محدوديّت علم

    عامل ديگرى كه سبب نااُميد شدن مردم از علم و دانش مى‏ شود ، محدوديّت آن است ؛ به ويژه درباره روح كه بشر پيرامون آن از علمى اندك برخوردار است . قرآن در اين باره مى ‏فرمايد :

 «وَما اُوتيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلّا قَليلاً» .(216)

 از دانش ، چيزى جز مقدارى اندك داده نشده ‏ايد .

    تا وقتى كه مغز آدمى كارآيى كامل نداشته باشد و حتّى نابغه ‏ترين دانشمندان فقط از جزئى اندك از مغز خود استفاده كنند ، بشر چگونه مى‏ تواند رازهاى عظيم و ناگشوده جهان بزرگ را درك كند ؟

    اين حقيقتى است كه در روايات خاندان وحى عليهم السلام به آن تصريح شده و غرب تازه به آن راه يافته است . تا وقتى كه زمان غيبت ادامه داشته باشد و بشر به تكامل عقلى نرسيده و كارآيى مغز كامل نشود علم و دانش نيز در محدوديّت خواهد بود.

    با اين بيان ، علم و دانشِ محدود چگونه مى ‏تواند پاسخ‏گوى مشكلات ناشناخته باشد و چگونه مى ‏تواند جهان تاريك را به مدينه فاضله تبديل  كند؟

    بر اثر پاسخگو نبودن دانش به بسيارى از پرسش‏هاى جامعه و بى ‏جواب ماندن بسيارى از مشكلات ، مردم آگاه شدند  كه علم و دانش نمى ‏تواند ناهنجارى ‏هاى جامعه و مشكلات آن را برطرف سازد .

    اين ، حقيقتى است كه بسيارى از دانشمندان به آن اعتراف نموده ‏اند . ما در اينجا به نقل چند گفتار از آن‏ها اكتفا مى ‏كنيم : 

    1 - علم حدود دقيقاً مشخّصى دارد و هرگز نمى ‏تواند جز چگونگى پديده ‏هاى مورد بررسى چيزى به ما بدهد . علم در واقع به ما مى‏ گويد كه چگونه زمين دور خورشيد مى‏ گردد ، چگونه انسانها زاده مى‏ شوند و مى‏ ميرند اما نمى ‏تواند پاسخگوى چراها باشد يعنى جز مقصودى كه احتمالاً موضوع مورد تجربه خود تلويحاً بيان مى‏ كند قصد ديگرى را آشكار سازد ...  .(217)

---

216) سورۀ اسراء ، آيۀ 85 .

217) علم ، شبه علم و علم دروغين : 45 .