2- توجّه و تمركز فكر در توسّل
تمركز فكر، توجّه و دقّت كامل در انجام هر گونه عبادت، بر تأثير آن مى افزايد و آن را پرثمر مى نمايد. جريانى كه ذكر مى كنيم دليل بر اهميّت توجّه در دعا و توسّلات است:
شخصى از بزرگان با يكى از اولياء خدا در ارتباط بود و گاه گاه مطالب نهان را از گذشته و آينده از او جويا مى شد و صدق و راستى و درستى او براى ايشان ثابت و حتمى بود.
از او پرسيدم: ايشان چگونه به اين مقام رسيده است و اسرارى را كه بيان كرديد، چگونه متوجّه مى شود؟
ايشان فرمود: اين شخص قبلاً از شاگردان خودم بود و گاهى اذكارى را از من مى گرفت و آنها را انجام مى داد. اگرچه او ساعات زيادى را به انجام اين اذكار نمى پرداخت، زيرا آنها اذكار و يا دعاهاى طولانى نبودند؛ ولى خصيصه اى در اين شخص وجود داشت كه به خاطر آن، اين همه پيشرفت نمود واينك او استاد من است. بطورى كه گاهى من مجهولاتم را از او سئوال مى كنم و او پاسخ صحيح آنها را برايم مى آورد. حتّى در موارد متعددى بدون آن كه من به او ابراز نمايم، پاسخ مطالبى را كه لازم داشتم، برايم بيان نموده است.
سپس ايشان فرمودند: خصوصيتى كه در ايشان وجود دارد، اين است كه هردعا يا ذكرى را كه به او مى گويم و او مى خواند با توجّه كامل انجام مى دهد. حالت توجّه و حالت حضور و دقّت او، او را به اين مقامات عاليه رسانده است.
اينك به اين كلام كوتاه؛ ولى با عظمت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام توجّه كنيد و اهميّت دقّت و توجه را دريابيد. آن بزرگوار مى فرمايند:
الدِّقَّةُ اِسْتِكانَةٌ.(18)
دقّت، فروتنى و تواضع است.
كسى كه در برابر خداوند و اهل بيت عليهم السلام فروتنى كند، خدا او را سربلند مى سازد و امورى كه به ظاهر غير ممكن است، به دست او جارى مى شود.
آرى دقّت و توجّه، غير ممكن را براى شما ممكن مى سازد و شما را به مقامات ارزنده اى كه شايد آن را محال بدانيد، مى رساند. همان گونه كه يك شخص عادى كه به جريان او اشاره كرديم بر اثر توجّه در حال دعا و توسّل، به مقام ارتباط با عالم غيب رسيده بود.
به همين جهت حضرت امام صادق عليه السلام مى فرمايند:
فَإِذا دَعَوْتَ فَأَقْبِلْ بِقَلْبِكَ ثُمَّ اسْتَيْقِنْ بِالْإِجابَةِ.(19)
هر گاه دعا نمودى با حالت توجّه و اقبالِ قلبى دعا كن، آن گاه يقين به اجابت داشته باش.
توجّه و اقبال قلب در دعا و توسّل، آن چنان مؤثّر و پرثمر است كه امام صادق عليه السلام مى فرمايند: پس از دارا بودن حالت توجّه، به اجابت آن يقين پيدا كن!
بنابر اين پس از تطهير باطن و پاكسازى درون، مسئلۀ تمركز فكر و توجّه حواسّ در دعاها، مناجات و توسّلات نقش بسيار مهمّى را داراست.
همان گونه كه عبادتهاى بدون توجّه، اثرات مهمّى ندارد؛ توسّلاتى كه در آن توجّهى وجود ندارد نيز داراى اثر كلّى نيست و آن گونه كه بايد آدمى را به مقصد و حاجتى كه دارد، نمى رساند.
توسّلى پرثمر و داراى اثرات كلّى است كه در آن توجّه وجود داشته باشد؛زيرا توسّل در صورتى كه با توجّه باشد و از درون دلى پاك بجوشد، رمز ارتباط با خداوند و خاندان وحى است. بر اثر اين گونه توسّل، راههاى بسته شده گشوده مى شوند و دربهاى قفل شده، باز مى شوند. و آن گاه كه ارتباط باخدا و اهل بيت عليهم السلام برقرار شد، هيچ گونه دعا و توسّلى بى پاسخ نمى ماند.
بنابر اين اگر مى خواهيد توسّل شما اثر فورى داشته باشد و داراى نتيجۀ عالى باشد، علاوه بر خودسازى سعى كنيد در هنگام توسّل، توجّه شما به اين سو و آن سو جلب نشود و با تمركز و توجّه كامل دست به دامان خاندان وحى شويد و آنان را وسيلۀ برآوردن حاجات خود بدانيد.
پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم مى فرمايند:
نَحْنُ الْوَسيلَةُ إِلَى اللَّهِ.(20)
ما، وسيله به سوى خداوند هستيم.
آرى اعتقاد هر انسانِ آگاه و روشن دل، اين است كه خاندان وحى پشتيبان ووسيله او به سوى خداوند هستند. در يكى از زيارات امام حسين عليه السلام واردشده:
بِكُمْ يا آلَ مُحَمَّدٍ أَتَوَّسَلُ، اَلْاخِرُ مِنْكُمْ وَالْأَوَّلُ.(21)
اى آل محمّد، بوسيلۀ شما من متوسّل مى شوم؛ به اوّلين شما تا آخرينتان.
نه گاهگاه، بلكه براى رسيدن به همۀ حاجتها و مشكلات بايد به اين بزرگواران متوسل شويم.
در زيارت جامعۀ كبيره كه حضرت امام هادى عليه السلام درياهايى از نور را بابيانى كوتاه آورده اند، مى خوانيم:
وَمَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ.(22)
كسى كه خداوند را قصد نمايد، به سوى شما متوجّه مى شود.
با بيانات گذشته، روشن شد براى گرفتن حاجتها و برآورده شدن نيازها علاوه بر پاكى دل، توجّه و تمركز انديشه لازم است. بنابراين از راههاى مهمّ تأثير توسّل، «تطهير باطن» و «توجّه فكر» است. با اين بيان بنگريد كه توسّل از چه عظمت والائى برخوردار است، وكسى كه به توسّل دست مىزند، بايد داراى چه حالاتِ مهمّ روحى باشد؟
اگر افرادى مغرض همچون وهّابيان بى بها، ارزش و بهائى براى توسّلن مى بينند، پندار باطل آنان از كوتاهى فكر و عدم آگاهى خودشان سرچشمه مى گيرد و گرنه كسى كه مى داند توسّل يعنى چه و توسّل بر چه اساسى بنيانگذارى شده است، چگونه مى تواند به انكار بزرگترين و بهترين حالات روحى انسان بپردازد، و ناآگاهانه گنجينه هاى عظيم روحى را بى بها جلوه دهد؟
انسان متفكّر چگونه مى تواند جذّابترين حالات روحى را به دليل آن كه خود آن رانيافته است، ردّ نمايد؟!
18) بحارالأنوار: 193/72.
19) بحارالأنوار: 323/93، از مكارم الاخلاق: 314.
20) بحارالأنوار: 23/25.
21) بحارالأنوار: 227/101.
22) مفاتيح الجنان، زيارت جامعۀ كبيره.
بازديد امروز : 149424
بازديد ديروز : 202063
بازديد کل : 122780443
|