کتاب : «امیرالمؤمنین علی علیه السلام و عصر ظهور»

 

خودشناسى راهى

براى آگاهی از غيب

كسى مى ‏تواند از قدرت ‏هاى عجيب و شگفت ‏انگيز روحىِ خود استفاده كند كه از وجود آن‏ ها آگاهى داشته باشد و در تلاش براى بيدار ساختن و بهره ‏مند شدن از آن قدرت ‏ها باشد، و گرنه چگونه مى ‏تواند از آن ها استفاده كند؟ بنابر اين ‏انسان براى دستيابى به مقامات عالى روحى و معنوى، بايد به خودشناسى روآورد و به وجود اين قدرت ها و راه پرورش و تكامل آن ها آشنا باشد، تا راه ترقّى‏ و پيشرفت براى او روشن شود.
بسيارى از جوانان براى آشنايى با زيبايي هاى طبيعت، به كوهنوردى و يا مسافرت به كشورهاى دور دست مى ‏پردازند و به خاطر آن زحمت هاى فراوانى‏ را متحمّل مى ‏شوند؛ اين گونه كارها اگر با برنامه صحيح باشد و بر اثر نشست و برخاست با ديگران از آنان رنگ نگيرند، نشاط تازه‏ اى به آنان مى ‏دهد. ولى ‏مهم ‏تر از گردش به اطراف جهان اين است كه به «سفر خوديابى» بپردازند و بدانند پى بردن به اسرار وجود خودشان، اهميّت بسيار بيشترى از شناخت ‏رازهاى سرزمين هاى دور دست دارد.
اگر ما بدانيم خودشناسى و آشنايى با قدرت ها و نيروهاى نهفته در درون ما در خودسازى و تكامل ما داراى نقش مهمّ و اساسى است، بيشتر به آن اهميّت ‏مى ‏دهيم.
خود شناسى، نه تنها براى تكامل و پيشرفت بسيار لازم است؛ بلكه مى ‏توان ‏گفت: براى دست يافتن به حالات روحى و معنوى، ثمربخش ‏ترين و پرسودترين نوعِ معرفت از انواع معارف است.
به همين جهت حضرت اميرالمؤمنين علی علیه السلام مى ‏فرمايند:

مَعْرِفَةُ النَّفْسِ أَنْفَعُ الْمَعارِفِ.(1)

شناخت نفس، نافع‏ ترينِ همه معارف است.

زيرا با معرفت نفس، انسان با عواملى كه در وجودش هست و در زمينه ‏پيشرفت و تكامل او مؤثرند، آشنائى پيدا مى ‏كند و موانعى كه در وجود او در مورد كسب انواع معارف و ترقى و نجات هست، براى او روشن مى ‏شود. در اين صورت با مقتضيات و موانعِ راهى كه در پيش دارد، آشنائى پيدا مى ‏كند. وشناخت امورى كه مقتضى پيشرفت و همچنين امورى كه مانع راه هستند، ازشرايط حتمى تكامل روحى است.
انسان با شناخت آنها، دريچه ‏هاى نور و روشنايى را براى خود مى‏ گشايد و با انجام مقتضيات و رفع موانع، بزرگترين راه نجات را به دست مى ‏آورد.
حضرت اميرالمؤمنين علی علیه السلام مى ‏فرمايند:

نالَ الْفَوْزَ الْأَكْبَرَ مَنْ ظَفَرَ بِمَعْرِفَةِ النَّفْسِ.(2)
كسى كه به معرفت نفس ظفر يابد، به بزرگترين راه نجات وكاميابى نائل شده‏ است.

با اين بيان، روشن شد كه شناخت نفس و آگاهى از قدرت هاى عظيمى كه در او نهفته است، از شرايط ضرورى و حتمى براى تكامل است و آگاهى از قدرت هاى نفس، اعم از نيروهاى سازنده و نيروهاى ويرانگر، كاملاً ضرورت ‏دارد.
انسان بايد بداند چه چيزهائى نفس او را دربند نموده و چگونه مى ‏تواند از آن ها رهايى يابد؛ تا خود را از قيد آن ها آزاد ساخته و قدرت هاى نهفته خود را بيدار و فعّال نمايد.(3)

از آنجا كه عصر ظهور، عصر خودسازى و پرورش قدرت ‏ها و نيروهاى ‏معنوى است و همه افراد خودساخته با بسيارى از اشياء و امور نامرئى در ارتباط هستند؛ همانگونه كه در عصر غيبت، افراد خودساخته با عالم غيب در ارتباط هستند و از امور غيبى بى ‏اطّلاع نيستند.

---

(1) شرح غرر الحكم: 148/4.

(2) شرح غرر الحكم: 173/6.

(3) اسرار موفقيت ص 251.