(۲۰)

زیارت مولا حضرت ابا الفضل العبّاس علیه السلام(1)

وقتی به زیارتگاه حضرت عباس بن علی رفتی بر کنار درب ورودی بایست و بگو:

سَلاَمُ اللَّهِ وَسَلاَمُ مَلاَئِكَتِهِ الْمُقَرَّبِينَ، وَأَنْبِيَائِهِ الْمُرْسَلِينَ، وَعِبَادِهِ‏ الصَّالِحِينَ، وَ جَمِيعِ الشُّهَدَاءِ وَالصِّدِّيقِينَ، وَالزَّاكِيَاتِ الطَّيِّبَاتِ فِيمَا تَغْتَدِي وَتَرُوحُ، عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ، أَشْهَدُ لَكَ بِالتَّسْلِيمِ ‏وَالتَّصْدِيقِ لِخَلَفِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ الْمُرْسَلِ، وَالسِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ، وَالدَّلِيلِ الْعَالِمِ، وَالْوَصِيِّ الْمُبَلِّغِ، وَالْمَظْلُومِ الْمُضْطَهَدِ(2) فَجَزَاكَ اللهُ عَنْ رَسُولِهِ وَعَنْ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَعَنِ الْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ ‏أَفْضَلَ الْجَزَاءِ، بِمَا صَبَرْتَ وَاحْتَسَبْتَ وَأَعَنْتَ، فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ، لَعَنَ‏ اللهُ مَنْ قَتَلَكَ، وَلَعَنَ اللهُ مَنْ جَهِلَ حَقَّكَ، وَاسْتَخَفَّ بِحُرْمَتِكَ، وَلَعَنَ اللهُ‏ مَنْ حَالَ بَيْنَكَ وَبَيْنَ مَاءِ الْفُرَاتِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ قُتِلْتَ مَظْلُوماً، وَأَنَّ اللهَ‏ مُنْجِزٌ لَكُمْ مَا وَعَدَكُمْ.

جِئْتُكَ يَا ابْنَ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَافِداً إِلَيْكُمْ، وَقَلْبِي مُسَلِّمٌ لَكُمْ، وَأَنَا لَكُمْ ‏تَابِعٌ، وَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ، حَتَّى يَحْكُمَ اللهُ وَهُوَ خَيْرُ الْحَاكِمِينَ، فَمَعَكُمْ ‏مَعَكُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّكُمْ، إِنِّي بِكُمْ وَبِإِيَابِكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ، وَبِمَنْ خَالَفَكُمْ ‏وَقَتَلَكُمْ مِنَ الْكَافِرِينَ، لَعَنَ اللهُ أُمَّةً قَتَلَتْكُمْ بِالْأَيْدِي وَالْأَلْسُنِ.

سلام خدا و سلام فرشتگان مقرّب و پیامبران مرسل و بندگان صالح و شایسته اش و تمام شهدا و صدّیقین و پاکان و پاکیزگان در صبح و شام بر تو ای فرزند امیرالمؤمنین، شهادت می‌دهم برای تو که تسلیم بودی و تصدیق نمودی فرزند پیامبر مرسل صلّی الله علیه وآله و سبط برگزیده اش را که راهنمای عالم و وصیّ مبلّغ و مظلوم ستم دیده بود، پس خداوند از طرف رسولش و از طرف امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین علیهم السلام بهترین پاداش را به تو دهد به صبری که نمودید.
خوب جایگاهی است جایگاه آخرت شما، خدا لعنت کند کسی را که تو را کشت، و خدا لعنت کند کسی را که حقّ تو را نشناخت و حرمت تو را سبک شمرد، و خدا لعنت کند کسی را که بین تو و آب فرات حائل گردید، شهادت می‌دهم که تو مظلومانه کشته شدی و خداوند به آنچه وعده کرده است برای شما وفا خواهد نمود.
آمده‌ام ای فرزند امیرالمؤمنین در حالی که کوچ کننده به سوی شما و مهمان شما هستم، قلب من تسلیم شما و من پیرو شما می‌باشم و نصرت و یاری من برای شما آماده است تا خدا حکم کند و او بهترین حکم کنندگان است، کسی که با شما است با شما است و با دشمن شما نیست، من به شما و بازگشت شما مؤمنم و به کسانی که با شما مخالفت کردند و شما را کشتند کافرم، خدا لعنت کند گروهی را که شما را با دست و زبان کشتند.

