آثار عزادارى

«مسيو ماربين» آلمانى مى‏ نويسد: «امور روحانى كه امروزه مروّج ‏در ميان مسلمانان است، هيچ يك مانند تعزيه ‏دارى حسين علیه السلام حس پليتكى در مسلمانان ندارد و هرگاه يكى ، دو  قرن در مسلمانان به اين قسم تعزيه دارى شيوع و كسب عموميت كند حيات سياسى تازه در مسلمانان پيدا خواهد شد».(1)

«جوزف» فرانسوى نيز در مورد نقش مجالس عزادارى در توسعه‏ تشيع مى ‏نويسد: «از پیشرفتی كه اين طايفه بدون هيچ اقدام جبرى در زمانی کوتاه كرده اند مى توان گفت كه در يكى دو قرن ديگر از روى ‏عدد غلبه بر ساير فرق مسلمانان خواهد نمود و علّت، همين تعزيه‏ دارى  است كه فرد فرد اين فرقه را (مشترى) مذهب خود ساخته ‏است».(2)

«گاسپار دروويل كه در زمان فتحعلى شاه به ايران آمده و مراسم‏ عزادارى محرّم را از نزديك مشاهده كرده، در مورد تأثير اين‏ مراسم در ايجاد  شور و هيجان در ميان مردم مى ‏نويسد: « اين مراسم ‏اشك‏ هايى را كه از اندوه واقعى سرچشمه مى ‏گيرد سرازير مى ‏كند و پيروان غیّور على علیه السلام را كه بر آن ناظر هستند ، شديداً به هيجان‏ مى‏ آورد».(3)

«اظهارات فوق از اين جهت حائز اهميّت است كه واضعان آن ، شيعه و ايرانى نيستند كه بتوان به آن ها اتّهام احساساتى و جانب دارانه زد و  اين حقيقت انكار ناپذيرى است كه مورد توجّه اكثر مستشرقان و سياحانى قرار گرفته كه مسائل ايران و تشيع را به دقّت‏ دنبال مى كردند (4) . »(5)

_______________________

(1)  موسيو ماربين آلمانى، «سياسة الحسينيه» يا  «روليسيون كبير»، چاپ زهره، 1351، ص 45  - 44.

(2) پيشين، ص 50.

 (3)  دروويل، گاسپار، «سفر در ايران»، منوچهر اعتماد مقدم، انتشارات شباويز، چاپ ‏سوّم 1367، ص 139 -  138.

(4) به نقل از اسپناقچى، همان كتاب ص 56 ج 55 و يوسف جمالى، محمد كريم، «زندگانى شاه اسماعيل اوّل»، انتشارات محتشم كاشان، 1376 ص 251 .

(5) ایرانیان و عزاداری عاشورا : 99 .