(4)

دعاى مهمّ

كه جناب محمّد بن عثمان قدّس سرّه

آن را بسيار عظيم و باارزش دانسته است

    اين دعا را حضرت امير المؤمنين عليه السلام و امام باقر و امام صادق عليهما السلام مى‏ خوانده ‏اند ، دعاى حاضر را به جناب ابو جعفر محمّد بن عثمان قدس سره عرضه كردند ، فرمود : دعايى مانند اين دعا وجود ندارد و خواندن اين دعا ، از باارزش‏ترين عبادت‏هاست .

    دعا اين است :

    أَللَّهُمَّ أَنْتَ رَبّي وَأَنَا عَبْدُكَ ، آمَنْتُ بِكَ مُخْلِصاً لَكَ عَلى عَهْدِكَ وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ ، أَتُوبُ إِلَيْكَ مِنْ سُوءِ عَمَلي ، وَأَسْتَغْفِرُكَ لِذُنُوبِيَ الَّتي لايَغْفِرُها غَيْرُكَ ، أَصْبَحَ ذُلّي مُسْتَجيراً بِعِزَّتِكَ ، وَأَصْبَحَ فَقْري مُسْتَجيراً بِغِناكَ ، وَأَصْبَحَ جَهْلي مُسْتَجيراً بِحِلْمِكَ ، وَأَصْبَحَتْ قِلَّةُ حيلَتي مُسْتَجيرَةً بِقُدْرَتِكَ .

    وَأَصْبَحَ خَوْفي مُسْتَجيراً بِأَمانِكَ ، وَأَصْبَحَ دائي مُسْتَجيراً بِدَوائِكَ ، وَأَصْبَحَ سُقْمي مُسْتَجيراً بِشِفائِكَ ، وَأَصْبَحَ حَيْني  مُسْتَجيراً بِقَضائِكَ . وَأَصْبَحَ ضَعْفي مُسْتَجيراً بِقُوَّتِكَ ، وَأَصْبَحَ ذَنْبي مُسْتَجيراً بِمَغْفِرَتِكَ ، وَأَصْبَحَ وَجْهِيَ الْفانِيَ الْبالِيَ مُسْتَجيراً بِوَجْهِكَ الْباقِي الدَّائِمِ الَّذي لايَبْلى وَلايَفْنى .

    يا مَنْ لايُواريهِ لَيْلٌ داجٍ ، وَلا سَمْاءٌ ذاتُ أَبْراجٍ ، وَلا حُجُبٌ ذاتُ ارْتِجاجٍ (أَتْراجٍ) ، وَلا ماءٌ ثَجَّاجٌ في قَعْرِ بَحْرٍ عَجاجٍ ، يا دافِعَ السَّطَواتِ ، يا كاشِفَ الْكُرُباتِ ، يا مُنْزِلَ الْبَرَكاتِ مِنْ فَوْقِ سَبْعِ سَماواتٍ .

    أَسْأَلُكَ يا فَتَّاحُ يا نَفَّاحُ يا مُرْتاحُ ، يا مَنْ بِيَدِهِ خَزائِنُ كُلِّ مِفْتاحٍ ، أَنْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ الطَّاهِرينَ الطَّيِّبينَ ، وَأَنْ تَفْتَحَ لي مِنْ خَيْرِ الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ .

    وَأَنْ تَحْجُبَ عَنّي فِتْنَةَ الْمُوَكَّلِ بي ، وَلاتُسَلِّطْهُ عَلَيَّ فَيُهْلِكُني ، وَلاتَكِلْني إِلى أَحَدٍ طَرْفَةَ عَيْنٍ فَيَعْجِزَ عَنّي ، وَلاتَحْرِمْنِي الْجَنَّةَ ، وَارْحَمْني وَتَوَفَّني مُسْلِماً ، وَأَلْحِقْني بِالصَّالِحينَ ، وَاكْفِني بِالْحَلالِ عَنِ الْحَرامِ ، وَبِالطَّيِّبِ عَنِ الْخَبيثِ يا أَرْحَمَ الرَّاحِمينَ .

