في بيان معنى البيعة معه عجّل اللَّه تعالى فرجه

    معنى المبايعة : هو إلتزام المبايع ، وعهده المؤكّد ، وميثاقه المسدّد بأن ينصر من يبايعه بنفسه وماله ، ولايبخل عنه بشي‏ء من ذات يده ، وما يتعلّق به في نصرته ، ويجعل نفسه وماله فداء ووقاء له.

    والبيعة بهذا المعنى مذكورة في دعاء العهد المرويّ لكلّ يوم ، وفي دعاء العهد المرويّ لأربعين صباحاً.

    وقد أمر رسول اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم جميع الاُمّة بمبايعة الأئمّة عليهم السلام بهذه البيعة الشاهد منهم والغائب في خطبة الغدير المرويّة في «الإحتجاج» ، ولا شكّ أنّ المبايعة بهذا المعنى من لوازم الإيمان وعلائمه، بل لايتحقّق الإيمان بدونه ، فالمبايع هو المؤمن والمشتري هو اللَّه عزّوجلّ ، ولذلك قال عزّ من قائل : «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ» إلى آخر الآية(4).

    وقد بعث اللَّه تعالى أنبيائه ورسله لتجديد تلك المبايعة ، وتأكيدها فمن بايعهم فقد بايع اللَّه ، ومن تولّى عنهم فقد تولّى عن اللَّه ، ولهذا قال جلّ شأنه :   «إِنَّ الَّذينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْديهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَمَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتيهِ أَجْراً عَظيماً»(5).

    وفي هذه الآية الشريفة أيضاً دلالة على كون المراد بالبيعة والمبايعة ، هو العهد المؤكّد ، والميثاق المسدّد مع اللَّه ورسوله ، ووعد الموفين بتلك المعاهدة الأجر العظيم وهذه البيعة إنّما تتمّ بأمرين:

    أحدهما : العزم القلبيّ الثابت الراسخ على إطاعة أمر الإمام ونصرته ببذل النفس والمال ، كما نبّه عليه في الآية الشريفة بقوله تعالى : «إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ ...» ، فإنّ الواجب على البائع تسليم ما يبيعه إلى المشتري إذا طلب منه من دون تأمّل وتأخير ، وتصديق ما عقد عليه الضمير.

    والثاني : إظهار ما قصده وعزم عليه قلباً بلسانه مقترناً لهما عند إرادة البيعة فإذا تمّت البيعة ، كما إنّ عقد البيع لايتحقّق في سائر الاُمور إلّا بشيئين:

    أحدهما : قصد إنشاء البيع بمقتضى ما بنى عليه المتبايعان ، والآخر : التلفّظ باللسان بما عقدا عليه ضميرهما ، وبهما يتمّ البيع ، وقد تطلق البيعة والمبايعة على المصافقة باليد ، كما كان متداولاً بين العرب في بعض الأحيان عند تماميّة البيع أو المبايعة ويستفاد هذا الإطلاق من قوله تعالى : «إِنَّ الَّذينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْديهِمْ ...» ، لدلالة لفظة «يد» على ذلك ، مضافاً إلى ما ورد من أنّهم كانوا يبايعون رسول اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم بأيديهم .(6)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

4) التوبة : 111 .

5) الفتح : 10 .

6) مكيال المكارم : 230/2 . 

 

---

 

 معناى بيعت با حضرت مهدى ارواحنا فداه

معناى بيعت بين طرفين ؛ تعهّد بيعت كننده ، و پيمان محكم و ميثاق استوار اوست به اين كه با جان و مال خود ، كسى را كه با او بيعت كرده است يارى كند ، و هر چه از دستش برمى‏ آيد نسبت به او كوتاهى نكند ، و هر گونه يارى كه مى ‏تواند نسبت به او انجام دهد ، و جان و مال خودش را سپر بلاى او گرداند و فداى او كند . و بيعت به اين معنى در دعاى عهدى كه هر روز آن را بايد خواند ، و در دعاى عهدى كه خواندن آن به مدّت چهل صبح وارد شده ، مطرح شده است .

