4 - عبداللَّه بن عمروعاص

   وى از پدرش عمروعاص، گنج‏ هايى از طلاهاى مصر به ارث برده بود و بدين سبب او را از جمله پادشاهان صحابه‏ پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به شمار مى‏ آوردند.(125)

   برخى آثار و روايات تاريخى حاكى از آن است كه وى در نگارش احاديث رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم پشتكار داشت، حتّى‏ صحيفه‏ اى را به نام «صادقه» كه در آن احاديث پيامبر اسلام ‏صلى الله عليه و آله و سلم را گرد آورده بود، به وى نسبت داده‏ اند.(126)

   بخارى نيز در كتاب علم از ابوهريره نقل كرده كه مى ‏گفت: «هيچ‏كس بيشتر از من از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم حديث نقل نكرده‏ است، مگر عبداللَّه بن عمرو كه او هر چه مى‏ شنيد مى‏ نوشت، ولى من نمى ‏نوشتم».

   همچنين گفته‏ اند: وى زبان سريانى را كه زبان اصلى تورات است، آموخته بود.

   در طبقات ابن سعد از شريك بن خليفه نقل شده كه مى‏ گويد: «من عبداللَّه را ديدم در حالى كه وى كتبى را كه به زبان‏ سريانى بود مطالعه مى‏ كرد».(127)

 

عبداللَّه و فرهنگ اسرائيلى

   مورّخان نقل كرده ‏اند كه در سال سيزدهم هجرى، ابوبكر سپاهى را براى فتح شام به سوى آن ديار گسيل داشت وفرماندهى گروهى از لشكريان را به عمرو بن عاص واگذار كرد.

   گفته‏ اند: فرزند عمرو يعنى عبدالله نيز در اين جنگ حضور داشت و در نبرد سختى كه در سرزمين «يرموك» ميان‏ مسلمانان و روميان درگرفته بود، عبداللَّه پرچمدارى لشكر تحت امر پدرش را عهده‏ دار بود.(128)

   از جمله وقايعى كه در خلال نبرد «يرموك» براى عبداللَّه اتّفاق افتاد و نقش مهمّى در آشنايى وى با معارف اهل كتاب‏ داشت، دست يافتن وى به دو بار شتر از كتب اهل كتاب بود كه او اين غنايم را بسيار پاس مى‏ داشت و از مطالب آن براى‏ مسلمانان فراوان نقل مى‏ كرد. همين امر سبب شده بود تا پيشوايان تابعين از نقل احاديث عبداللَّه پرهيز كنند.(129)

   وى آن‏چنان در نقل محتواى اين كتاب‏ ها براى مسلمانان افراط مى‏ كرد كه برخى صراحتاً به وى گوشزد مى ‏كردند كه از نقل مطالب اين دو مجموعه براى آن‏ ها خوددارى كند.

   گفته احمد بن حنبل در مسندش بهترين گواه بر اين مدّعاست: وى نقل كرده روزى مردى نزد عبداللَّه آمد و به او گفت:«برايم از آنچه از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم شنيده‏ اى نقل كن؛ نه از آن بار شترى كه در فتح «يرموك» به دست آوردى».(130)

   در روايتى ديگر از ابى سعد نقل شده كه نزد عبداللَّه عمرو رفتم و به او گفتم: «آنچه از احاديث رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم شنيده‏ اى‏ برايم نقل كن و نه از تورات و انجيل»(131).(132)

---

125) تذكرة الحفّاظ: 42/1.

126) طبقات ابن سعد: 261/4 و ج: 189/5 به نقل از اسرائيليّات وأثرها في كتب التفسير: 145.

127) طبقات ابن سعد: 261/4 به نقل از اسرائيليّات وأثرها في كتب التفسير: 146.

128) اسد الغابة: 243/3.

129) فتح البارى: 167/1 به نقل از أضواء على السنّة المحمديّة: 164، و بنگريد به: تذكرة الحفّاظ: 42/1.

130) مسند احمد بن حنبل: 209 203 202 195/2. و نيز بنگريد به: تفسير ابن كثير: 102/3.

131) مسند احمد بن حنبل: 79 78/11 و 173.

132) اسرائيليّات و تأثير آن بر داستان‏هاى انبياء در تفاسير قرآن: 138.