3 - مسجد مقدّس جمكران

    بناى اين مسجد در جمكران قم ، بنا به دستور خاصّ حضرت مهدى صلوات الله عليه در بيدارى صورت گرفته است.

    آن گونه كه شيخ نيك رفتار و عفيف ، جناب حسن بن مثله جمكرانى مى‏ گويد : در شب سه شنبه 17 رمضان سال (393) هجرى قمرى در منزلم خوابيده بودم ؛ همين كه نصف شب شد گروهى بر درب منزلم آمده ، بيدارم نمودند و گفتند : برخيز و (حضرت) صاحب الزمان صلوات اللَّه عليه را پاسخ گو كه تو را فرا مى‏ خواند .

    بلند شدم و خود را آماده ساختم . گفتم : بگذاريد تا پيراهنم را بپوشم ؛ ناگهان ندايى از طرف درب آمد كه آن پيراهن تو نيست . پس ، رهايش كردم و شلوارم را برداشتم . ندا آمد كه اين از آنِ تو نيست و شلوار خود را برگير . آن را انداختم شلوار خود را برداشته و پوشيدم . برخاستم تا كليد درب را بجويم، ندا آمد كه درب باز است.

    هنگامى كه به سوى درب آمدم ، گروهى از بزرگان را ديدم ، بر آنها سلام كردم . پاسخم دادند و به من خوش ‏آمد گفتند و مرا به مكانى بردند كه جايگاه فعلى مسجد است ؛ چون نيك نگاه كردم ، تختى ديدم كه فرش‏هايى نيكو بر آن گسترده ‏اند و پشتى‏ هاى زيبايى نهاده ‏اند و جوانى در حدود سى ساله تكيه بر آن كرده بود .

    پيرمردى در حضورش بود و كتابى در دست داشت كه براى او مى‏ خواند و در اطراف او بيش از شصت مرد بودند كه در آن مكان نماز مى گزاردند . بعضى لباس سفيد بر تن كرده بودند و بعضى لباس سبز . آن پيرمرد ، خضر پيامبر بود ؛ مرا نشاند ، و آن گاه امام عليه السلام مرا به اسم صدا زده و فرمود :

 نزد حسن بن مسلم برو ، و به او بگو : تو ، سال‏ها است كه اين زمين را (غاصبانه) آباد كرده و در آن زراعت مى‏ كنى ، و ما آن را خراب مى ‏كنيم ، پنج سال است كه در آن كشت و زرع كرده ‏اى ؛ امسال هم همان گونه مشغول هستى ؛ ولى ديگر اجازه ندارى به اين زمين باز گردى و بايد منافعى را كه از كشت و زرع اين زمين برده‏ اى ، بپردازى تا در آنجا مسجد بنا  گردد .

 و نيز به او بگو : اين زمين محترم و باارزشى است كه خداوند آن را از ميان ديگر مكان ‏ها برگزيده است و بر آن‏ ها برترى و شرافت داده است ؛ و تو آن را بر زمين‏ هاى خودت افزوده ‏اى؛ در سزاى اين عمل ، خداوند دو فرزند جوانت را به مرگ گرفتار نمود ، ولى تو از اين غفلت ، آگاه نشدى . اگر اين دستورى را كه دادم اجرا نكنى ، عذاب الهى از جايى كه نمى‏ فهمى به سراغت خواهد آمد .

    جناب حسن بن مثله مى‏ گويد : گفتم : مولاى من ؛ بايد نشانه و علامتى داشته باشم ؛ زيرا مردم آنچه را كه بدون نشانه و دليل باشد نمى ‏پذيرند و گفتار مرا تصديق نخواهند كرد .

    حضرت فرمود :

 ما در آنجا اين كار را خواهيم كرد ، تو برو و پيغام ما را برسان ؛ و نزد سيّد ابى الحسن (111) نيز برو و به او بگو بيايد و محدودۀ زمين را معيّن نموده ، منافع سال ‏هاى گذشته را از حسن بن مسلم بگيرد و به مردم بدهد ، تا مسجد را بنا نمايند . آنچه از هزينۀ ساخت مسجد ، كم مى‏ آيد از غلّۀ زمينى كه در رهَقِ اردهال داريم ، كامل كند و مسجد را تمام نمايد؛ ما نصف رهَق را براى اين مسجد وقف نموديم تا هر سال غلّۀ آن را گرفته و براى عمارت مسجد صرف نمايد .