    و پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم در خطبه غدير كه در كتاب «الإحتجاج» روايت شده است همه مردم را - چه حاضر در آن مكان و چه آنان كه در آنجا نبودند - به اين گونه بيعت با ائمّه طاهرين عليهم السلام فرا خوانده است .

    بدون شكّ ، بيعت به اين معنا ، از لوازم و نشانه ‏هاى ايمان است ؛ بلكه ايمان بدون آن محقّق نمى‏شود .

    بيعت كننده (و فروشنده) ، مؤمن است ؛ و مشترى نيز خداوند عزّ وجلّ است . لذا ، در قرآن فرموده است :

 همانا خداوند از مؤمنان جان و مال‏شان را خريده است ؛ و در عوض آن ، بهشت را به آنان ارزانى مى‏ دارد .(4)

    خداوند ، پيامبران و رسولان خود را فرستاد تا اين بيعت را تجديد نمايند ، و بر آن تأكيد ورزند ؛ بنابراين ، هر كس با آنان بيعت كند ، با خداوند بيعت نموده است ؛ و هر كس از آنان روى بگرداند ، از خدا روى گردانده است . لذا ، خداوند فرمود :

 همانا كسانى كه با تو بيعت نمايند ، با خداوند بيعت كرده‏ اند ؛ و البتّه دست خدا بالاى دست آن‏ها است ؛ پس هر كس پيمان شكند ، پيمان را عليه خودش شكسته است ، و هر كس وفا كند به آنچه با خدا عهد نموده است ، البتّه خداوند به او پاداش بزرگى عنايت خواهد كرد .(5)

    اين آيه دلالت دارد بر اين كه مراد از بيعت ، همان پيمان محكم و ميثاق استوار با خدا و رسولش است و به آنان كه بدين عهد وفا كنند، اجرى بزرگ وعده داده شده است .

    اين بيعت با دو چيز كامل مى‏ شود :

    1 - تصميم استوار و پاينده قلبى بر اطاعت فرمان امام عليه السلام ، و يارى آن حضرت با بذل جان و مال ؛ آن گونه كه خداوند به آن در اين آيه شريفه اشاره فرموده است :« همانا خداوند از مؤمنان جان و مالشان را خريده است».

    چون بر فروشنده واجب است كه آن چه را به مشترى فروخته است ، هنگام مطالبه او ، بدون فكر و انديشه و تأخير به او واگذارد و آنچه در ضمير و نهان خود قرار گذاشته محقّق سازد .

    2 - اظهار قصد درونى و به زبان آوردن اراده قلبى ؛ امر دوّمى است كه هنگام بيعت بايد مورد توجّه قرار گيرد ؛ و اين گونه ، بيعت كامل مى‏ گردد . همان طور كه «عقد بيع» در ساير موارد، به دو چيز كامل مى ‏شود :

    الف) قصد انشا و ايجاد آن به مقتضاى آنچه دو طرف معامله قرار گذاشته ‏اند .

    ب) به زبان‏آوردن آنچه اراده كرده‏ اند و در باطن به آن معتقدند .

    گاهى به دست‏ دادن بيعت گفته مى‏ شود ؛ همان طور كه در بين عرب‏ها در بعضى از زمانها مرسوم بوده كه وقتى معامله تمام مى‏ شد دست يكديگر را مى‏ فشردند .

    از اطلاق آيه شريفه هم استفاده مى‏شود كه لفظ «يد» (دست) بر اين مطلب دلالت دارد: « همانا کساني که با تو بيعت نمايند، با خداوند بيعت کرده اند؛ والبته دست خدا بالاي دست آن ها است... » .

    اضافه بر اين كه در روايات نيز وارد شده است كه آن‏ها با پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم با دست‏شان بيعت مى‏ كردند .(6)

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

4) سوره توبه ، آيه 111 .  

5) سوره فتح ، آيه 10 .

6) مكيال المكارم : 230/2 .