همكارى منافقان با ابوسفيان در جنگ حنين

 غزوه حُنين پس از فتح مكه در سال هشتم هجرت به وقوع پيوست. (1) قبيله «هوازن» به تحريك و توطئهء اهل مكّه و منافقان مدينه، جمعيّتى را براى مقابله با سپاه اسلام مهيّا كردند. رسول خدا صلّى الله عليه وآله نيز در وادى حُنين با آنان رو به رو شد. دو هزار تَن از سپاه دوازده هزار نفرى آن حضرت را تازه مسلمانِ اهل مكّه تشكيل مى دادند.(2) هنگامهء آغاز جنگ، اهل مكّه و منافقان مدينه در پيِ توطئه اي از پيش طرّاحي شده، پا به فرار گذاشتند. مومنان نيز با مشاهدهء اين منظره، انسجام خود را از دست داده و هر يك به سويى گريختند. در اين ميان تنها پيامبر اكرم  صلّى الله عليه وآله، امير مومنان عليه السلام و عبّاس عموى پيامبر و چند تَن ديگر باقى ماندند. قرآن كريم با اشاره به فرار آن عدّه در جنگ حُنين مى فرمايد :

(لَقَد نَصَرَكُمُ اللهُ فِي مَواطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَومَ حُنَينٍ إِذ أَعجَبَتكُم كَثرَتُكُم فَلَم تُغنِ عَنكُم شَيئاً وَضَاقَت عَلَيكُمُ الأَرضُ بِما رَحُبَت ثُمَّ وَلَّيتُم مُدبِرِينَ)(3) .

خدا شما را در مواضع بسيارى يارى كرد (و بر دشمن پيروز شُديد) و در روز حُنين (نيز يارى نمود)، در آن هنگام كه فزونى جمعيّت تان شما را مغرور ساخت، ولى (اين فزونى جمعيّت) مشكلى را از شما حلّ نكرد و زمين با همه وسعتش بر شما تنگ شد، سپس پشت (به دشمن) كرده، فرار نموديد.

خداوند در آيهء بعد، آرامش و سكينهء خود را به مومنان اختصاص داده و مى‌فرمايد :

(ثُمَّ أَنزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُوْمِنِينَ)(4)

سپس خداوند آرامش خود را بر پيامبرش و بر مومنان نازل كرد.

شايان ذكر است كه اختصاص «آرامش» به پيامبر اكرم  صلّى الله عليه وآله و مومنان، از اهمّيّت به سزايى برخوردار است، زيرا بيانگر وجود منافقان در لشكر آن حضرت مى باشد.
در جنگ حُنين، پردهء كُفر و نفاق از چهره افراد بسيارى فرو افتاد، و نيّت ناپاك آنان هويدا گشت. ابن هشام نيز به اين واقعيّت اشاره كرده و مى گويد :

«فَلَمَّا انهَزَمَ النَّاسُ، وَرَأى مَن كَانَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صلّى الله عليه وآله مِن جُفاةِ أهلِ مَكَّةَ الهَزيمَةَ، تَكَلَّمَ رِجَالٌ مِنهُم بِما في أنفُسِهِم مِنَ الضَّغنِ»(5)

هنگامى كه مردم عقب نشستند و جفاكاران اهل مكّه (6) كه با رسول خدا صلّى الله عليه وآله بودند، گريختند. برخى از آنان كينه‌هاى درونى خويش را به زبان آوردند.(7)

________________________________________

1- ابن هشام، السيرة النّبويّة: ج 4 ، ص 80.
2- همان، ص 83.
3- سوره توبه: 25.
4- سوره‏ء توبه: 26.
5- ابن هشام، السيرة النبويّة: ج 4 ، ص 86 .
6 - شگفت آنكه ، در مكتب خلفا، تنها آن دو هزار جنگجوى  تازه مسلمانِ مكّى از سپاهِ دوازده هزار نفريِ پيامبراكرم صلّى اللَّه عليه وآله از »اصحاب« رسول خدا صلّى اللَّه عليه وآله به حساب مى آيند وطعن آنان جايز نيست، در حالى كه بقيّه سپاه، كه از مسلمانانِ مدينه بودند، سابقه‏ء «مصاحبَتِشان» باپيامبر صلّى اللَّه عليه وآله، بسيار بيشتر از تاز مسلمانِ مكّه مى‏باشد.
7- غزوه تبوك در پرتو قرآن : 46.