْمَطالِبُ، يامَلِيّاً يَلْجَأُ إِلَيْهِ كُلُّ راغِبٍ، مازِلْتُ مَصْحُوباً مِنْكَ بِالنِّعَمِ، جارِياً عَلى عاداتِ الْإِحْسانِ وَالْكَرَمِ.

   أَسْأَلُكَ بِالْقُدْرَةِ النَّافِذَةِ في جَميعِ الْأَشْيآءِ، وَقَضآئِكَ الْمُبْرَمِ الَّذي‏تَحْجُبُهُ بَأَيْسَرِ الدُّعآءِ، وَبِالنَّظْرَةِ الَّتي نَظَرْتَ بِها إِلَى الْجِبالِ فَتَشامَخَتْ، وَإِلَى الْأَرَضينَ فَتَسَطَّحَتْ، وَإِلَى السَّماواتِ فَارْتَفَعَتْ، وَإِلَى الْبِحارِ فَتَفَجَّرَتْ.

   يا مَنْ جَلَّ عَنْ أَدَواتِ لَحَظاتِ الْبَشَرِ، وَلَطُفَ عَنْ دَقآئِقِ خَطَراتِ ‏الْفِكَرِ، لاتُحْمَدُ يا سَيِّدي إِلّا بِتَوْفيقٍ مِنْكَ يَقْتَضي حَمْداً، وَلاتُشْكَرُ عَلى أَصْغَرِ مِنَّةٍ إِلَّا اسْتَوْجَبْتَ بِها شُكْراً، فَمَتى تُحْصى نَعْمآؤُكَ يا إِلهي وَتُجازي الآؤُكَ يا مَوْلايَ، وَتُكافَئُ صَنايِعُكَ يا سَيِّدي.

   وَمِنْ نِعَمِكَ يَحْمَدُ الْحامِدُونَ، وَمِنْ شُكْرِكَ يَشْكُرُ الشَّاكِرُونَ، وَأَنْتَ‏ الْمُعْتَمَدُ لِلذُّنُوبِ في عَفْوِكَ، وَالنَّاشِرُ عَلَى الْخاطِئينَ جَناحَ سِتْرِكَ، وَأَنْتَ الْكاشِفُ لِلضُّرِّ بِيَدِكَ.

   فَكَمْ مِنْ سَيِّئَةٍ أَخْفاها حِلْمُكَ حَتَّى دَخَلَتْ، وَحَسَنَةٍ ضاعَفَها فَضْلُكَ‏ حَتَّى عَظُمَتْ عَلَيْها مُجازاتُكَ، جَلَلْتَ أَنْ يُخافَ مِنْكَ إِلَّا الْعَدْلُ، وَأَنْ‏ يُرْجى مِنْكَ إِلَّا الْإِحْسانُ وَالْفَضْلُ، فَامْنُنْ عَلَيَّ بِما أَوْجَبَهُ فَضْلُكَ، وَلاتَخْذُلْني بِما يَحْكُمُ بِهِ عَدْلُكَ.

   سَيِّدي لَوْ عَلِمَتِ الْأَرْضُ بِذُنُوبي لَساخَتْ بي، أَوِ الْجِبالُ لَهَدَّتْني، أَوِ السَّمواتُ لَاخْتَطَفَتْني، أَوِ الْبِحارُ لَأَغْرَقَتْني، سَيِّدي سَيِّدي سَيِّدي، مَوْلايَ مَوْلايَ مَوْلايَ قَدْ تَكَرَّرَ وُقُوفي لِضِيافَتِكَ، فَلاتَحْرِمْني ما وَعَدْتَ الْمُتَعَرِّضينَ لِمَسْأَلَتِكَ.

   يا مَعْرُوفَ الْعارِفينَ، يا مَعْبُودَ الْعابِدينَ، يا مَشْكُورَ الشَّاكِرينَ، يا جَليسَ الذَّاكِرينَ، يا مَحْمُودَ مَنْ حَمِدَهُ، يا مَوْجُودَ مَنْ طَلَبَهُ، يامَوْصُوفَ مَنْ وَحَّدَهُ، يا مَحْبُوبَ مَنْ أَحَبَّهُ، يا غَوْثَ مَنْ أَرادَهُ، يامَقْصُودَ مَنْ أَنابَ إِلَيْهِ، يا مَنْ لايَعْلَمُ الْغَيْبَ إِلّا هُوَ.

   يا مَنْ لايَصْرِفُ السُّوءَ إِلّا هُوَ، يا مَنْ لايُدَبِّرُ الْأَمْرَ إِلّا هُوَ، يا مَنْ‏ لايَغْفِرُ الذَّنْبَ إِلّا هُوَ، يا مَنْ لايَخْلُقُ الْخَلْقَ إِلّا هُوَ، يا مَنْ لايُنَزِّلُ الْغَيْثَ‏ إِلّا هُوَ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاغْفِرْ لي يا خَيْرَ الْغافِرينَ.

   رَبِّ إِنّي أَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ حَيآءٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ رَجآءٍ،وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ إِنابَةٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ رَغْبَةٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ ‏اسْتِغْفارَ رَهْبَةٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ طاعَةٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ إيمانٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ إِقْرارٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ إِخْلاصٍ.

   وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ تَقْوى، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ تَوَكُّلٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ ‏اسْتِغْفارَ ذِلَّةٍ، وَأَسْتَغْفِرُكَ اسْتِغْفارَ عامِلٍ لَكَ، هارِبٍ مِنْكَ إِلَيْكَ، فَصَلّ ‏عَلى مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَتُبْ عَلَيَّ وَعَلى والِدَيَّ بِما تُبْتَ وَتَتُوبُ عَلى جَميعِ خَلْقِكَ، يا أَرْحَمَ الرَّاحِمينَ.

   يا مَنْ تُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحيمِ، يا مَنْ تُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحيمِ، يا مَنْ ‏تُسَمَّى بِالْغَفُورِ الرَّحيمِ، صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَالِ مُحَمَّدٍ، وَاقْبَلْ تَوْبَتي، وَزَكِّ عَمَلي، وَاشْكُرْ سَعْيي، وَارْحَمْ ضَراعَتي، وَلاتَحْجُبْ صَوْتي، وَلاتُخَيِّبْ مَسْأَلَتي.

   يا غَوْثَ الْمُسْتَغيثينَ، وَأَبْلِغْ أَئِمَّتي سَلامي وَدُعآئي، وَشَفِّعْهُمْ في ‏جَميعِ ما سَأَلْتُكَ، وَأَوْصِلْ هَدِيَّتي إِلَيْهِمْ كَما يَنْبَغي لَهُمْ، وَزِدْهُمْ مِنْ ذلِكَ‏ ما يَنْبَغي لَكَ، بِأَضْعافٍ لايُحْصيها غَيْرُكَ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ‏ الْعَلِيِّ الْعَظيمِ، وَصَلَّى اللَّهُ عَلى أَطْيَبِ الْمُرْسَلينَ مُحَمَّدٍ وَالِهِ الطَّاهِرينَ.(21)