سپس داخل حرم شو و خود را بر قبر بیفکن و بگو:

اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ، الْمُطِيعُ لِلهِ وَلِرَسُولِهِ، وَلِأَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَيْنِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِمْ وَسَلَّمَ، اَلسَّلاَمُ ‏عَلَيْكَ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ وَمَغْفِرَتُهُ وَعَلَى رُوحِكَ وَبَدَنِكَ.

أَشْهَدُ وَأُشْهِدُ اللَهَ أَنَّكَ مَضَيْتَ عَلَى مَا مَضَى عَلَيْهِ الْبَدْرِيُّونَ‏ وَالْمُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللهِ، اَلْمُنَاصِحُونَ لَهُ فِي جِهَادِ أَعْدَائِهِ، الْمُبَالِغُونَ فِي نُصْرَةِ أَوْلِيَائِهِ، الذَّابُّونَ عَنْ أَحِبَّائِهِ، فَجَزَاكَ اللهُ أَفْضَلَ ‏الْجَزَاءِ، وَأَوْفَرَ جَزَاءِ أَحَدٍ مِمَّنْ وَفَى بِبَيْعَتِهِ، وَاسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتَهُ، وَأَطَاعَ ‏وُلاَةَ أَمْرِهِ.

وَأَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ بَالَغْتَ فِي النَّصِيحَةِ، وَأَعْطَيْتَ بِهِ غَايَةَ الْمَجْهُودِ، فَبَعَثَكَ اللَهُ فِي الشُّهَدَاءِ، وَجَعَلَ رُوحَكَ مَعَ أَرْوَاحِ السُّعَدَاءِ، وَأَعْطَاكَ‏ مِنْ جِنَانِهِ أَفْسَحَهَا مَنْزِلاً، وَأَفْضَلَهَا غُرَفاً، وَرَفَعَ ذِكْرَكَ فِي الْعِلِّيِّينَ، وَحَشَرَكَ مَعَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَداءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ‏ رَفِيقاً.

أَشْهَدُ أَنَّكَ لَمْ تَهِنْ وَلَمْ تَنْكُلْ، وَأَنَّكَ مَضَيْتَ عَلَى بَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكَ، مُقْتَدِياً بِالصَّالِحِينَ، وَمُتَّبِعاً لِلنَّبِيِّينَ، فَجَمَعَ اللَهُ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ وَبَيْنَ رَسُولِهِ ‏وَأَوْلِيَائِهِ فِي مَنَازِلَ الْمُحْسِنِينَ، فَإِنَّهُ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ.

سلام بر تو ای بندۀ صالح، ای مطیع و فرمانبردار خدا و رسول او و امیرالمؤمنین و امام حسن وامام حسین علیهم السلام ، سلام بر تو و رحمت خدا و برکات او و غفران او بر تو باد و بر جسم و جان تو باد.
شهادت می‌دهم و خدا را شاهد می‌گیرم که تو به همان راهی رفتی که لشکریان بدر رفتند، آنانکه در راه خدا جهاد کردند و در جهاد با دشمنان به خاطر خدا زبان به نصیحت آنان گشودند و در نصرت اولیای خدا نهایت کوشش خود را نمودند، و دشمنان را از دوستان او دور کردند پس خدا تو را بهترین جزا و پاداش دهد و بیشترین پاداش کسی را که به بیعت خود وفا نموده و دعوت او را اجابت کرده و صاحبان امر را اطاعت نموده مرحمت فرماید.
و شهادت می‌دهم که تو در خیرخواهی و نصیحت مبالغه کردی و نهایت تلاش و کوشش را نمودی، خداوند تو را در شهدا برانگیزد و روح پاک تو را با ارواح سعادتمندان قرار دهد و از بهشت خود وسیع‌ترین منزل و برترین غرفه‌ها را به تو عطا کند، و ذکر و یاد تو را در علیین بالا برد و با پیامبران و صدیقین و شهدا و صلحا که آنان نیکو رفیقانی هستند، محشور نماید.
شهادت می‌دهم که تو سستی ننمودی و ناتوانی از خود نشان ندادی و راه را با بصیرت و آگاهی کامل پیمودی و به صالحین اقتدا نمودی و از پیامبران پیروی کردی، خدا بین ما و شما و رسولش و اولیائش در منازل نیکوکاران جمع نماید، که او مهربان ترین مهربانان است.