    أَللَّهُمَّ خَلَقْتَ الْقُلُوبَ عَلى إِرادَتِكَ ، وَفَطَرْتَ الْعُقُولَ عَلى مَعْرِفَتِكَ ، فَتَمَلْمَلَتِ الْأَفْئِدَةُ مِنْ مَخافَتِكَ ، وَصَرَخَتِ الْقُلُوبُ بِالْوَلَهِ ، وَتَقاصَرَ وُسْعُ قَدْرِ الْعُقُولِ عَنِ الثَّناءِ عَلَيْكَ ، وَانْقَطَعَتِ الْأَلْفاظُ عَنْ مِقْدارِ مَحاسِنِكَ ، وَ كَلَّتِ الْأَلْسُنُ عَنْ إِحْصاءِ نِعَمِكَ ، فَإِذا وَلَجَتْ بِطُرُقِ الْبَحْثِ عَنْ نَعْتِكَ بَهَرَتْها حَيْرَةُ الْعَجْزِ عَنْ إِدْراكِ وَصْفِكَ .

    فَهِيَ تَتَرَدَّدُ فِي التَّقْصيرِ عَنْ مُجاوَزَةِ ما حَدَّدْتَ لَها ، إِذْ لَيْسَ لَها أَنْ تَتَجاوَزَ ما أَمَرْتَها ، فَهِيَ بِالْإِقْتِدارِ عَلى ما مَكَّنْتَها تَحْمَدُكَ بِما أَنْهَيْتَ إِلَيْها ، وَالْأَلْسُنُ مُنْبَسِطَةٌ بِما تُمْلي عَلَيْها ، وَلَكَ عَلى كُلِّ مَنِ اسْتَعْبَدْتَ مِنْ خَلْقِكَ أَلّا يَمُلُّوا مِنْ حَمْدِكَ ، وَ إِنْ قَصُرَتِ الْمَحامِدُ عَنْ شُكْرِكَ عَلى ما أَسْدَيْتَ إِلَيْها مِنْ نِعَمِكَ .

    فَحَمِدَكَ بِمَبْلَغِ طاقَةِ جُهْدِهِمُ (حَمْدِهِمُ) الْحامِدُونَ ، وَاعْتَصَمَ بِرَجاءِ عَفْوِكَ الْمُقَصِّرُونَ ، وَأَوْجَسَ بِالرُّبُوبِيَّةِ لَكَ الْخائِفُونَ ، وَقَصَدَ بِالرَّغْبَةِ إِلَيْكَ الطَّالِبُونَ ، وَانْتَسَبَ إِلى فَضْلِكَ الْمُحْسِنُونَ ، وَكُلٌّ يَتَفَيَّأُ في ظِلالِ تَأْميلِ عَفْوِكَ ، وَيَتَضائَلُ بِالذُّلِّ لِخَوْفِكَ ، وَيَعْتَرِفُ بِالتَّقْصيرِ في شُكْرِكَ .

    فَلَمْ يَمْنَعْكَ صُدُوفُ مَنْ صَدَفَ عَنْ طاعَتِكَ ، وَلا عُكُوفُ مَنْ عَكَفَ عَلى مَعْصِيَتِكَ إِنْ أَسْبَغْتَ عَلَيْهِمُ النِّعَمَ ، وَأَجْزَلْتَ لَهُمُ الْقِسَمَ ، وَصَرَفْتَ عَنْهُمُ النِّقَمَ ، وَخَوَّفْتَهُمْ عَواقِبَ النَّدَمِ ، وَضاعَفْتَ لِمَنْ أَحْسَنَ ، وَأَوْجَبْتَ عَلَى الْمُحْسِنينَ شُكْرَ تَوْفيقِكَ لِلْإِحْسانِ ، وَعَلَى الْمُسي‏ءِ شُكْرَ تَعَطُّفِكَ بِالْإِمْتِنانِ ، وَوَعَدْتَ مُحْسِنَهُمْ بِالزِّيادَةِ فِي الْإِحْسانِ مِنْكَ . فَسُبْحانَكَ تُثيبُ عَلى ما بَدْؤُهُ مِنْكَ ، وَانْتِسابُهُ إِلَيْكَ ، وَالْقُوَّةُ عَلَيْهِ بِكَ ، وَالْإِحْسانُ فيهِ مِنْكَ ، وَالتَّوَكُّلُ فِي التَّوْفيقِ لَهُ عَلَيْكَ .

    فَلَكَ الْحَمْدُ حَمْدَ مَنْ عَلِمَ أَنَّ الْحَمْدَ لَكَ ، وَأَنَّ بَدْأَهُ مِنْكَ ، وَمَعادَهُ إِلَيْكَ حَمْداً لايَقْصُرُ عَنْ بُلُوغِ الرِّضا مِنْكَ ، حَمْدَ مَنْ قَصَدَكَ بِحَمْدِهِ ، وَاسْتَحَقَّ الْمَزيدَ لَهُ مِنْكَ في نِعَمِهِ ، وَلَكَ مُؤَيِّداتٌ مِنْ عَوْنِكَ ، وَرَحْمَةٌ تَخُصُّ بِها مَنْ أَحْبَبْتَ مِنْ خَلْقِكَ .

    فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ ، وَاخْصُصْنا مِنْ رَحْمَتِكَ وَمُؤَيِّداتِ لُطْفِكَ ، بِأَوْجَبِها لِلْإِقالاتِ ، وَأَعْصَمِها مِنَ الْإِضاعاتِ ، وَأَنْجاها مِنَ الْهَلَكاتِ ، وَأَرْشَدِها إِلَى الْهِداياتِ ، وَأَوْقاها مِنَ الْآفاتِ ، وَأَوْفَرِها مِنَ الْحَسَناتِ ، وَأَنْزَلِها بِالْبَرَكاتِ ، وَأَزْيَدِها فِي الْقِسَمِ ، وَأَسْبَغِها لِلنِّعَمِ ، وَأَسْتَرِها لِلْعُيُوبِ ، وَأَغْفَرِها لِلذُّنُوبِ ، إِنَّكَ قَريبٌ مُجيبٌ .

    فَصَلِّ عَلى خِيَرَتِكَ مِنْ خَلْقِكَ ، وَصَفْوَتِكَ مِنْ بَرِيَّتِكَ ، وَأَمينِكَ عَلى وَحْيِكَ بِأَفْضَلِ الصَّلَواتِ ، وَبارِكْ عَلَيْهِ بَأَفْضَلِ الْبَرَكاتِ ، بِما بَلَّغَ عَنْكَ مِنَ الرِّسالاتِ ، وَصَدَعَ بِأَمْرِكَ ، وَدَعا إِلَيْكَ ، وَأَفْصَحَ بِالدَّلائِلِ عَلَيْكَ بِالْحَقِّ الْمُبينِ ، حَتَّى أَتاهُ الْيَقينُ ، وَصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ فِي الْأَوَّلينَ ، وَصَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ فِي الْآخِرينَ ، وَعَلى آلِهِ وَأَهْلِ بَيْتِهِ الطَّاهِرينَ ، وَاخْلُفْهُ فيهِمْ بِأَحْسَنِ ما خَلَّفْتَ بِهِ أَحَداً مِنَ الْمُرْسَلينَ بِكَ يا أَرْحَمَ الرَّاحِمينَ .

    أَللَّهُمَّ لَكَ إِراداتٌ لاتُعارِضُ دُونَ بُلُوغِهَا الْغاياتُ ، قَدِ انْقَطَعَ مُعارَضَتُها بِعَجْزِ الْإِسْتِطاعاتِ عَنِ الرَّدِّ لَها دُونَ النِّهاياتِ ، فَأَيَّةُ إِرادَةٍ جَعَلْتَها إِرادَةً لِعَفْوِكَ ، وَسَبَباً لِنَيْلِ فَضْلِكَ ، وَاسْتِنْزالاً لِخَيْرِكَ .

    فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ ، وَ صِلْهَا اللَّهُمَّ بِدَوامٍ ، وَابْدَأْها بِتَمامٍ ، إِنَّكَ واسِعُ الْحِباءِ ، كَريمُ الْعَطاءِ ، مُجيبُ النِّداءِ سَميعُ الدُّعاءِ . (4)

 بارالها ؛ تو پروردگار من هستى ، و من بندۀ توام ؛ مخلصانه به تو ايمان آوردم ، و در حدّ توانم و تا آنجا كه توانسته‏ ام بر عهد و پيمانى كه با تو دارم هستم ؛ از بدرفتارى‏ هايم توبه كرده و به سوى تو باز مى‏ گردم ، و در مورد گناهانم كه جز تو بخشنده ‏اى براى آن‏ها وجود ندارد ، از تو طلب بخشش مى‏ كنم . ضعف و ذلّت من پناهنده به عزّت و قدرت تو گرديده، و براى برطرف شدن نيازم به بى ‏نيازى تو پناه آوردم ، و نادانى خود را با آويختن به حلم و بردبارى تو جبران مى‏ كنم ، و بيچارگى خود را با پناه آوردن به قدرت تو برطرف مى‏ كنم.

    ترسم به دامان امان و امنيّت تو پناه آورده ، دردم به دواى تو پناه آورده است ؛ بيماريم در پناه شفاى تو آمده ، از هلاكت و نابودى‏ ام دست به دامان قضاى تو شده ‏ام.

