(1)
اعتياد و خوگرفتن به كارهاى بى ارزش
يكى از امورى كه در برابر نتيجه گيرى كارها و مؤثّر بودن فعاليّتها آفتِ بسيار مهمّى به شمار مى آيد و نقش تخريبى بسيار عظيمى را داراست، غلبۀ عادت به كارهاى گذشته است، به اين جهت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام آن را آفت رياضتها و نابود كنندۀ فعاليّتها مى دانند و مى فرمايند:
آفَةُ الرِّياضَةِ غَلَبَةُ الْعادَةِ.(10)
آفتِ رياضت، غلبه نمودن عادت است.
عادت به كارهاى زشت يا بى ارزش يك توطئۀ ننگين و مؤثر براى از بين بردن اثر كارها و كوششها است. همان گونه كه ميكربهاى كشنده، سلامتى و صحت را از بدن انسان مى گيرند، غلبۀ عادتهاى زشت و ناپسند، اثر كارهاى طولانى و برنامه هاى مهم را نابود مى كند.
ما براى رسيدن به نتيجه و با ثمر بودن كار و كوشش، نه تنها بايد فعاليّت كنيم، بلكه بايد بر عادتهايى كه نتيجۀ تلاش ما را خنثى مى كند، غلبه كنيم.
به اين جهت حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايند:
اَلْفَضيلَةُ غَلَبَةُ الْعادَة.(11)
فضيلت، غلبه نمودن بر عادت است.
بنابر اين براى بدست آوردن فضيلتهاى انسانى، نه تنها بايد كار و كوشش كنيم؛ بلكه بايد بر عادتهاى زشت يا بى ارزش غلبه كنيم. اگر به حوضى كه آب آن آلوده و كثيف است، آب تميز بريزيد؛ به مجرّد وصل شدن آب تميز، آب حوض عوض نمى شود؛ مگر آن كه آن قدر ادامه يابد كه بر آبهاى آلوده غلبه نموده و آبهاى آلوده از حوض خارج شوند؛ در اين صورت آب حوض تميز و زلال خواهد شد.
عادتهاى زشت، همانند آبهاى آلوده هستند كه اعماق جان انسان را آلوده مى سازند، در صورتى انسان به رستگارى و فضيلت مى رسد كه اعماق جان خود را از عادتهاى زشت و ناپسند پاكسازى نمايد و بر آنها غلبه نمايد. امّا اگر عادتهاى ناپسند غلبه داشته باشند، كارهاى نيك همچون آبهاى زلال است كه در حوضى كه سرشار از آبهاى آلوده است ريخته شوند، سرشار بودن حوض از آبهاى آلوده و اندك بودن آب زلال نه تنها آلودگى آب را برطرف نمى كند، بلكه آبهاى زلال نيز آلوده مى شوند. براى برطرف شدن آلودگى آب، آن قدر بايدجريان آبِ زلال ادامه داشته باشد تا با مرور زمان، آبهاى آلوده خارج شوند.
براى برطرف نمودن عادت ناپسند و يا بى ارزش نيز، بايد آن قدر كارهاى پسنديده و خوب را انجام داده و ادامه دهيم تا عادتهاى ناپسند را در خود ريشه كن سازيم، و گرنه از كارها و برنامه هاى پسنديدۀ خود چندان نتيجه اى نخواهيم گرفت.
بنابر اين براى آن كه از كار و فعّاليت خود نتيجه مثبت و عالى بگيريم، بايد موانع آن را كه معتاد بودن به كردارهاى بى ارزش و اشتباه يكى از مهمترين آنها است، برطرف سازيم. جوانان خيبرى كه جريان آنها را خوانديد، از اعتياد به وضع گذشته دست كشيدند و به اين جهت در راه فضيلت گام نهادند وسعادتمند شدند.
10) شرح غرر الحكم: 104/3.
11) شرح غرر الحكم:97/1.
بازديد امروز : 144685
بازديد ديروز : 297409
بازديد کل : 121458328
|