کتاب : «امیرالمؤمنین علی علیه السلام و عصر ظهور»
 

نقش مثبت و منفى فتنه ‏ها

آشوب ‏ها و فتنه‏ هاى بزرگ، نقش بسيار مهمّى در سازندگى مردان بزرگ و پاكسازى و تطهير دوستان خدا دارد. اگر چه بسيارى از مردم در فتنه‏ هاى ‏ويرانگر گمراه مى‏ شوند و هستى و ارزش خود را به باد مى‏ دهند، ولى ‏انسان ‏هاى اصيل نه تنها گرفتار فتنه‏ ها نمى‏ شوند، بلكه ساخته مى‏ شوند.
حضرت اميرالمؤمنين علی علیه السلام مى ‏فرمايند:

ستكون فتنة يُحصِّل الناسَ كما يُحصّل الذهب في المعدن.(1)
به زودى فتنه ‏اى به پا مى‏ شود كه مردم را خالص مى‏ كند؛ همان‏گونه كه طلا در معدن خالص ‏مى ‏شود.

هزاران سال طول مى‏ كشد تا معدن، گوهر كم ‏ارزش يا طلاى مغشوش را تبديل‏ به طلاى ناب كند. ولى گاهى فتنه‏ ها آنچنان مهمّ و مؤثّر هستند كه در مدّتى ‏كوتاه، انسان ‏هاى اصيل را پاك مى‏ سازند همان‏گونه كه در زمانى اندك بسيارى ‏از افراد بى ‏ارزش را به هلاكت رسانده، گمراه و نابود مى ‏نمايند.
در واقع اين‏گونه فتنه‏ هاى عظيم، كمبود مردان بزرگ را جبران مى‏ كند و صفات‏ و خصلت ‏هاى بى ‏ارزش و پست آن‏ها را تبديل به ويژگى‏ هاى پرثمر مى‏ كند؛ زيرا آنان با فتنه ‏ها سازش نمى ‏كنند و با آشوب ‏ها نمى‏ سازند، بلكه مى‏ سوزند واين سوختن نه ‏تنها آن‏ ها را مى ‏سازد بلكه به سرعت ساخته ‏شدن آنان مى ‏افزايد.
اگر هزاران سال طول مى ‏كشد تا طلاى مغشوش در معدن به طلاى خالص ‏تبديل شود(2) ، ولى آتش و كوره در كمتر از ساعتى آن را تبديل به طلاى ناب مى ‏كند. همچنين مردانى كه براى خودسازى و تهذيب نياز به گذشت سال‏ها و مرور زمان‏ هاى طولانى دارند، گاهى آتش فتنه ‏ها و گرفتارى ‏ها، آنان را در  زمانى كوتاه مى‏ سازد.
بديهى است فتنه‏ ها براى تعداد كمى داراى نقش مثبت مى ‏باشد و متأسّفانه ‏اينگونه افراد، بسيار اندك هستند و عموم مردم گرفتار فتنه ‏ها شده و گرفتار فتنه ‏گران جهان مى ‏شوند و به اين جهت مردمان جهان آسايش و امنيت را ازدست مى ‏دهند.
 

---

(1) احقاق الحقّ: 288/13 از مستدرك نيشابورى: 553/4.
(2) براى آگاهى از چگونگى پيدايش معدن ‏هاى طلا و گوهرهاى گرانبها در دل خاك، مى‏ توانيد به كتاب «نخبة الدهر في عجائب البرّ والبحر» رجوع كنيد.