زحمت اخلاص

   براى آن كه با يك قضاوت عجولانه خود را مخلص نپنداريم، بايد اعتراف‏ كنيم كه دارا بودن اخلاص، سخت و مشكل است. حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام ‏در خطبه وسيله مى ‏فرمايند:

تَصْفِيَةُ الْعَمَلِ اَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ وَتَخْليصُ النِّيَّةِ مِنْ الْفِسادِ اَشَدُّ عَلَى ‏الْعامِلينَ مِنْ طُولِ الْجَهادِ(11)

خالص نمودن عمل، از اصل عمل سخت‏تر است و خالص نمودن نيّت از فساد، سخت‏تر است بر اهل عمل از اينكه جنگ به درازا كشد.

   در روايتى ديگر امام صادق ‏عليه السلام مى‏ فرمايند:

اَلْاِبْقاءُ عَلَى الْعَمَلِ حَتَّى يَخْلُصَ اَشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ.(12)

ادامه دادن عمل تا خالص شود، از اصل عمل سخت ‏تر است.

   با توجّه به اين روايات درك مى‏ كنيم: اولياء خدا، شخصيّتهاى برجسته و علماى وارسته ‏اى كه در كارها، اخلاص را پيشه خود ساخته و اعمال خود را مخلصانه انجام داده‏ اند، چه سختيها و دشواريهايى را متحمّل شده‏ اند. آنان‏ سوخته و ساخته ‏اند تا به مرحله اخلاص راه يافته ‏اند.

   حضرت امام رضا عليه السلام مى‏ فرمايند:

يَخْلُصُونَ كَما يَخْلُصُ الذَّهَبُ.(13)

آنان خالص مى‏ شوند، همان طور كه طلا خالص مى ‏شود.

   همان گونه كه طلا در كوره زرگرى بر اثر حرارت زياد خالص مى ‏شود، اينان به همين دشوارى به مقام اخلاص راه مى ‏يابند.

قلب روى اندوده نستانند در بازار حشر

خالصى بايد كه از آتش برون آيد سليم

   بنابراين نبايد تعجّب كنيد از گفتار پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم آنجا كه مى فرمايند:

مَنْ اَخْلَصَ لِلَّهِ اَرْبَعينَ يَوْماً فَجَّرَ اللَّهُ يَنابيعَ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلى ‏لِسانِهِ.(14)

هر كس اعمال خود را چهل روز براى خدا خالص كند، خداوند چشمه ‏هاى ‏حكمت را از قلبش بر زبان او جارى مى ‏كند.

   زيرا آن كس كه جسم و جانش را از وجود شياطين پاك ساخته و هواى ‏نفس را به يك سو انداخته، ملائكه را در قلب خود جاى داده و دلش را مسكن جنود خداوند قرار داده است. حكمتهايى كه بر قلب او نازل مى‏ شود، بوسيله‏ ملائكه ‏اى كه به خدمتگزارى او پرداخته ‏اند، الهام مى ‏شود.

   براى رسيدن به اين مراحل امام صادق ‏عليه السلام مى ‏فرمايند:

اَلْقَلْبُ حَرَمُ اللَّهِ فَلاتُسْكِنْ في حَرَمِ اللَّهِ غَيْرَ اللَّهِ.(15)

قلب، حرم خداوند است؛ پس در حرم خدا، غير خدا را سكونت مده.

---

11) بحار الأنوار: 290/77.   

12) بحار الأنوار: 230/70، اصول كافى: 16/2.

13) بحار الأنوار: 115/52.

14) بحار الأنوار: 249/70.  

15) بحار الأنوار: 25/70.