1 - عزادارى رسول خدا صلّی الله علیه وآله

ابن عبّاس نقل كرده:

روزى رسول خدا صلّی الله علیه وآله نشسته بودند كه امام حسن علیه السلام آمدند؛ پيامبر وقتى ايشان را ديدند، گريستند و سپس‏ فرمودند: پسر عزيزم! پسر عزيزم! جلو بيا، جلو بيا. ايشان را نزديك خود كردند و روى پاى راستشان نشاندند. سپس امام‏ حسين علیه السلام آمدند؛ وقتى ايشان را ديدند نيز گريستند و بعد فرمودند: پسر عزيزم! پسر عزيزم! جلو بيا، جلو بيا. ايشان را نزديك خود كردند و روى پاى چپ خويش نشاندند. سپس‏ حضرت فاطمه علیها السلام آمدند؛ وقتى ايشان را ديدند، گريستند  و بعد فرمودند: دختر عزيزم! جلو بيا، جلو بيا. ايشان را رو به‏ روى خود نشاندند. سپس اميرالمؤمنين علیه السلام آمدند؛ وقتى ‏ايشان را ديدند گريستند و بعد فرمودند: برادرم! جلو بيا، جلوبيا. و ايشان را در سمت راست خويش نشاندند.

اصحاب به ايشان عرض كردند: اى رسول خدا صلّی الله علیه وآله! هركدام از اينان را كه ديديد گريستيد، آيا در بين آن‏ ها كسى نبود كه شما با ديدنش شادمان شويد؟ ايشان فرمودند: سوگند به ‏خدايى كه مرا به پيامبرى مبعوث نمود و بر تمامى انسان‏ ها برگزيد، من و ايشان، گرامى ‏ترين خلايق در پيش‏گاه خداوند عزّوجلّ هستيم و در روى زمين هيچ كسى نزد من محبوب‏ تر از اين ‏ها نيست. اما على بن ابى‏ طالب علیه السلام ؛ برادر و همسان‏ من بوده و صاحب الامر پس از من، و صاحب لواى من در دنيا و آخرت، و صاحب حوض و شفاعت من است. او مولاى هرفرد مسلمان و امام هر مؤمن و پيشواى هر فرد با تقوا و وصى ‏و جانشين من بر اهل بيت و امّتم، چه در حيات و چه پس از وفات من است. دوست ‏دار او دوست‏دار من، و دشمن او دشمن من است. و با ولايت اوست كه امت من مورد رحمت‏قرار مى‏ گيرند، و با دشمنى با اوست كه مخالفينش از امّت من ‏لعنت مى ‏شوند. وقتى او آمد، من بدان جهت گريستم كه به ‏ياد نيرنگ امتم پس از من در حق وى افتادم كه با اين‏كه‏ خداوند او را جانشين پس از من قرار داده، از جاى خويش كنار زده مى‏ شود و سپس كارش به جايى مى ‏رسد كه در بهترين‏ ماه‏ ها كه؛

(شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ ‏وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ)(1).

ماه رمضان [همان ماه‏] است كه در آن، قرآن فرو فرستاده ‏شده است، [كتابى] كه مردم را راهبر، و [متضمّن] دلايل ‏آشكار هدايت، و [ميزان] تشخيص حق از باطل است.

ضربتى بر سرش مى ‏زنند كه ريش او از آن ضربت خون ‏آلود مى ‏شود.

امّا دخترم فاطمه؛ كه سالار همه زنان جهانيان از اوّل تا آخر است و پاره قلب من و نور چشم من و ميوه دل من و روح بين‏ دو پهلويم است و حوريه‏ اى انسانى است كه هرگاه در محراب، در پيش‏گاه پروردگارش - جلّ جلاله – مى ‏ايستد، نور او براى‏ فرشتگان آسمان مى ‏درخشد، چنان ‏چه نور ستارگان براى اهل‏ زمين مى‏ درخشد و خداوند عزّوجلّ به فرشتگان خويش‏ مى‏ فرمايد: «اى فرشتگان من! به بنده من فاطمه، سيّده زنان ‏مؤمنه بنگريد كه در پيش‏گاه من ايستاده و استخوان ‏هايش از خوف من مى ‏لرزد و با قلب خويش به عبادت من آمده است؛ شما را گواه مى ‏گيرم كه پيروان او را از آتش امان دادم.» وقتى‏ كه او را ديدم، به ياد اتّفاقاتى افتادم كه پس از من بر او روا مى ‏دارند؛ گويى من هستم كه خوارى به خانه او وارد شده وحرمتش زير پا گذاشته شده و حقوقش غصب شده و از ارثش‏ محروم شده و پهلويش شكسته و جنينش سقط شده و او فرياد مى ‏زند وا محمّداه! و جوابى نمى ‏شنود و استغاثه‏ مى ‏كند و كسى به دادش نمى‏ رسد. او پس از من همواره ‏غمگين و مصيبت‏ زده و گريان خواهد بود و در ياد انقطاع وحى ‏از خانه خود، كه يك ‏باره اتّفاق افتاده مى‏ باشد و فراق مرا به ياد مى‏ آورد و شب‏ ها از اين‏ كه صداى تلاوت قرآن مرا نمى ‏شنود احساس وحشت مى‏ كند و خود را ذليل مى ‏بيند، در حالى كه درزمان پدرش عزيز بود. و خداوند متعال در آن هنگام خاطر او را با فرشتگان مأنوس مى ‏كند و فرشتگان او را همان‏ گونه كه‏ مريم دختر عمران را مورد خطاب قرار دادند، مورد خطاب قرارداده و مى‏ گويند: اى فاطمه!

(إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفاكِ عَلى نِساءِالْعالَمِينَ)(2) .

خداوند تو را برگزيده و پاك ساخته و تو را بر زنان جهان برترى ‏داده است.

اى فاطمه!

(اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ)(3) .

فرمانبرِ پروردگار خود باش و سجده كن و با ركوع كنندگان ‏ركوع نما.

سپس درد او آغاز مى‏ شود و مريض مى‏ گردد. پس خداوند عزّ وجلّ مريم دختر عمران را به پرستارى او مى ‏فرستد تا در هنگام مريضى مونس او باشد، و او در آن زمان مى ‏گويد: پروردگارا! ديگر از زندگى ملول شده ‏ام و از اهل دنيا خسته شده ‏ام؛ مرا به ‏پدرم ملحق نما! و خداوند عزّوجلّ وى را به من ملحق ‏مى‏ سازد و او اولين كسى است كه از ميان اهل بيتم به من‏ مى ‏پيوندد و با حالى غمگين و مصيبت زده و غم ‏ديده و غصب‏ شده از حق و كشته‏ شده پيش من مى ‏آيد و آن‏گاه من‏ مى‏ گويم: خدايا بر كسى كه به وى ظلم كرده لعنت فرست وكسى كه حقّش را غصب كرده عقوبت فرما و كسى كه او را ذليل نموده خوار گردان و آن كسى كه پهلوى وى را شكسته وموجب سقط بچه او شده تا ابد در آتش جهنّم گرفتار كن! درآن هنگام فرشتگان آمين مى ‏گويند.

امّا حسن علیه السلام ؛ او پسر من و فرزند من و از من است و نور چشمم و روشنى قلبم و ميوه دلم است. او سرور جوانان اهل ‏بهشت و حجت خداوند در ميان امّت است كه امر او، امر من و گفتار او، گفتار من مى‏باشد. هر كس از او پيروى نمايد از من‏بوده و هركس با او مخالفت ورزد از من نيست. زمانى كه او را ‏ديدم، به ياد ذلّتى كه پس از من بر او خواهد رفت، افتادم. تاجايى كه در نهايت از سر ظلم و عداوت، به وسيله سمّ كشته‏ مى ‏شود و فرشتگان و آسمان‏ هاى هفت‏ گانه برايش مى‏گريند و تمامى موجودات، حتّى پرندگان در آسمان و ماهيان در دل ‏آب نيز بر او گريه مى ‏كنند؛ هر كس بر او گريه كند، چشمان او در روزى كه همه چشم ‏ها نابينا مى‏ شوند، نابينا نخواهد شد و هر كسى كه دلش بر او محزون شود، در روزى كه همه دل‏ هادر آن محزون خواهند شد، محزون نخواهد بود و هر كس كه ‏در بقيعش او را زيارت كند، در روزى كه گام ‏ها بر پل صراط مى ‏لغزند، ثابت قدم خواهد بود.

