7 - وهب بن منبّه
در کتاب «اسرائیلیات و تأثیر آن ...» می نویسد : ابوعبدالله وهب بن منبّه اهل صنعاء - از شهرهاى يمن - بود. پدر او ايرانى و از مردم هرات و يكى از افراد سپاهى بود كه انوشيروان براى فتح يمن فرستاد كه فرزندش وهب نيز در همان سامان (يمن) به دنيا آمد. گفته اند پدر وهب در عهد رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم اسلام آورد.
ذهبى در «تذكرة الحفّاظ» در شرح حال وهب بن منبّه مى نويسد: «او دانشمندى بود از اهل يمن كه در سال 34 هجرى - يعنى در زمان خلافت عثمان - متولّد شد و اطّلاع وسيعى از علوم اهل كتاب داشت و تمام توجّه خود را مصروف بر مطالعه كتب آن ها مى كرد.
در صحيح بخارى و مسلم از طريق برادرش «همام» از وى نقل حديث شده است»(187).
دكتر جواد على نيز درباره وى مى گويد: «وهب بن منبّه از تابعين به شمار مى رفت و در نقل داستان هاى اسرائيلى نقش بسزايى داشت. گفته شده وى به بسيارى از كتب پيشينيان دسترسى داشت و برادرش در سفرهاى تجارى خود به شام براى وى اين كتب را خريدارى مى كرد، و او آن ها را مطالعه مى كرد. مى گويند وى به تاريخ پيشينيان احاطه بسيارى داشت و لغات مختلفى را نيز مى دانست».(188)
از آنجا كه خانواده وهب در يمن مى زيستند، بسيار تحت تأثير آداب و رسوم و اخبار يهوديان قرار داشتند؛ از سوى ديگر آن ها از طريق حبشه با عقايد مسيحيان و فرهنگ آن ها آشنا مى شدند، و از آنجا كه وهب خود با زبان يونانى آشنا بود، توانست از اين رهگذر اطّلاعات وسيعى از دو فرهنگ يهود و نصارا كسب كند.(189)
او به قدرى به نقل مطالب كتاب هاى گذشتگان و اخبار و قصّه هاى امّت ها و اقوام پيشين توجّه نشان مى داد كه از اين نظر او را به كعب الأحبار تشبيه كرده اند.(190)
وى نسبت به بنى اميّه و حكّام آن بى اعتنا نبود و حتى گاه در تأييد آن ها به مجعولاتى روى مى آورد؛ از جمله آنكه عمربن عبدالعزيز را مهدى موعود مى دانست(191)! و در دوران خلافت همو بود كه مقام قضاوت را عهده دار بود.(192) او در سال110 هجرى و در شهر صنعاء درگذشت(193).(194)
187) تذكرة الحفّاظ: 100/1 و 101، الأعلام: 150/9.
188) المفصّل فى تاريخ العرب قبل الإسلام: 565/6.
189) الأدب العربى: 381/1.
190) تذكرة الحفّاظ: 101/1.
191) تاريخ الخلفاء: 263.
192) الأعلام: 150/9.
193) فجر الإسلام: 161.
194) اسرائيليّات و تأثير آن بر داستان هاى انبياء در تفاسير قرآن: 116.
بازديد امروز : 25036
بازديد ديروز : 38217
بازديد کل : 133837197
|