جهل و تركِ ياد خدا، دو عامل خود فراموشى
در برابر افراد خود شناخته، كسانى هستند كه از شگفتيهاى نفس و آثار آن بى خبرند و هيچ گونه علم و آگاهى نسبت به مسائل حياتى ندارند، از اين رو نفس خود را به خود وا مى گذارند و به تهذيب و تكميل آن نمى كوشند، و به اين جهت از نعمت خودشناسى محروم مى مانند.
سنگى و گياهى كه در او خاصيتى هست
زان آدمى به، كه در او منفعتى نيست
حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند:
مَنْ جَهَلَ نَفْسَهُ أَهْمَلَها.(22)
كسى كه جاهل به نفس خود باشد، او را به حال خود وامى گذارد .
بنابراين يكى از علل خود فراموشى، جهل و نداشتن علم و آگاهى نسبت به مسائل حياتى نفس است، و هر چه دانش انسان در پرتو مكتب حياتبخش اهل بيت عليهم السلام زيادتر شود، بيشتر به اين مسائل مى پردازد.
مسئلۀ ديگرى كه در خود فراموشى و رها ساختن نفس، داراى نقش بسيار مهمّ است، گناه و ترك ياد خدا و آل اللَّه است.
همان گونه كه مى دانيم ياد اهل بيت ياد خدا، و فراموشى آنان فراموشى خدا است؛ زيرا همان طور كه حضرت امام صادق عليه السلام فرموده اند:
إِذا ذُكِرْنا ذُكِرَاللَّهِ.(23)
هر گاه از ما خاندان ياد شود، از خداوند ياد شده است.
ترك ياد خدا و اهل بيت عليهم السلام و فراموش نمودن آنان ، انسان را از مسائل مهم و حياتى باز مى دارد و از حقائق بزرگ معنوى بى بهره مى سازد و به «خود فراموشى» گرفتار مى نمايد.
خداوند در اين باره مى فرمايد:
«وَلا تَكوُنُوا كَالَّذينَ نَسُوااللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ »(24)
همچون كسانى كه خدا را فراموش كرده اند پس خدا نفس آنان را از يادشان برده، نباشيد.
پس گناه و فراموش نمودن خدا و دستورات او، انسان را به خود فراموشى گرفتار مى سازد.
بنابراين بايد براى «خودشناسى» به «خودسازى» بپردازيم و براى «خودسازى» از «خود فراموشى» دست برداريم و براى ترك «خود فراموشى» جهل و نادانى و ترك ياد خدا و اهل بيت عليهم السلام را كنار بگذاريم. پس علم و دانش و ياد خدا و آل اللَّه، انسان را از «خود فراموشى» باز مى دارد و با ترك «خود فراموشى» به «خود سازى» مى رسيم و با «خود سازى» به «خود شناسى» كه راه رستگارى و نجات است، مى رسيم. ولى اگر نفس خود را نشناسيم، از راه نجات دور مى شويم.
حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند:
مَنْ لَمْ يَعْرِفْ نَفْسَهُ، بَعُدَ عَنْ سَبيلِ النَّجاةِ وَخَبَطَ في الضَّلالِ وَالْجَهالات.(25)
هر كس نفس خود را نشناسد، از راه نجات دور مى گردد و در گمراهى و نادانيها سير مى كند.
از اين جهت دربارۀ عظمت خود شناسى و معرفت نفس، حضرت امام باقرعليه السلام مى فرمايند:
لا مَعْرِفَةَ كَمَعْرِفَتكَ بِنَفْسِكَ.(26)
هيچ معرفتى همچون معرفت تو، به نفست نيست.
22) شرح غرر الحكم : 178/5.
23) بحارالانوار : 258/74، از اصول كافى : 186/2.
24) سورۀ حشر، آيۀ 19.
25) شرح غرر الحكم : 426/5.
26) بحارالانوار : 165/78، از تحف العقول : 284.
بازديد امروز : 89125
بازديد ديروز : 237545
بازديد کل : 125265513
|