    ناتوانى من از نيروى تو كمك مى‏ جويد ، و گناهانم در پى بخشش توأند ، و رخسار نابودشدنى و كهنه‏ شونده ‏ام به روى مبارك و هميشگى و پايدار تو كه فنا و كهنگى در آن نيست پناهنده شده است .

    اى كسى كه پنهان نمى‏ كند شب تاريك از او چيزى را ، و نه آسمان پر از برج‏ها (مجموعۀ ستارگان) ، و نه حجاب‏هاى پيوسته و نه آب‏هاى ريزان در ژرفاى دريا ؛ اى كسى كه چيرگى دشمنان را برطرف مى‏ كند ، اى كسى كه اندوه‏ها را برطرف مى‏ كند ، اى كسى كه بركت‏ها را از بالاى هفت آسمان مى ‏فرستد .

    اى بسيار گشايش‏گر ؛ اى بسيار نعمت دهنده ؛ اى راحتى ؛ اى كسى كه گنجينه ‏هاى تمام كليدها در دست توست ؛ از تو در خواست مى‏ كنم بر محمّد و آل محمّد - كه پاك و پاكيزه ‏اند - درود بفرستى و از خير و خوشى دنيا و آخرت برايم گشايش كنى.

    و هر فتنه ‏اى را كه دامنگير من شده است بردارى و بر من مسلّطش نكنى كه نابودم كند ؛ و حتّى يك چشم بر هم زدن مرا به كسى (جز خودت) وامگذارى ؛ زيرا نمى ‏تواند برايم كارى بكند . مرا از بهشت محروم مساز ، و به من رحم كن ، و مرا مسلمان بميران ، و به صالحان و شايستگان ملحق كن ، و به سبب حلال از حرام و به سبب پاكى از ناپاكى مرا بى‏نياز گردان و كفايت كن ، اى مهربان‏ترين مهربانان.

    بارخدايا؛ دل‏ها را بر اساس اراده خودت آفريدى، و عقل‏ها را با شناخت خودت به وجود آوردى؛ بدين سان ، دل‏ها از ترس تو ناآرام گرديد ، و قلب‏ها صدا و فرياد در دادند كه‏ حيران تواند ، و توان عقل‏ها در ثناگويى تو كم شد ، و كلمات تمام شدند و نتوانستند اندازه خوبى‏ هايت را دريابند ، و زبان‏ها از شمارش نعمت‏هايت خسته شدند و هر گاه خواستند به هر شكلى صفات تو را بازگو كنند در ناتوانى از درك صفات تو حيرت‏ زده شدند.

    پس آن دچار ترديد شد در كوتاهى كردن نسبت به گذشتن از حدّ مُجازى كه برايش تعيين كردى ؛ چرا كه حق ندارد از حدّ مُجازى كه به او فرمان داده‏ اى عبور كرده و بگذرد ، و آن قدرت دارد طبق آنچه به او توانايى داده ‏اى تو را ستايش كند به مقدارى كه به او نيرو رسانيده ‏اى ، و زبان‏ها تا جايى كه تو براى ‏شان املا كردى گويا هستند.

    بدين جهت حقّ تو بر تمام آفريده‏ هايى كه بايد تو را بپرستند آن است كه از ستايش تو خسته و افسرده نشوند ؛ با اين كه هر چه تو را بستايند و سپاس گذارند ، باز هم ستايش‏ها در مقابل نعمت‏هايت نارسا است . پس ستايش‏گران به اندازۀ توان و كوشش خود تو را ستايش كردند ، و مقصّران به رشتۀ عفو و بخشش تو چنگ زدند ، و ترسناكان از مقام ربوبيّت تو لرزانند ، و آن‏ها كه در جستجوى تواند با اشتياق به درگاهت مى‏ شتابند ؛ و نيكوكاران ، منتسب به فضل و فزون‏ بخشى تواند ؛ همگى نيز در سايه آرزوى عفوت نشسته ‏اند ، و در هراس از تواند ، و به كوتاهى در سپاس تو اعتراف دارند.