 به مردم بگو : بدين مكان رغبت نمايند و با اشتياق به آن روى آورند و آن را عزيز و گرامى بدارند و در آنجا چهار ركعت نماز به جاى آورند .(112)

    جناب حسن بن مثله مى ‏گويد : با خود گفتم : گويا اين همان مكان است كه تو آن را مسجد امام صاحب الزمان ارواحنا فداه مى ‏دانى در حالى كه به جوانى كه بر پشتى‏ ها تكيه داده بود اشاره مى‏ كردى ، پس آن جوان به من اشاره فرمود كه بروم.(113)

* * *

     مسجد شريف جمكران از مكان‏ هاى بسيار مهمّ معنوى در صحنۀ گيتى است و كسانى كه به آن مكان مقدّس شرفياب مى‏ شوند ، بايد كاملاً آداب آن را رعايت نموده و از اهمّيت و موقعيّت معنوى آن ، آگاه باشند ؛ تا با تشرّف به آن مكان پرفيض ، روح و جان خود را سرشار از معنويّت نموده و وجود خويش را باصفا و نورانى سازند .

    اينك بعضى از نكاتى را كه دانستن آن براى افرادى كه به آن مكان معنوى شرفياب مى‏ شوند مفيد است ، بيان مى‏ كنيم :

    1 - حضرت امام عصر ارواحنا فداه در بيدارى توسّط جناب حسن بن مثله جمكرانى به امامزادۀ عظيم الشأن سيّد ابوالحسن الرضا فرمان دادند آن مسجد مقدّس را بنيان گذارد. و جريان آن در تمام منابع و مدارك به عنوان بيدارى نقل شده است نه خواب.

    2 - صدها سال قبل از فرمان حضرت بقيّة الله ارواحنا فداه به بنا كردن آن مكان مقدّس، حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام از وقوع آن خبر داده ‏اند و در روايتى كه صاحب كتاب «انوار المشعشعين : 454/1» ذكر نموده است امير دائرۀ هستى و ولىّ عوالم امكان حضرت علىّ بن ابى طالب عليهما السلام به تفصيل آن را در پيشگوئى خود بيان نموده ‏اند .

    در آن روايت شريف در بيان عظمت مسجد مقدّس جمكران سرّى را بيان كرده‏ اند كه همه تاب تحمّل و پذيرش آن را ندارند .

    3 - مسجد مقدّس جمكران در عصر ظهور امام عصر ارواحنا فداه بزرگترين پايگاه قدرت آن حضرت پس از كوفه است و حضرت امير المؤمنين عليه السلام در آن روايت فرموده ‏اند:

    در عصر ظهور ، پرچم لشكريان امام عصر ( ارواحنا فداه) بر فراز كوه سفيد -  كه همان كوه خضر در نزديكى مسجد است - به اهتزاز درمى‏ آيد.

    4 - نكتۀ بسيار مهمّى كه بايد به آن توجّه داشت اين است كه نه تنها مسجد مقدّس جمكران در عصر ظهور امام عصر ارواحنا فداه عظمت و موقعيّت خاصّى دارد و مركز قدرت و محلّ تحوّلات روحى و معنوى است كه در زمان غيبت آن حضرت نيز اين چنين است .

    اين نكته را از فرمايش امام زمان ارواحنا فداه استفاده مى‏ كنيم  كه فرموده اند : «هر كس اين نماز را در اين مكان بخواند گويا  كه در داخل خانۀ خدا آن را انجام داده» . و خانۀ خدا نه تنها مركز مغناطيس زمين است و از نظر روحى و جسمى در انسان تأثير مى‏ گذارد ، كه در برابر بيت المعمور و مكان‏ هاى معنوى آسمانى و فضائى است .

    بنابراين انسان با بودن در خانۀ خدا و اقامۀ نماز در آن ، راه ارتباط برايش باز مى‏ شود و خود را در اختيار جاذبه هاى روحى و جسمى زمين و آسمان قرار مى‏ دهد و در معرض تشعشعات امواج نامرئى قرار مى‏ گيرد كه در جسم و جان انسان تحوّلى سازنده به وجود مى‏ آورد و مكان اصلى مسجد مقدّس جمكران نيز داراى همين اثر ارزنده است .

    و دلالت مى ‏كند بر اين مطلب كلام امام عصر ارواحنا فداه كه فرموده است : «نماز خواندن در آن مكان همچون نماز خواندن در داخل خانۀ خدا مى‏ باشد» .

    همانا براى مكان اصلى مسجد جمكران اسرارى ناشناخته نهفته است كه مردم آن را نمى‏ دانند . و همان گونه كه حضرت امير المؤمنين عليه السلام فرموده ‏اند :

 ما من عِلمٍ إلّا وأنا أفتحه ، وما من سرٍّ إلّا والقائم يختمه .(114)

 هيچ علمى نيست مگر آن كه من آن را مى‏ گشايم و هيچ سرّى نيست مگر آن كه قائم آن را بيان مى‏ كند و به پنهان بودنش خاتمه مى‏ دهد .

