وبسايت «مرکز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما» مطلبي را از کتاب «اسرار موفقيت» در رابطه با موانع تلاش و كوشش ، بدين صورت نقل مي كند :

 

موانع کار و کوشش

 

1- اعتياد و خوگرفتن به كارهاى بى‏ ارزش

   يكى از امورى كه در برابر نتيجه‏ گيرى كارها و مؤثّر بودن فعاليّتها آفتِ‏ بسيار مهمّى به شمار مى ‏آيد و نقش تخريبى بسيار عظيمى را داراست، غلبه‏ عادت به كارهاى گذشته است، به اين جهت حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام آن را آفت رياضتها و نابود كننده فعاليّتها مى‏ دانند و مى‏ فرمايند:

آفَةُ الرِّياضَةِ غَلَبَةُ الْعادَةِ.(1)

آفتِ رياضت، غلبه نمودن عادت است.

   عادت به كارهاى زشت يا بى‏ ارزش يك توطئه ننگين و مؤثر براى از بين‏ بردن اثر كارها و كوششها است. همان گونه كه ميكربهاى كشنده، سلامتى‏ و صحت را از بدن انسان مى‏ گيرند، غلبه عادتهاى زشت و ناپسند، اثر كارهاى‏ طولانى و برنامه‏ هاى مهم را نابود مى‏ كند.

   ما براى رسيدن به نتيجه و با ثمر بودن كار و كوشش، نه تنها بايد فعاليّت‏ كنيم، بلكه بايد بر عادتهايى كه نتيجه تلاش ما را خنثى مى‏ كند، غلبه كنيم.

   به اين جهت حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام مى‏ فرمايند:

اَلْفَضيلَةُ غَلَبَةُ الْعادَة.(2)

فضيلت، غلبه نمودن بر عادت است.

   بنابر اين براى بدست آوردن فضيلتهاى انسانى، نه تنها بايد كار و كوشش‏ كنيم؛ بلكه بايد بر عادتهاى زشت يا بى‏ ارزش غلبه كنيم. اگر به حوضى كه آب ‏آن آلوده و كثيف است، آب تميز بريزيد؛ به مجرّد وصل شدن آب تميز، آب‏ حوض عوض نمى‏ شود؛ مگر آن كه آن قدر ادامه يابد كه بر آبهاى آلوده غلبه‏ نموده و آبهاى آلوده از حوض خارج شوند؛ در اين صورت آب حوض تميز وزلال خواهد شد.

   عادتهاى زشت، همانند آبهاى آلوده هستند كه اعماق جان انسان را آلوده‏ مى‏ سازند، در صورتى انسان به رستگارى و فضيلت مى ‏رسد كه اعماق جان‏ خود را از عادتهاى زشت و ناپسند پاكسازى نمايد و بر آنها غلبه نمايد. امّا اگر عادتهاى ناپسند غلبه داشته باشند، كارهاى نيك همچون آبهاى زلال است كه‏ در حوضى كه سرشار از آبهاى آلوده است ريخته شوند، سرشار بودن حوض‏از آبهاى آلوده و اندك بودن آب زلال نه تنها آلودگى آب را برطرف نمى‏ كند، بلكه آبهاى زلال نيز آلوده مى‏ شوند. براى برطرف شدن آلودگى آب، آن قدر بايد جريان آبِ زلال ادامه داشته باشد تا با مرور زمان، آبهاى آلوده خارج شوند.

   براى برطرف نمودن عادت ناپسند و يا بى‏ارزش نيز، بايد آن قدر كارهاى‏ پسنديده و خوب را انجام داده و ادامه دهيم تا عادتهاى ناپسند را در خود ريشه‏ كن سازيم، و گرنه از كارها و برنامه‏ هاى پسنديده خود چندان نتيجه‏ اى‏ نخواهيم گرفت.

