سابقهٔ دو قبیلهٔ «بنی غفار» و «اَسلَم»

در خیانت به رسول خدا صلّی الله علیه و آله

علاوه بر منافقانی که در زمرهٔ همفکران عبدالله بن اُبیّ بودند، «برخی از قبایل عرب مانند «بنی غفار» و «اَسلم» نیز از همراهی رسول خدا صلّی الله علیه وآله تخلّف نمودند. شایان ذکر است که این دو قبیله، پس از جریان سقیفه، به صورت مسلّحانه وارد مدینه شدند و سهم عمده ای در غصبِ خلافت و انتخاب خلیفهٔ اوّل داشتند.

تأمّل در پیوستگی این دو گروه، نشان می دهد که جریانِ نفاق ، پدیده ای نبود که بعد از رحلت پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله شکل گرفته باشد؛ و ایجاد انحراف در مسیر الهی امامت، آن گونه که خلیفۀ دوّم ادّعا می کند، «فَلتَةً = ناگاه و بی اندیشه» نبوده است و منافقان پیش از رحلت رسول خدا صلّی الله علیه وآله در صدد قتل آن حضرت و تصاحب قدرت بوده اند.

«ابو رُهم کُلثُومِ بنِ حُصین الغفاری» یکی از اصحاب بیعت شجره است که پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله را در مسیر تبوک همراهی می کرد.

گزارش وی از تخلّف بنی غفار، در حالی که خود یکی از افراد قبیلهٔ بنی غفار است، سند مهمّی از تخلّف قبیلۀ او و غصب رسول خدا صلّی الله علیه وآله نسبت به آنان می باشد.

«ابو رُهم» می گوید:

همراه رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم به غزوۂ تبوک رفتم، آن حضرت دربارهٔ افرادی از بنی غفار که از شرکت در جهاد تخلّف کرده بودند، می پرسید و من پاسخ می دادم. پرسیدند: آن افراد سرخ مویِ بلند قامت یاوه گوی چه شدند؟ تخلّف آنان را به عرض رسانیدم. فرمودند: آن افراد تیره رنگِ مو فِرفِری کوتاه قد، چه کردند؟ گفتم: به خدا سوگند که این افراد را از خودمان نمی شناسم!

فرمودند: بله، کسانی که در اطراف چاه های شَرخ ـ از چاه های متعلّق به طایفهٔ اسلم از بنی غفار ـ شترانی دارند.

 یادم آمد و آن ها را شناختم که گروهی از طایفهٔ اسلم با ما هم پیمان بودند، عرض کردم: یا رسول الله این ها گروهی از طایفۀ اسلم و از هم پیمانان ما هستند. رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم فرمودند: چه مانعی داشت که هر یک از ایشان وقتی تخلّف می کرد، یک مرد چالاک را در راه خدا بر یکی از شترانش بنشاند (و به جهاد برانگیزد)؛ بر من گران است که مهاجرانِ از قریش و انصار و غِفار و اَسلَم از همراهی با من، بازنشینند و تخلّف کنند».(۱).(۲)

---------------------------

(۱) ابن هشام، السیرة النبویّة؛ ج 4، ص 172 و 173 . واقدی، المغازی؛ ج 3 ، ص 1001 و 1002.

(۲) غزوهٔ تبوک در پرتو قرآن: 85 .