خداوندا؛ همانا من از تو درخواست مى‏ كنم اى خدا، (خدايى) كه در پادشاهى ‏اش پايدار، در عزّت و نيرومندى ‏اش پابرجا، در سلطنتش همه منقاد او، در كبريائى ‏اش يگانه، در هميشگى بقاء و ماندگاريش يكتا و بى ‏نظير است، در ميان آفريدگانش عدالت‏ پيشه و دادگر، در حكم‏ كردنش عالم و دانا، در تأخير كيفرش كريم و بزرگوار است. معبودا؛ حاجت‏هاى من بازگشتش به سوى تو است، و آرزوهايم به آستان تو گره خورده، و هر گاه به كار خيرى توفيقم دهى تو راهنماى من بر آن، و راهگشاى من به سوى آن هستى، اى توانايى كه درخواست‏ها او را درمانده نمى‏ كند، اى مهربانى كه هر مشتاقى به او پناه مى‏ آورد، همواره‏ با نعمت‏هاى تو همراهم، و هميشه عادت‏هاى احسان و كرم به سويم جارى است. از تو مى ‏خواهم به آن قدرتت كه در تمام اشيا نافذ و قابل اجرا است، و به آن حكم تأييد شده و رأى قطعى كه با كمترين دعا آن را مى ‏پوشانى و ناديده مى ‏گيرى، و به نگاهى كه به كوه‏ ها نمودى پس بلند و برافراشته گرديدند، و به زمين‏ها نمودى پس گسترده و هموار شدند، و به آسمان‏ها نمودى پس بالا و رفيع گرديدند، و به درياها نمودى پس بيرون آمدند و آشكار گشتند. اى كسى كه بزرگتر است از اينكه با ابزار چشم و نگاه‏هاى تيز آن ديده شود، و لطيف تر است از آنكه با دقّت خطورهاى فكر و انديشه درك شود، سپاس نمى ‏شوى - اى سرور من - مگر به توفيقى كه خودت عنايت كنى كه آن حمد و سپاس ديگرى را اقتضا مى ‏كند، و بر كوچكترين نعمتت شكرگزارى نمى ‏شوى مگر اينكه سزاوار شكر ديگرى مى‏ گردى، پس چه زمان نعمت‏هايت شمرده مى ‏شود اى خداى من؟ و الطاف و احسانت پاداش داده مى شود اى مولاى من؟ و خوبى‏ هاى تو جبران شود اى سرور من؟ و اين از نعمت تو است كه سپاسگزاران تو را سپاس گويند، و از موجبات شكر تو است كه شكركنندگان تو را شكر مى ‏كنند، و تو مورد اعتماد و تكيه ‏گاه براى گناهان هستى در عفو و بخششت، و گستراننده‏ اى بر خطاكاران بال پوشش خود را، و تو برطرف ‏كننده بيچارگى و زيانكارى با دست خود هستى. پس چه بسيار از گناهان كه آن را حلم و بردبارى تو پوشانيد تا از بين رفت، و (چه بسيار) كار خوبى كه فضل و احسان تو آن را دو چندان نمود تا كيفرت بر آن بسيار شد، (تو) برتر از آن هستى كه از تو ترسيده شود (كسى) مگر به خاطر عدالت (تو)، و از تو جز لطف و احسان اميد برده شود، پس  بر من‏‏به آنچه فضل و احسانت ايجاب مى‏ كند منّت گذار، و به آنچه عدل و انصافت حكم مى ‏كند خوار مگردان. اى سرور من؛ اگر زمين گناهم را بداند مرا در خود فرو مى ‏برد، يا اگر كوه‏ها بدانند مرا درهم مى‏ شكنند، يا اگر‏آسمان‏ها بدانند با سرعت مى‏ ربايند، يا اگر درياها بدانند مرا غرق مى‏ سازند. سرور من؛ سرور من؛ سرور من؛ مولاى من؛ مولاى من؛ مولاى من؛ ماندن و توقّف من براى ضيافت و مهمانى تو پياپى انجام گرفته، پس از آنچه به درخواست‏ كنندگان و گدايانت وعده فرموده ‏اى مرا محروم مگردان. اى شناخته‏ شده صاحبان معرفت؛ اى معبود عبادت‏ كنندگان؛ اى شكرگزارى ‏شده شكركنندگان؛ اى همنشين‏ يا كسانى كه به ياد او هستند؛ اى ستايش‏ شده كسى كه او را ستايش كرده؛ اى يافت ‏شده هر كس او را طلب كند؛ اى توصيف‏ شده هر كس او را يگانه بخواند؛ اى محبوب هر كس او را دوست بدارد؛ اى فريادرس هر كس او را اراده كند؛ اى مقصود هر كس به سوى او بازگشت كند؛ اى كسى كه غيب و پنهانى را جز او نمى‏ داند؛ اى كسى كه‏ بدى را جز او باز نمى‏ گرداند؛ اى كسى كه تدبير و چاره ‏انديشى امور را جز او نكند؛ اى كسى كه‏ گناه را جز او نيامرزد؛ اى كسى كه آفريدگان را جز او نيافريند؛ اى كسى كه باران را جز او نازل نكند؛ بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و مرا بيامرز اى بهترين آمرزنده. پروردگارا؛ همانا من استغفار مى ‏كنم استغفارى كه از روى حيا است، و استغفار مى ‏كنم استغفارى كه‏ از روى اميد است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى كه از روى بازگشت است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى كه از روى اشتياق است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى كه از روى ترس است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى كه از روى اطاعت و فرمانبردارى است، و استغفار مى ‏كنم استغفارى كه از روى ايمان است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى كه از روى اقرار و اعتراف است، و استغفار مى ‏كنم استغفارى كه از روى اخلاص‏ است، و استغفارمى ‏كنم استغفارى‏ كه از روى تقوا و پرهيزكارى است، و استغفار مى‏ كنم استغفارى‏ كه از روى توكّل و اعتماد است، و استغفار مى ‏كنم استغفارى كه از روى ذلّت و خوارى است، و استغفار مى‏ كنم استغفار كسى كه براى تو عمل‏ كننده است، و از تو به سوى خودت گريزان است، پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و توفيق توبه بر من و بر پدر و مادرم بده به آنچه كه بر تمام آفريدگانت توفيق توبه داده ‏اى و مى‏ دهى، اى مهربانترين مهربان‏ها. اى كسى كه آمرزنده مهربان ناميده شده ‏اى؛ اى كسى كه آمرزنده مهربان ناميده شده ‏اى؛ اى كسى كه آمرزنده مهربان ناميده شده ‏اى؛ بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و توبه‏ ام را بپذير، و عملم را پاكيزه گردان، و سعى و تلاشم را پاداش بده، و به خوارى و حقارت و ناتوانى من رحم كن، و صدايم را پوشيده مدار، و مرا نسبت به درخواستم ناكام و نااميد مگردان، اى فريادرس آنانكه از او فريادرسى و كمك بخواهد و به امامان من و سلام و دعايم را برسان، و آنان را در تمام آنچه از تو درخواست نموده ‏ام شفيع و واسطه من گردان، و هديه مرا آن‏طور كه شايسته آنان است به ايشان برسان، و آن‏گونه كه شايسته تو است بر آن بيفزا، افزودنى كه غير تو نتواند آن را شمارش كند، و هيچ توانايى و نيرويى جز به سبب خداوند بلندمرتبه بزرگ نيست، و درود خدا بر عزيزترين رسولان، (حضرت) محمّد و  آل پاك او باد.

---

19) مرحوم محدّث قمى، زيارت جواديّه را در «مفاتيح الجنان» نقل نكرده است ولى در «تحفه طوسيّه: 90» - كه كتاب‏ مختصرى درباره حضرت امام رضا عليه السلام و زيارت آن حضرت است - ذكر نموده است.

20) بحار الأنوار: 52/102، أربعة ايّام: 55، تحفه طوسيّه: 90 با تفاوت اندك.

21) بحار الأنوار: 55/102، مفاتيح الجنان: 1145، كتابٌ في الزيارات والأدعية (مخطوط): 34.