شناخت عارف نماها

    از شرايط مهمّ و ضرورى براى كسب معارف و رسيدن به مقام معرفت، آگاهى از حال افرادى است كه از معارف و حقائق بوئى نبرده و خود را در مقام ارشاد و هدايت خلق قرار مى‏ دهند.

    چگونه ممكن است انسان به معارف عاليه راه يافته باشد؛ در حالى كه نسبت به گمراهى و ضلالت دشمنان دين، تشكيك مى‏ كند؟!

    براى رسيدن به معارف، بايد گمراهى مدّعيان دروغين روشن باشد تا انسان فريفتۀ ادّعاهاى آنان نشود.

    حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در اين باره مى‏ فرمايند:

 وَاعْلَمُوا أنَّكُمْ لَنْ تَعْرِفُوا الرُّشْدَ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذي تَرَكَهُ، وَلَنْ تَأْخُذُوا بِميثاقِ الْكِتابِ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذي نَقَضَهُ، وَلَنْ تَمَسَّكوُا بِهِ حَتَّى تَعْرِفُوا الَّذي نَبَذَهُ.(45)

 بدانيد كه شما راه هدايت را نمى‏ شناسيد، تا بشناسيد كسى كه آن را ترك كرده است، و به پيمان قرآن عمل نمى‏ كنيد تا وقتى كه پيمان شكن را بشناسيد، و تمسّك به آن نمى‏ جوئيد تا وقتى كه بشناسيد كسى كه آن را رها كرده است.

 شمس درخشنده چو پنهان شود

شب پره بازيگر ميدان شود

    بسيارى از كسانى كه در پى عرفان و معرفت مى‏ گردند، به يافتن انديشه‏ هاى عرفانى اكتفا مى‏ نمايند و با پرشدن اذهانشان از مسائل روحى، به گمانشان در عالم ملكوت سير مى‏ كنند! در حالى كه جايگاه معرفت، ذهن و انديشه نيست و افكار عرفانى در صورتى كه از قلب و باطن برنخيزد؛ به جز غرور و منيّت حاصلى ندارد.

    باطن اين گونه افراد، از سياهى شب تاريكتر است؛ زيرا كه معرفت در دلِ آنان جاى نگرفته و قلبشان را روشن نساخته است و نور پر فروغ معرفت در باطن آنان تجلّى نكرده‏ است.

 دمى با حق نبودى چون زنى لاف شناسايى

تمام عمر با خود بودى و نشناختى خود را

---

45) نهج البلاغه: خطبۀ 147.