سپس به قسمت بالای سر مبارک برو و دو رکعت نماز بخوان، و بعد از آن آنچه می‌خواهی نماز بجای آور و زیاد دعا کن و بعد از نمازهایت بگو:

أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَلاَ تَدَعْ لِي فِي هَذَا الْمَكَانِ‏ الْمُكَرَّمِ وَالْمَشْهَدِ الْمُعَظِّمِ ذَنْباً إِلاَّ غَفَرْتَهُ، وَلاَ هَمّاً إِلاَّ فَرَّجْتَهُ، وَلاَ مَرَضاً إِلاَّ شَفَيْتَهُ، وَلاَ عَيْباً إِلاَّ سَتَرْتَهُ، وَلاَ رِزْقاً إِلاَّ بَسَطْتَهُ، وَلاَ خَوْفاً إِلاَّ آمَنْتَهُ، وَلاَ شَمْلاً إِلاَّ جَمَعْتَهُ، وَلاَ غَائِباً إِلاَّ حَفِظَتْهُ وَأَدَّيْتَهُ، وَلاَ حَاجَةً مِنْ حَوَائِجِ ‏الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ لَكَ فِيهَا رَضىً وَلِيَ فِيهَا صَلاَحٌ إِلاَّ قَضَيْتَهَا، يَا أَرْحَمَ ‏الرَّاحِمِين.
خداوندا بر محمّد و آل محمّد درود فرست، و در این مکان محترم و زیارتگاه عظیم برای من گناهی را نگذار مگر آنکه آمرزیده باشی و نه اندوهی مگر آنکه برطرف نموده باشی و نه بیماری و مرضی مگر آنکه شفا داده باشی و نه عیبی مگر آنکه پوشیده باشی و نه رزقی مگر آنکه گسترش داده باشی، و نه ترسی مگر آنکه ایمنی بخشیده باشی، و نه پراکندگی مگر آنکه جمع نموده باشی، و نه غایبی مگر آنکه او را حفظ نموده و به وطن رسانده باشی و نه حاجتی از حوائج دنیا و آخرت را که خشنودی تو در آن و به صلاح من باشد مگر آنکه روا فرموده باشی، ای مهربان ترین مهربانان.

سپس بازگرد نزد ضریح و در پایین پای مبارک بایست و بگو:

اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا أَبَا الْفَضْلِ الْعَبَّاسَ بْنَ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ، السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْوَصِيِّينَ، السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ أَوَّلِ الْقَوْمِ إِسْلاَماً وَأَقْدَمِهِمْ ‏إِيمَاناً وَأَقْوَمِهِمْ بِدِينِ اللهِ وَأَحْوَطِهِمْ عَلَى الْإِسْلاَمِ.

أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتَ لِلهِ وَلِرَسُولِهِ وَلِأَخِيكَ، فَنِعْمَ الْأَخُ الْمُوَاسِي، فَلَعَنَ ‏اللَّهُ أُمَّةً قَتَلَتْكَ، وَلَعَنَ اللهُ أُمَّةً ظَلَمَتْكَ، وَلَعَنَ اللَهُ أُمَّةً اسْتَحَلَّتْ مِنْكَ ‏الْمَحَارِمَ، وَانْتَهَكَتْ حُرْمَةَ الْإِسْلاَمِ.

