پُركارى همراه با تدبير و سازماندهى
تلاش، فعاليّت و پركار بودن، از خصال مردان خودساخته و مؤمن است.آنان بر اثر ايمان و اعتقاد كاملى كه به راه خود دارند، هيچ گاه از پاى نمى نشينند و همواره به كار و فعاليّت براى رسيدن به مقصود مى پردازند.
حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در كلامى كه بيانگر اين حقيقت است، مى فرمايند:
اَلْمُؤْمِنُ قَليلُ الزَّلَلِ كَثيرُ الْعَمَلِ.(14)
مؤمن لغزشى اندك دارد و داراى عمل فراوان مى باشد.
با اين كه انسانِ با ايمان پركار است، اشتباهات كمى را مرتكب مى شود و لغرشهاى اندك دامنگير او مى شود. اين خود گواه بر اين حقيقت است كه شخصِ مؤمن از قدرت تدبير و كاردانى برخوردار است.
در كلامى شيوا حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند:
اَلتَّدْبيرُ قَبْلَ الْفِعْلِ يُؤْمِنُ الْعِثارَ.(15)
تدبير نمودن قبل از انجام كار، انسان را از لغزش، ايمن مى كند.
و در روايت ديگر به انسانها هشدار مى دهند و مى فرمايند:
إيَّاكَ وَأَنْ تَعْمَلْ عَمَلاً بِغَيْرِ تَدْبيرٍ وَعِلْم.(16)
پرهيز كن از آن كه كارى را بدون تدبير و آگاهى انجام دهى.
و براى كارها و فعاليّتهاى گروهى چنين مى فرمايند:
اِجْعَلْ لِكُلِّ اِنْسانٍ مِنْ خَدَمِكَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَإِنَّهُ اَحْرى اَلّايَتَواكَلُوا في خِدْمَتِك.(17)
براى هر يك از خدمتگزاران خود كارى را تعيين كن و آن را از او بازخواست نما، زيرا كه اين گونه رفتار مناسبتر است براى اين كه آنان در خدمتگزارى تو، بر يكديگر تكيه و توكّل ننمايند.
با توجّه به اين فرمان روشن مى شود كه براى سازماندهى و تدبير دركارهاى گروهى، بايد براى هر يك از افراد، وظيفه اى را تعيين نمود و آن را از او بازخواست كنيم، تا هر يك به بهانۀ اعتماد بر ديگرى از انجام كارها شانه خالى نكنند.
ولى انسان بايد توجّه داشته باشد كه در صورت توفيق به آن، نبايد در اوخودبينى ايجاد شده و كارهائى را كه انجام مى دهد، از قدرت و نيروى خود و به خاطر اراده و تصميم شخص خود بداند. زيرا اراده و تصميم در انسان به توفيق خداوند ايجاد مى شود.
امام صادق عليه السلام در ضمن فرمايشاتى مى فرمايند:
فَاجْتَهِدُوا في طاعةِاللَّهِ اِنْ سَرَّكُمْ اَنْ تَكُونُوا مُؤْمِنينَ حَقَّاً حَقّاً وَلاقُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّه.(18)
اگر دوست داريد كه حقيقتاً از مؤمنان حقيقى باشيد، در اطاعت خداوند كوشش كنيد و قوّتى بر اين كارها نيست مگر بوسيلۀ خداوند.
انسان بر فرض كه توفيق فراوان يافته و موفّق شود اعمال بسيار و كارهاى سنگينى را انجام دهد، هيچ گاه نبايد او را غرور و منيّت فرا گيرد و عباداتى راكه انجام داده است، به خاطر نيرو و قوّت خود بداند. زيرا همان گونه كه امام صادق عليه السلام فرمودند: «لا قوّة إلاّ باللَّه» يعنى نيروئى براى انجام كارها نيست مگر بوسيلۀ خداوند.
پس اين لطف خداست كه شامل حال مؤمنان حقيقى و اولياء خدا مى شود، و آنان توفيق انجام برنامه هاى پرزحمت عبادى را به آسانى انجام مى دهند. نه آن كه نيروى شخصى آنان، سبب قدرت آنها بر انجام عبادت شود.
خداوند متعال در قرآن كريم مى فرمايد:
ما أَصابَكَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللَّهِ وَما أَصابَكَ مِنْ سَيِّئَةٍ فَمِنْ نَفْسِك.(19)
آنچه از خوبيها به تو مى رسد، از خداوند است و آنچه از گناه و بدى به تو اصابت مى كند، از نفس تو است.
زيرا همان گونه كه منشاء اصلى همۀ خوبيها خداوند است، انگيزۀ انجام همۀ بديها نفس آدمى است كه بوسيلۀ حديث نفس، و يا بر اثر وسوسه هاى شيطانى، انسان را به گمراهى مى کشاند.
14) شرح غرر الحكم: 383/1.
15) شرح غرر الحكم: 384/1.
16) شرح غرر الحكم: 220/2.
17) بحارالأنوار: 143/74، از نهج البلاغه نامۀ 31.
18) بحارالأنوار: 200/78.
19) سورۀ نساء، آيۀ 79.
بازديد امروز : 84338
بازديد ديروز : 194999
بازديد کل : 119542792
|