    بناء مسجد مقدّس جمكران و عظمت و راز آن را نيز اوّل حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام خبر داده ‏اند و بيان همۀ اسرار آن در عصر ظهور حضرت صاحب الأمر ارواحنا فداه صورت خواهد گرفت إن شاء الله.

    ما ياد آن زمان پرشكوه را در خاطره‏ ها تجديد مى‏ كنيم و از خداى مهربان مى‏ خواهيم هر چه زودتر آن ظهور نورانى را برساند تا اسرار عالم وجود را فاش ساخته و دانش بيكران و عدل و داد را در سراسر جهان بگستراند .

    5 - افرادى كه به آن مكان مقدّس مشرّف مى‏ شوند بايد بدانند در جايى بسيار باعظمت گام برمى‏ دارند كه مورد توجّه امام عصر ارواحنا فداه مى‏ باشد و آنان در منظر و محضر نورانى آن بزرگوار هستند به گونه‏ اى كه گويى در منزل آن حضرت وارد شده‏ اند و در خدمت آن بزرگوار حاضر گشته ‏اند .

    بنابراين بايد شرايط حضور را در اين مكان بيش از اماكن ديگر رعايت كنند و بدانند كه علم و آگاهى حضرت بقيّة الله ارواحنا فداه كاملاً بر آنان احاطه دارد و نه تنها از اعمال و رفتار و گفتار آنان ، بلكه از افكار و انديشه‏ ها و نيّت‏ هاى ايشان ، و بلكه از افكار و خطوراتِ نهفته در ضمير ناخودآگاه و نفس آنان نيز باخبرند .

    به اين جهت بايد مواظب رفتار و گفتار و افكار خود باشند ؛ زيرا آنان در مسجد مقدّس جمكران ميهمان آن حضرت هستند ، پس بايد شرايط ادب و حضور را از قبل از تشرّف بيشتر رعايت كنند .

    6 - يكى از شرايط ادب براى كسى كه در آن مكان مقدّس تشرّف پيدا مى‏ كند ، اين است كه هدف خود را از تشرّف به آن مسجد مقدّس مشخّص نموده و بهترين ، مهم‏ترين و عالى‏ ترين هدف را براى خود برگزيند و خود را پاى‏بند مقاصد كوچك و مسائل مادّى و نفسانى خود نسازد ، و بداند بزرگ‏ترين مسأله در اين عصر و زمان ، تعجيل ظهور امام زمان ارواحنا فداه مى‏ باشد .

    زيرا در عصر ظهور آن حضرت ، مشكلات مادّى و معنوى همۀ انسان‏ها برطرف مى‏ شود و ديگر غم به خانه‏ اى راه نخواهد يافت . پس چه بهتر كه در آن مكان مقدّس براى نجات همۀ انسان‏ ها از گرفتارى‏ ها و مشكلات دعا  كند . و هدف اصلى خود را از تشرّف به مسجد مقدّس جمكران ، استغاثه و دعا براى امام عصر ارواحنا فداه و تعجيل فرج و ظهور آن بزرگوار قرار دهد .

---

111) بدان ، جريان مسجد جمكران كه در عالم بيدارى براى حسن بن مثله واقع شده ، نشانگر شأن و بزرگوارى و مقام والاى جناب سيّد ابوالحسن الرضا است ، زيرا در عصر او سادات زيادى از فرزندان ائمّه طاهرين‏ عليهم السلام در قم ساكن بودند، لذا برگزيده شدن ايشان از طرف امام زمان صلوات الله عليه بيانگر مقام والا و اهميّت موقعيّت آن بزرگوار است .

    بارگاه آن بزرگوار در شهر مقدّس قم ، خيابان آذر مى‏ باشد ، مكانى كه مورد توجّه مردم بوده و دوستداران اهل بيت عليهم السلام به زيارت آن مشرّف مى‏ شوند ، سزاوار است كسانى كه به مسجد جمكران مشرّف مى‏ شوند در صورت امكان آن بزرگوار را در مزار شريف ايشان زيارت كنند ، و بر مجاورين و همسايگان آن بارگاه شريف لازم است كه به آن مكان مقدّس احترام گذاشته و در زيارت آن اهتمام ورزند .

112) دستور نماز مسجد مقدّس جمكران را در ص 117  اين كتاب (بخش اول : نمازها ، نماز سوم ) بيان می کنیم.

113) بحار الأنوار : 230/53 ، نجم ‏الثاقب : 383 . تاريخى كه در اين جريان ذكر شده صحيح نيست ؛ زيرا آن را مرحوم شيخ صدوق نقل كرده و وفات ايشان قبل از تاريخ مذكور است .

114) بحار الأنوار : 269/77 .