   بنابر اين براى آن كه از كار و فعّاليت خود نتيجه مثبت و عالى بگيريم، بايد موانع آن را كه معتاد بودن به كردارهاى بى‏ ارزش و اشتباه يكى از مهمترين آنها است، برطرف سازيم. جوانان خيبرى كه جريان آنها را خوانديد، از اعتياد به‏ وضع گذشته دست كشيدند و به اين جهت در راه فضيلت گام نهادند و سعادتمند شدند.

 

2- خستگى و بيحالى

   مانع ديگر براى انجام كارها، خستگى و كسالت است. ما نبايد به خاطركسالت دست از كار برداريم؛ زيرا كسالت در بسيارى از موارد، كسالتِ كاذب‏ است نه واقعى. در اين گونه موارد بايد با زيركى آن را از ميان برداريم، نه آن كه‏ از كار دست بكشيم و در صورتى كه واقعاً بى‏ حال و كسل هستيم، مى ‏توانيم باتحوّل در كارها بيكار ننشينيم.

   حضرت اميرالمؤمنين در وصيت خود به حضرت امام حسين‏ عليهما السلام مى‏ فرمايند:

بُنَيَّ اُوصيكَ... بِالْعَمَلِ فِي النّشاطِ وَالْكَسِلِ.(3)

اى فرزندم تو را وصيّت مى ‏نمايم ... به عمل در حال نشاط و بيحالى.

   از اين سفارش استفاده مى‏ كنيم؛ حتّى در صورتى كه انسان از كارى خسته‏ شد، نبايد به دليل خستگى و ملالت بيكار بنشيند؛ بلكه در آن حال بايد به كارى‏ ديگر بپردازد. چه بسا كه با تحوّل در كارها و يكنواخت نبودن آنها، انسان ازگرفتگى و ملالت رها شده و دوباره نشاط خود را در انجام كار و برنامه ديگر به‏ دست آورد.

   بنابر اين به جاى آن كه به دليل خستگى دست از كار بكشيم، مى‏ توانيم باتنوّع و تحوّل در كار و يكسان و يكنواخت نبودن برنامه، هم به كار و فعاليّت‏ خود ادامه دهيم و هم خستگى و ملالت را از خود دور كنيم.

   پس با استفاده از فرمايش حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام نبايد به بهانه خستگى، از كار و فعاليّت دست برداريم.

به رنج اندرست اى خردمند گنج

نيابد كسى گنج نابرده رنج

چو كاهل بود مردِ بُرنا به كار

از او سير گردد دل روزگار

   نكته جالب ديگرى كه از كلام آن حضرت استفاده مى ‏كنيم، اين است كه‏ خستگى و ملالت از هر نوعى كه باشد؛ چه از جهت ادامه يا سختى برنامه و چه ‏از جهت عدم استقبال مردم، نبايد بهانه براى ترك برنامه قرار گيرد. زيرا راه و برنامه ‏اى را كه انتخاب كرده ‏ايم؛ اگر از نظر دين صحيح و پسنديده است، به ‏خاطر حرف مردم نبايد آن را رها كنيم و نا اميد بنشينيم، بلكه بايد رنگ آن را تغيير دهيم، وبه صورتى ديگر، برنامه ‏اى را كه ارزنده و لازم تشخيص داده‏ ايم، دنبال كنيم.

   ببينيد مرحوم محدّث نورى چگونه حرف مردم را ناديده گرفت و براى‏ يافتن دو كتاب خطّى به تلاش ادامه داد...(ادامۀ مطلب را در بخش كتابخانه پايگاه/ كتاب اسرار موفقيت جلد دوم / بحث كار و كوشش بخوانيد.)

-------------------------------------------------------

1) شرح غرر الحکم: 3 / 104.

2) شرح غرر الحکم: 1 / 97.

3) تحف العقول: 88 ، بحارالانوار: 77 / 238.

منبع: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما،

از کتاب اسرار موفقیت: 2 /354  بخش 19 (کار و کوشش)

 

-----------------------------------------------------

براي مطالعه و دانلود کتاب «اسرار موفقيت جلد دوم» در بخش کتابخانه پايگاه

علمي المنجي، اينجا کليک کنيد.