امّا حسين علیه السلام(4) ؛ او از من است و پسر من و فرزند من است. او برترين خلق بعد از برادرش بوده و امام مسلمانان و مولاى ‏مؤمنان و جانشين خداوند جهانيان و فريادرس درماندگان و پناه پناهندگان و حجت خداوند بر همه مخلوقات است. او سرور جوانان بهشت و باب نجات امّت است. امر او امرمن، اطاعت از او اطاعت از من است. هر كه از او پيروى كند از من است و هر كه با او  مخالفت ورزد، از من نيست. وقتى او راديدم، به ياد آن چه افتادم كه پس از من با او مى‏ كنند؛ گويى ‏من آن‏ جا هستم كه براى حرم و خويشاوندان من پناه‏ مى ‏طلبد، ولى پناه داده نمى‏ شود. من در خوابم او را در آغوش‏ مى ‏گيرم و او را به كوچ از مدينه امر مى‏ كنم و شهادت را بر وى ‏بشارت مى ‏دهم. او نيز حركت مى‏ كند و به قتلگاه و محل به‏ زمين افتادن خويش، سرزمين كرب و بلا و قتل و فَناء مى ‏رود و گروهى از مسلمانان نيز كه سروران شهيدان امّت من در روز قيامت خواهند بود، او را يارى مى ‏كنند. گويا هم ‏اكنون دارم اورا مى‏ بينم كه به سمتش تيرى پرتاب شده و او از اسب بر زمين مى ‏افتد سپس سر او را با حالتى مظلومانه مانند سر گوسفند، از تن جدا مى‏ كنند. رسول خدا صلّی الله علیه وآله و اطرافيان او پس از اين سخنان گريه كردند و صداى ضجّه آن‏ ها بلند شد.سپس حضرت برخاسته و فرمودند: بارخدايا! از آن‏چه كه پس ‏از من بر سر اهل بيتم مى ‏آيد به تو شكايت مى‏ كنم. و بعد وارد خانه خود شدند.(5)

در گفتار رسول خدا صلّی الله علیه وآله نكته ‏هاى مهمّى وجود دارد، كه يكى ‏از آن ‏ها آشنا بودن همه مخلوقات با اهل بيت علیهم السلام است.

در اينجا ما فقط به توضيح دو نكته از نكته ‏هاى مهمّى كه در گفتار رسول خدا صلّی الله علیه وآله وجود دارد، مى ‏پردازيم:

______________________________

(1) سوره بقره، آيه 185.

(2) سوره آل عمران، آيه 42.

(3) سوره آل عمران، آيه 43.

(4) وَأَمَّا الْحُسَيْنُ علیه السلام فَإِنَّهُ مِنِّي وَ هُوَ ابْنِي وَ وَلَدِى وَ خَيْرُ الْخَلْقِ بَعْدَ أَخِيهِ وَ هُوَ إِمَامُ ‏الْمُسْلِمِينَ وَمَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ وَخَلِيفَهُ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَغِيَاثُ الْمُسْتَغِيثِينَ وَكَهْفُ الْمُسْتَجِيرِينَ وَحُجَّهُ الله عَلَى خَلْقِهِ أَجْمَعِينَ وَهُوَ سَيِّدُ شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ وَبَابُ نَجَاهِ الْأُمَّهِ ‏أَمْرُهُ أَمْرِي وَطَاعَتُهُ طَاعَتِي مَنْ تَبِعَهُ فَإِنَّهُ مِنِّي وَ مَنْ عَصَاهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَ إِنِّي لَمَّا رَأَيْتُهُ‏ تَذَكَّرْتُ مَا يُصْنَعُ بِهِ بَعْدِي كَأَنِّي بِهِ وَ قَدِ اسْتَجَارَ بِحَرَمِي وَ قُرْبِي فَلَا يُجَارُ فَأَضُمُّهُ فِي ‏مَنَامِي إِلَي صَدْرِي وَ آمُرُهُ بِالرِّحْلَهِ عَنْ دَارِ هِجْرَتِي وَ أُبَشِّرُهُ بِالشَّهَادَهِ فَيَرْتَحِلُ عَنْهَا إِلَي ‏أَرْضِ مَقْتَلِهِ وَ مَوْضِعِ مَصْرَعِهِ أَرْضِ كَرْبٍ وَ بَلَاءٍ وَ قَتْلٍ وَ فَنَاءٍ تَنْصُرُهُ عِصَابَهٌ مِنَ ‏الْمُسْلِمِينَ أُولَئِكَ مِنْ سَادَهِ شُهَدَاءِ أُمَّتِي يَوْمَ الْقِيَامَهِ كَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَيْهِ وَ قَدْ رُمِيَ بِسَهْمٍ فَخَرَّ عَنْ فَرَسِهِ صَرِيعاً ثُمَّ يُذْبَحُ كَمَا يُذْبَحُ الْكَبْشُ مَظْلُوماً ثُمَّ بَكَي رَسُولُ الله صلّی الله علیه وآله وَبَكَي مَنْ‏حَوْلَهُ وَ ارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمْ بِالضَّجِيجِ ثُمَّ قَامَ علیه السلام وَهُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْكُو إِلَيْكَ مَا يَلْقَي ‏أَهْلُ بَيْتِي بَعْدِي ثُمَّ دَخَلَ مَنْزِلَهُ. رك: موسوعة الإمام الحسين علیه السلام : 18 / 252.

(5) رك: تاريخ امام حسين علیه السلام: 18 /255 .