فَنِعْمَ الصَّابِرُ الْمُجَاهِدُ الْمُحَامِي النَّاصِرُ، وَالْأَخُ الدَّافِعُ عَنْ أَخِيهِ، الْمُجِيبُ إِلَى طَاعَةِ رَبِّهِ، الرَّاغِبُ فِيمَا زَهِدَ فِيهِ غَيْرُهُ، مِنَ الثَّوَابِ ‏الْجَزِيلِ وَالثَّنَاءِ الْجَمِيلِ، فَأَلْحَقَكَ اللَهُ بِدَرَجَةِ آبَائِكَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ.

أَللَّهُمَّ إِنِّي تَعَرَّضْتُ لِزِيَارَةِ أَوْلِيَائِكَ، رَغْبَةً فِي ثَوَابِكَ وَرَجَاءً لِمَغْفِرَتِكَ وَجَزِيلِ إِحْسَانِكَ، فَأَسْئَلُكَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ‏ الطَّاهِرِينَ وَأَنْ تَجْعَلَ رِزْقِي بِهِمْ دَارّاً، وَعَيْشِي بِهِمْ قَارّاً، وَزِيَارَتِي بِهِمْ ‏مَقْبُولَةً، وَحَيَاتِي بِهِمْ طَيِّبَةً، وَأَدْرِجْنِي إِدْرَاجَ الْمُكْرَمِينَ، وَاجْعَلْنِي مِمَّنْ‏ يَنْقَلِبُ مِنْ زِيَارَةِ مَشَاهِدِ أَحِبَّائِكَ مُفْلِحاً مُنْجِحاً، قَدِ اسْتَوْجَبَ غُفْرَانَ ‏الذُّنُوبِ وَسَتْرَ الْعُيُوبِ وَكَشْفَ الْكُرُوبِ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوى وَأَهْلُ ‏الْمَغْفِرَةِ.

سلام بر تو ای ابا الفضل العباس، ای پسر امیرالمؤمنین، سلام بر تو ای پسر سرور اوصیاء، سلام بر تو ای فرزند نخستین اسلام آورنده و سابق ترین آنان از جهت ایمان و پابرجاترین آنان نسبت به دین خدا و احاطه دار ترین آنان بر اسلام.
شهادت می‌دهم که تو برای خدا و رسول او و برادرت خیرخواهی نمودی، خوب برادری هستی که مواسات نمودی،
خدا لعنت کند گروهی را که تو را کشتند و خدا لعنت کند گروهی را که به تو ستم نمودند، و خدا لعنت کند گروهی را که بی‌حرمتی به تو روا داشتند  و حرمت اسلام را شکستند.
چه نیکو صابر بودی و مجاهد و حمایت کننده و یاور و برادری که از برادر خود دفع کننده بود و اجابت کننده به اطاعت پروردگارش و راغب در آنچه غیر او بی‌رغبت بودند از ثواب بسیار وثنای نیکو، پس خداوند تو را به درجه و مرتبه پدران بزرگوارت در بهشت پر نعمت ملحق فرماید.
خداوندا به زیارت اولیائت روی آوردم به خاطر رغبت در ثواب تو و امید آمرزش تو و احسان فراوانت، پس از تو می‌خواهم که بر محمّد و خاندان پاک او درود فرستی و به سبب ایشان روزی مرا فراوان و زندگی مرا زندگی آرام قرار بده، زیارتم را قبول و حیاتم را حیات طیبه گردان و مرا قرار بده در درجه اشخاص گرامی و ارجمند و از کسانی که از زیارت زیارتگاه دوستانت باز می‌گردند در حالی که به فلاح و رستگاری و موفقیت و پیروزی رسیده‌اند و شایسته آمرزش گناهان و پوشش عیوب و برطرف شدن اندوه گشته‌اند که تو سزاواری که از تو بترسند و سزاواری که بیامرزی .

