(2)
زنان در عصر عبّاسيان
در اين دوران بعضى زنان در كار دولت دخالت مى كردند چون قبيحه مادر معتز، سيّده مادر مقتدر، نديمه او ثومال، امّ موسى، ست الملك خواهر عزيز فاطمى و صبح مادر هشام بن حكم.
قبيحه زن متوكّل و مادر معتز در عزل مستعين مؤثّر بود كه مى خواست راه خلافت معتز را هموار كند. وى ثروت فراوان اشت. ابن اثير گويد: 1700000 دينار طلا نزد وى بود امّا پسر خود را به دست تركان كه 50000 دينار مقرّرى خويش را مى خواستند رها كرد تا از شكنجه آنها جان داد.
سيّده مادر مقتدر در همه كار دولت مداخله مى كرد و عزل علىّ بن عيسى به دست او بود. ابن اثير گويد: امّ موسى نديمه سيّده به خانه وزير رفت تا درباره مخارج و لباس خدمتگران قصر گفتگو كند. وزير خفته بود، حاجب گفت: ساعتى بماند تابيدار شود و او خشمگين بازگشت و چون وزير بيدار شد حاجب و فرزند خويش رابه عذرخواهى فرستاد امّا نديمه نپذيرفت و به نزد مقتدر رفت و از وزير بدگوئى كردتا او را برداشت و به بند كرد.
دخالتهاى سيّده مايه ضعف خلافت شد. عزل علىّ بن عيسى دولت را از مواهب اين مرد لايق محروم كرد و تعيين ثومال به رياست ديوان مظالم آبروى دولت را برد. از آن پس نيز مداخلات سيّده پايان نيافت و به دوره حامد بن عبّاس نيز بود وثومال به رسيدگى مظالم مى نشست. وقتى ابوالعبّاس خصيب وزير شد سيّده بكوشيد تا او را بينداخت و اموالش را به مصادره داد.
در دولت فاطميان نيز زنان دخالت جو بودند و بعضى شان ثروت فراوان داشتند. مقرى گويد: رشيده دختر معزّ 1500000 سكّه طلا بجا گذاشت و اين معادل 750000ليره طلا بود و خواهر او عبده خزانه اى زيور بجا گذاشت با صندوقها كه پنج كيسه زمرّد در آن بود و سيصد پاره نقره و سى هزار جامه سقلابى و ذخائر ديگر بى حساب بود.
عزيز فاطمى زنى از نژاد رومى گرفت كه مسيحى بود و حاكم و ستّالملك از او بودند. زن مسيحى در عزيز نفوذ بسيار داشت و دو برادر او به طريق اسكندريّه و بيت المقدّس شدند.
ستّ الملك دختر عزيز، زنى دورانديش و خردمند و بخشنده و بردبار بود و باهمه مردم از كيشهاى مختلف مهربان بود. به دوران حاكم كه از مداخلات او بكار دولت جلو مى گرفت ناخشنود بود و براى قتل برادر با سيف الدوله دواس كه از شيوخ قبيله كتامه بود توطئه كرد.
از ستّ الملك ثروت گزاف بجا ماند از جمله هشتصد كنيز و هشت كوزه مشك و گوهر بسيار و ياقوتى كه هشت مثقال وزن داشت. مقرّرى سالانه او 500000 ديناربود.
نگفته پيداست كه دخالت در امور دولت خاصّ معدودى از زنان قصر بود و زنان ديگر از كارهاى عادّى تجاوز كردن نمى توانستند.
در اين دوران كنيزان به همه خانه هاى معتبر راه يافته بودند. بسيارى خليفگان از مادران كنيززاده بودند. شجاع مادر متوكّل از خوارزم بود. سيّده مادر مقتدر و نيز مادر مستكفى رومى بودند. مادر مطيع سقلابى بود و همه كنيز بودند.(2282)
2282) تاريخ سياسى اسلام (دكتر حسن ابراهيم حسن): 724/3.
منبع: معاویه ج ... ص ...
بازديد امروز : 78719
بازديد ديروز : 300669
بازديد کل : 110846739
|