آیا ممکن است

چند نفر خلیفه در یک زمان باشد

   آيا راهى را كه مسلمانان صدر اسلام پيمودند، صحيح بوده وانتخاب يك نفر را براى حكومت بر همۀ مسلمانان كارى درست بوده‏ است؟

   و بر فرض صحّت ما بايد از آنان پيروى كنيم يا نه؟ اگر روش آنان ‏صحيح بوده است و ما بايد نيز همانند آنان رفتار كنيم، چرا الان در هر يك از كشورهاى اسلامى يك نفر خود را به عنوان حاكم بر مردم ‏معرّفى مى ‏كند و دولت و حكومت را اسلامى معرّفى نموده و خود را در رأس حكومت اسلامى در مملكت خويش قرار مى ‏دهد؟ آيا فهد و ديگران خود را همانند عمر خليفه رسول خدا صلّی الله علیه وآله معرّفى ‏ننمودند؟!

   بنابراين اگر در يك زمان ممكن است چند خليفه وجود داشته‏ باشد، پس همان گونه كه عدّه ‏اى در سايبان بنى ساعده ابوبكر را به‏ عنوان خليفه معرّفى نمودند تعداد بسيارى ديگر از بنى ‏هاشم و صحابيان بزرگ كه با ابوبكر در مسجد احتجاج نمودند مانند سلمان و ابوذر و مقداد و همچنين اسامة و گروهى از لشكريان او كه در خارج ‏مدينه بودند همه معتقد به خلافت حضرت اميرالمؤمنين‏ علیه السلام بودند پس اگر خلافت يك نفر در يك زمان منافات با خلافت ديگرى ندارد و حقّانيّت خلافت او را نفى نمى‏ كند، بايد اهل سنّت همان گونه كه ‏ابوبكر را خليفه مى ‏دانستند در همان زمان اميرالمؤمنين على‏ علیه السلام را نيز خليفه بدانند نه آن كه آن حضرت را خليفه چهارم پس از دوران سه ‏نفر ديگر بدانند. و اگر خلافت يك نفر در يك زمان به معناى نفى‏ خلافت ديگران در آن زمان است آيا به نظر اهل سنّت خليفۀ مسلمانان در اين زمان كيست؟ اگر  بگويند هر كس بر مردم حكومت ‏كند او خليفه خدا بر آنان است خلاف فرض است؛ زيرا در اين فرض ...............