(6)

حضرت عباس عليه السلام

زيارتگاه حضرت ابوالفضل‏ عليه السلام در آلبانى

در گوشه اى ديگر از دنيا و در قلب اروپا، ملتى وجود دارد كه همانند ما روزهايى را براى بزرگداشت نام اهل ‏بيت عصمت و طهارت عليهم السلام اختصاص داده است. ملت آلبانى، صدها سال از دو سو در محاصره پيروان‏ كليساى كاتوليك و كليساى ارتودكس قرار داشته و بارها بين آن دو، دست به دست گشته است؛ حتّى در دوره‏ حاكميت اسلامى از قرن پانزدهم دوره معاصر به بعد نيز، از شدت اين فشارها كاسته نشده است.

در دوره معاصر و پس از پايان جنگ جهانى دوم، حاكميت استبدادى كمونيستها كه حدود نيم قرن به طول ‏انجاميد، با بدترين نوع دين ستيزى در ميان كشورها كمونيستى سابق همراه بود. از اواسط دهه 1960 ميلادى، هر نوع اعتقاد و فعاليت مذهبى در اين كشور ممنوع اعلام شد. بيشتر رهبران مذهبى تبعيد، زندانى و يا به اعدام‏ محكوم شدند. برچيده شدن حاكميت كمونيستها در اوايل دهه 90 ميلادى در آلبانى، با نوعى تجديد حيات ‏مذهبى نيز، همراه بود.

رهبران فرق علوى به ويژه بكتاشيها كه نزديك به 20 درصد از جمعيت آلبانى را تشكيل مى ‏دهند، براى زنده‏ كردن احساسات مذهبى نزد پيروان خود در كنار ديگر مذاهب تلاش كردند.

بسيارى از آداب و سنن مذهبى در طول سالهاى طولانى مذهب ستيزى در آلبانى به بوته فراموشى سپرده‏شد؛ اما نام و ياد اهل بيت عليهم السلام هيچ گاه از حافظه ملت آلبانى پاك نشد. شايد كمتر كسى در ايران بداند كه روزعاشورا در آلبانى به عنوان يك تعطيل رسمى رد سراسر اين كشور پذيرفته شده و مراسمهاى باشكوهى با حضور پيروان فرق علوى و مقامات عالى رتبه سياسى و فرهنگى اين كشور در تكايا برگزار مى‏ شود؛ يا اينكه روز دوم‏ فروردين كه به سلطان نوروز معروف است و فرق علوى آلبانى اعتقاد دارد، روز ميلاد حضرت على عليه السلام، به‏ عنوان يك تعطيل رسمى شناخته شده و جشنهاى با شكوهى در گوشه و كنار اين كشور برگزار مى‏ شود.

اما در اين مقاله، قصد داريم از روز بزرگ ديگرى ياد كنيم كه در آلبانى با نام حضرت عبّاس عليه السلام مزيّن شده‏ است.

پيروان فرقه بكتاشيّه اعتقاد دارند كه در زمان وقوع حماسه كربلا، حضرت عبّاس عليه السلام كه در آلبانى از ايشان ‏به عنوان عباسِ على ياد مى‏ شود، از سرزمين كربلا سوار بر اسب پرواز كرده و در قله كوه تومور در آلبانى فرود آمده است. همچنين اعتقاد بر اين است كه حدود سيصد سال پيش درويشى از آلبانى به زيارت كربلا رفته و ازآنجا مقدارى خاك كربلا را با خود به فراز كوه تومور مى ‏آورد و در همان جا تكيه ‏اى را بنا مى ‏كند. گفته مى‏ شود كه ‏زيارت عباس على نيز از همان تاريخ شروع شده است.

كوه تومور كه زمانى به عنوان الهه‏ هاى ايليرى معروف بوده، اكنون شهرتش بيشتر به واسطه وجود زيارتگاه‏ عباس على است. هر ساله در اواسط ماه آگوست، دهها هزار نفر از پيروان فرقه بكتاشيه براى زيارت عازم كوه ‏تومور مى‏ شوند. از سال 1991 با تجديد حيات مذهبى در آلبانى، سال به سال بر تعداد زائران عباس على افزوده‏ مى ‏شود.

طى يك هفته مراسم در شهر برامكه در نزديكى كوه تومور قرار دارد، همه از مراسم زيارت گفت و گو مى كنند.

در شهر جورود كه نزديك‏ترين محل به كوه تومور است، تقريباً همه چيز به مراسم اختصاص داده شده ‏است. بيشتر افرادى كه عازم زيارتگاه هستند. مسير صعب العبور قله را با پاى پياده طى مى كنند. اين در حالى ‏است كه آنها معمولاً گوسفندى را براى قربانى كردن در بالاى قله با خود حمل مى ‏كنند.

در پايين قُله تكيه‏ اى بنا شده كه در آنها تجمع افراد بيشتر است. همانند بسيارى از زيارتگاهها، در آنجا هم‏ بسيارى از خدمات و كالاها طى يك هفته برگزارى مراسم به زائران ارائه مى ‏شود. روز 22 آگوست مراسم اصلى ‏با حضور رهبران فرقه برگزار مى ‏شود. پس از مراسم زيارت توسط رهبران فرقه زائران معبد به تكيه پايين قله ‏براى صرف نهار مراجعه مى‏ كنند. در گوشه و كنار دامنه كوه نيز مردم براى پختن گوشتهاى قربانى تجمع كرده‏ اند.

بكتاشيها اعتقاد زيادى به قربانى كردن دارند و تقريباً بيشتر خانواده‏ ها يك گوسفند را در كوه تومور قربانى‏ مى ‏كنند.

بسيارى براى سلامتى كودكان خود مقدارى از خون قربانى را به پيشانيهاى آنان مى‏ مالند. اعتقاد به عباس ‏على تا حدى است كه حتى بسيارى از مردم در هنگام بازگشت از اين مقام مقدس، مقدارى از خاك آن را با خود به خانه‏ هايشان مى ‏برند.

گرچه در برگزارى اين گونه مراسم سنتهاى نادرست و خرافه نيز راه يافته است؛ ولى اعتقاد عميق اين مردم ‏به خاندان اهل بيت علیهم السلام چنان است كه موجب حيرت هر بيننده‏ اى مى‏ شود.(30)

---

30) سفيران رستگارى: 161.

 

منبع: نوشته های چاپ نشدۀ شخصی ص 1462