علم و دانش
وسيله ارتقاء به درجات عالى است
فراگرفتن علم و دانش نه تنها از نظر علمى، بلكه از جهت روحى و معنوى نيز انسان را به مراتب عالى كمال مى رساند. خداوند در قرآن كريم علم و دانش را از وسائل ارتقاء به درجات عالى و وسيله راه يافتن به مراتب بزرگ معنوى مى شمارد. و كسانى را كه علم و آگاهى به آنان داده شده است، صاحبان درجاتِ عالى مى داند و در اين باره مى فرمايد:
«يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ امَنُوا مِنْكُمْ والَّذينَ اُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتِ».(1)
خدا درجات آن كسانى را از شما كه ايمان آورده اند و آنان كه داراى علم ودانش شده اند، بالا مى برد.
زيرا علم در نفس انسان تحوّل ايجاد مى كند و حالات نفسانى را دگرگون مى سازد. انباشته شدن مطالب علمى در نفس و ضمير ناخودآگاه، باعث تحوّل و دگرگونى در آن مى شود. تحوّلى كه بوسيله علم در نفس ايجاد مى شود، او را به سوى درجات كمال سوق مى دهد. و نيل به درجات عالى، دانشمندان را از افراد ناآگاه ممتاز مى سازد. خداوند در اين باره مى فرمايد:
«قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذينَ لايَعْلَمُونَ».(2)
بگو آيا آنان كه مى دانند با آنان كه نمى دانند، همسان هستند؟
ز دانش زنده مانى جاودانى
ز نادانى نيابى زندگانى
بود پيدا بر اهل علم، اسرار
ولى پوشيده گشت از چشمِ اغيار
نه بهر خورد و خوابى همچو حيوان
براى حكمت و علمى چو انسان
هر كارى كه انجام مى دهيم، اثراتى در نفس ما به جاى مى گذارد و درجه تأثير آنها در نفس ما بستگى به ارزش اعمالى دارد كه انجام مى دهيم. به اين جهت تأثيرى كه علم و دانش در نفس ايجاد مى كند و تحوّلى كه در آن بوجود مى آورد، در سطح عالى است.
زيرا فرا گرفتن علم و دانش از نظر دين، داراى ارزش فوق العاده است. - البتّه با حفظ شرايطى كه در بيانات اهل بيت عصمت وطهارت عليهم السلام در ارتباط باعلم و شرايط تحصيل آن فرموده اند - چون فراگيرى علم، علاوه بر آن كه بر آگاهي هاى انسان مى افزايد، خود يك نوع عبادت است.
حضرت امام باقر عليه السلام مى فرمايند:
تَذَكُّرُ الْعِلْمِ ساعَةً خَيْرٌ مِنْ قِيامِ لَيْلَةٍ.(3)
يك ساعت تذكّر علم، از قيام يك شب و به عبادت پرداختن در آن بهتر است.
بديهى است تذكّر يك ساعت علم، در صورتى از عبادت يك شب برتر است، كه از تعليم و تعلّم قصدى جز تقرّب به خداوند وجود نداشته باشد. اگر مقصودِ طالب علم، رياست بر عوام كالانعام باشد، او از آنان اضلّ و گمراه تر است:
«اُولئِكَ كَالْاَنْعامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ».(4)
آنان همچون چهارپايان هستند؛ بلكه آنها گمراه ترند.
اين گفتار از فرمايشات پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم در پيرامون فضيلت علم و دانش است:
قَليلٌ مِنَ الْعِلْمِ خَيْرٌ مِنْ كَثيرِ الْعِبادَةِ.(5)
فرا گرفتن اندكى از علم، بهتر است از عبادت بسيار.
1) سوره مجادله، آيه 11.
2) سوره زمر، آيه 9.
3) بحار الأنوار: 204/1.
4) سوره اعراف، آيه 179.
5) بحار الأنوار: 185/1.
آج کے وزٹر : 207696
کل کے وزٹر : 273973
تمام وزٹر کی تعداد : 120343215
|