    آن‏ها كه از فرمان‏برداريت رو گردان‏ اند ، يا به نافرمانيت مشغول ‏اند ، تو را مانع نشد و باز نداشت از اين كه نعمت‏هايت را بر ايشان سرازير كنى ، و نصيب و قسمت ايشان را فراوان گردانى ؛ و بلاها و مصيبت‏ها را از آن‏ها بگردانى ، و از عاقبت و آينده كه دچار ندامت و پشيمانى مى‏ شوند بترسانى ، و براى كسى كه نيكى كند چند برابر پاداش دهى . بر نيكوكاران لازم كردى كه شكر و سپاس تو را در برابر توفيق نيكوكارى به جاى آورند ، و بر بدكاران نيز واجب كردى تا شكر و سپاس تو را به خاطر مهربانى و منّت نهادنت به جاى آورند ؛ البتّه به نيكوكاران نيز وعده دادى احسان و نيكى خود را به ايشان - در برابر سپاس‏شان - افزون گردانى.

   اى خداى سبحان ؛ تو چه قدر منزّه و بى‏ عيبى؛ چون، پاداشى كه مى ‏دهى در ازاى چيزى است كه آغازش از ناحيۀ توست، و همه مى‏ دانند از جانب توست، و توان انجام آن را نيز خودت داده ‏اى ، و اين نيكى از جانب توست ، و توفيق بر انجام آن نيز با توكّل بر تو حاصل مى‏ شود.

    پس تو را ستايش مى‏ كنم ؛ ستايش كسى كه مى‏ داند ستايش‏ها ويژۀ توست ، و آغازش از تو بوده ، و بازگشت آن نيز به سوى خودت است ؛ ستايشى كه مرا به طور حتم به رضايت و خشنوديت مى‏ رساند ؛ ستايش كسى كه با ستايش خود تو را قصد كرده ، و بدين سان استحقاق فزونى نعمت‏هايت را نيز پيدا كرده است . و تو تأييدكنندگانى از راه كمك ‏رسانى دارى ؛ و مرحمتى كه به هر يك از آفريدگانت كه دوستش داشته باشى اختصاص خواهى داد.

    پس بر محمّد و آل او درود بفرست ، و ما را از آن رحمت‏ها و الطاف تأييد كننده و موفّقيّت‏ بارت ارزانى دار كه بيشتر باعث درگذشتن از گناهان ، و حفظ از تباهى‏ ها ، و نجات از هلاكت‏ها ، و راهنمايى به مسيرهاى هدايت ، و نگهدارى از آفت‏ها ، و فراوانى خوبى‏ ها و نيكى‏ ها ، و نزول بركت‏ها ، و فزونى قسمت‏ها و سهم‏ها ، و ريزش و فراوانى نعمت‏ها ، و پوشش عيب‏ها ، و بخشش گناهان گردد ؛ همانا تو نزديك و پاسخ دهنده هستى.

    پس بر بهترين آفريده‏ ات ، و برگزيده و زبدۀ مخلوقاتت ، و امين وحى خودت ، برترين و ارزشمندترين درودها را بفرست و به او به برترين بركت‏ها بركت بده ؛ آن گونه كه او نيز رسالت‏ها و پيغام‏هاى تو را رساند ، و دستورت را بيان كرد ، و به سوى تو فرا خواند ، و به طور روشن و فصيح و گويا به آنچه حقّ و آشكار است به دليل‏ آوردن بر وجود تو پرداخت ؛ تا آن كه مرگ به سراغش آمد . خدا در ابتدائيان بر او درود فرستد ، و در آيندگان نيز بر او درود فرستد ، و بر آل و اهل بيت پاكش نيز درود فرستد ، و به بهترين چيزى كه جايگزين كردى به آن چيز يكى از رسولانت را ، در مورد ايشان جايگزين كن ؛ اى مهربان‏ترين مهربانان.

    بار الها ؛ تو اراده‏ هايى دارى كه به طور حتم به مقصد و هدف نهايى خواهند رسيد و كسى را ياراى درگيرى با اراده تو نيست . اگر به رويارويى و درگيرى اراده تو نيز بيايند ناتوان مى‏ شوند و به طور حتم به مقصود كامل خودت مى‏ رسى . پس هر اراده ‏اى كه براى بخشش كرده ‏اى، و هر سببى كه براى رسيدن به فضلت قرار داده ‏اى، و هر چيزى را كه باعث فرودآمدن خيرات و بركاتت است.

    بر محمّد و اهل بيت محمّد درود بفرست ، و آن‏ها را به جاودانگى متّصل فرما ، و به طور كامل آغاز گردان ؛ همانا تو داراى بخشش فراگير ، عطاى كريمانه ، پاسخ دهنده به ندا و شنوندۀ خوبى براى دعا هستى.

---

5)  بحار الأنوار : 402/95 ، به نقل از مهج الدعوات : 153 .