 

وداع مولا حضرت عباس بن علی علیهما السلام

 

وقتی خواستی وداع کنی و بازگردی در کنار قبر مطهر بایست و بگو:

أَسْتَوْدِعُكَ اللهَ وَأَسْتَرْعِيكَ، وَأَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلاَمَ، آمَنَّا بِاللهِ وَبِرَسُولِهِ ‏وَبِمَا جَاءَ بِهِ مِنْ عِنْدِاللهِ، اللَّهُمَّ اكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ، أَللَّهُمَّ لاَ تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِيَارَتِي قَبْرَ ابْنِ أَخِي رَسُولِكَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَارْزُقْنِي ‏زِيَارَتَهُ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي، وَاحْشُرْنِي مَعَهُ وَمَعَ آبَائِهِ فِي الْجِنَانِ، وَعَرِّفْ‏ بَيْنِي وَبَيْنَ رَسُولِكَ وَأَوْلِيَائِكَ.

أَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَتَوَفَّنِي عَلَى الْإِيمَانِ بِكَ، وَالتَّصْدِيقِ بِرَسُولِكَ، وَالْوِلاَيَةِ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ وَالْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ‏ السَّلاَمُ وَالْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِمْ، فَإِنِّي رَضِيتُ بِذَلِكَ، وَصَلَّى اللهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.
تو را به خدا می‌سپارم و از او خواستار رعایت تو ام، سلام بر تو می‌نمایم، به خدا و رسول او و به آنچه از نزد خدا آورده ایمان دارم خداوندا ما را در زمرۀ گواهان بنویس، خداوندا این زیارتم را آخرین زیارت قبر پسر برادر رسولت ـ که درود خدا بر او و خاندان پاکش باد ـ قرار مده، و زیارتش را تا مادامی که مرا باقی داشته‌ای همیشه قرار بده و مرا با آن حضرت و پدران بزرگوارش در بهشت محشور فرما و بین من و رسولت و اولیائت آشنایی برقرار نما.
خداوندا بر محمّد و آل محمّد درود فرست و مرا با ایمان به خودت و تصدیق به رسولت و ولایة علی بن ابی طالب و ائمّه طاهرین علیهم السلام و برائت و بیزاری از دشمنان ایشان بمیران که من به این عقاید راضی و خشنودم، و درود خدا بر محمّد و آل محمّد.

سپس برای خودت و والدین خودت و برای زنان و مردان مؤمن دعا کن و آنچه می‌خواهی از دعا اختیار کن و آنگاه به حرم مطهر امام حسین علیه السلام برای وداع بازگرد.(3)

---

(1) علّامه مامقانی نقل کرده است که فاضل دربندی (متولد سنه 1208 و متوفای سنه 1285 صاحب کتاب اسرار الشهاده) به شیخ انصاری; (متوفای سنه 1281 هـ) که آیتی در زهد و ورع و تقوا وعلم بود و صاحب کتاب رسائل و مکاسب) گفت: فعل شما نزد شیعه حجت است، وقتی به زیارت قبور امامان علیهم السلام می‌روید اعتاب مقدسه آنان را ببوسید تا شیعیان نیز به شما اقتدا کنند. شیخ انصاری در جواب ایشان گفتند: من هنگام تشرف به زیارت حضرت ابا الفضل فضلاً عن الائمّة علیهم السلام عتبه مقدسه را می‌بوسم به عنوان اینکه جای قدم زائرین آن حضرت است فضلاً از اینکه عتبه حضرت اباالفضل علیه السلام است. ازاحة الوسوسة عن تقبیل الاعتاب المقدسّة: ص34.

(2) المهتضم (خ ل).

(3) مزار مفيد: 121، مصباح الزائر: 213، مصباح المتهجّد: 724، مزار كبير: 388، مفاتيح الجنان: 435، عمدة الزائر في الأدعية والزيارات: 143، هدية الزائرين وبهجة الناظرين: 125، كتابٌ في الأدعية والزيارات (مخطوط): 261.