( اهمیّت زیارت و عزاداری )

 

عزادارى يا جايگزين زيارت

آنچه گفتيم مربوط به زيارت بود، ولى عزادارى هم مى‏ تواند براى ‏ما همچون زيارت كارساز باشد و با ايجاد حيات قلبى ما را به‏ خداوند و اهل بيت رسالت‏ عليهم السلام نزديك نموده و ريشه ‏هاى مودّت‏ را در دل ما بارور سازد.

از آنجا كه گاهى شرايط زيارت براى انسان فراهم نيست، نمى‏ تواند به زيارتِ اهل بيت‏ عليهم السلام برود و اعماق جان خود را با زيارت آن ‏بزرگواران آكنده از شور و شوق و محبّت نمايد، در اين صورت‏ مى‏ تواند، عزادارى را جايگزين زيارت نموده و با اقامه مجالس ‏عزادارى و با شركت در آن، آثارى از زيارت را در قلب خود به‏ وجود آورد. يعنى چون شرايط زيارت براى او فراهم نيست، عزادارى را جايگزين زيارت نمايد و با ريختن اشك، محبّت اهل‏ بيت‏ عليهم السلام را در قلب خود بيشتر نموده و آن را محكم‏ تر و شديدتر نمايد.

دليل‏ هاى متعددى وجود دارد كه ما مى‏ توانيم در صورتى كه قدرت ‏به انجام زيارت نداريم، عزادارى را جايگزين زيارت نماييم و به ‏جاى زيارت به عزادارى بپردازيم.  در ميان دليل‏ هاى متعدد، آنچه ‏كه براى ما از اهميّت بيشترى برخوردار است روايتى است كه‏ درباره زيارت امام حسين ‏عليه السلام در روز عاشورا وارد شده است. در اين روايت امام صادق ‏عليه السلام به يكى از اصحاب خود كه امكان ‏زيارت امام حسين‏ عليه السلام در روز عاشورا براى او نبوده، مى‏ فرمايند چون زيارت در روز عاشورا برايت ممكن نيست، در آن روز عزادارى كن. اكنون به متن اين روايت توجّه كنيد:

صالح بن عقبه از پدرش از امام باقر عليه السلام روايت مى كند كه فرمود:

آن كس كه در  دهمين روز محرّم ، حسين بن على‏ عليهما السلام را زيارت ‏كند و تمام روز را نزد قبر مطهّرش گريان باشد؛ روزى كه خدا را ملاقات مى كند ثواب دو هزار حجّ و دو هزار عمره و دو هزار غزوه (جهاد) دارد كه ثواب هر غزوه و حجّ و عمره آن ، مانند ثواب كسى ‏است كه با پيامبر و امامان هدايتگر، حجّ و عمره بجاى آورده و جهاد كند.

گفتم: فدايت شوم، اگر كسى در نقطه اى دور دست بود كه امكان ‏رسيدن به قبر امام حسين‏ عليه السلام را در اين روز نداشت چه كند ؟

فرمود: اگر آن گونه بود، به صحرايى برود و يا به مكان بلندى در خانه اش رود و با اشاره (به حضرت امام حسين ‏عليه السلام) سلام كند و در لعن و نفرين بر قاتلانش ، تلاش كند و پس از آن دو ركعت نماز بگزارد؛ و بايد اين اعمال را در آغاز روز قبل از زوال خورشيد انجام دهد.

سپس بر امام حسين‏ عليه السلام گريه و ندبه كند و به هر كس كه در خانه ‏اش حضور دارد (جز كسى كه از او تقيّه مى كند) امر كند كه بر آن‏ حضرت بگريند و با اظهار جزع و بى تابى ، بر اين مصيبت در خانه‏ اش ‏عزادارى بپا نمايد و به يكديگر تعزيت بگويند. اگر اين كارها را انجام دهد من ضمانت مى كنم كه همه آن اجرها را نزد خداوند بلندمرتبه، داشته باشد.

گفتم: فدايت گردم، آيا شما براى ايشان اين گونه ضمانت مى كنى؟

فرمود: آرى ، من ضامن هستم و عهده دار براى كسى كه آن را انجام‏ دهد.

گفتم: چگونه به يكديگر تعزيت بگوييم؟

فرمود: بگوييد:

أَعْظَمَ اللَّهُ اُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَيْنِ، وَجَعَلَنا وَإِيَّاكُمْ مِنَ‏ الطَّالِبينَ بِثارِهِ مَعَ وَلِيِّهِ الْإِمامِ الْمَهْدِى مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ ‏السَّلامُ.(1)

خداوند اجرهاى ما را بر مصيبت‏ مان بر حسين، بزرگ گرداند، و ما و شما را از انتقام جويان خونش همراه با وليّش، امام و پيشواى هدايت شده از آل محمّد - كه سلام بر آنان باد - قرار دهد.

همانگونه كه اين روايت با صراحت اعلام مى ‏كند، مى‏ توان ‏عزادارى امام حسين ‏عليه السلام را در روز عاشورا كه از مهمترين روزهاى‏ زيارتى آن حضرت است، جايگزين زيارت نمود.

روايات بسيارى درباره آثار عجيب زيارت اهل بيت ‏عليهم السلام ‏مخصوصاً حضرت ابى عبدالله الحسين ‏عليه السلام وجود دارد، همانگونه‏ روايات بسيارى درباره آثار عجيب عزادارى حضرت ‏سيّدالشهداء عليه السلام وجود دارد. در ميان اين روايات، رواياتى وجود دارد كه - مانند روايتى كه نقل كرديم - كه دلالت مى ‏كند زيارت امام ‏حسين‏ عليه السلام در روز عاشورا برتر از عزادارى آن حضرت است. به ‏گونه‏ اى كه عزادارى در آن روز را اگر زيارت ممكن نبود بايد جايگزين زيارت نمود. به اين معنى كه اگر زيارت در روز عاشورا ممكن بود بايد آن را انجام داد. با توجّه به اين نكته كه زيارت درروز عاشورا اگر ممكن باشد بايد آن را انجام داد و گرنه عزادارى ‏نمود.

_______________

(1) مصباح المتهجّد: 772، المصباح: 640، و مانند آن در كامل الزيارات: 325 وارد شده ‏است، صحيفه مهديه (مترجم): 281.