پيشگوئى پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله

دربارهٔ ورود حكَم و لعن‏ كردن او

   بنى‏ اميّه آن‏قدر جسور و پست بودند كه حتّى بعضى از آنان در زمان حيات رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم به اذيّت و آزار شخصِ آن‏ حضرت مى پرداختند و هيچ باكى از كارهاى ناشايست خود كه دليل بر كفر و نفاق آنانست نداشتند.

   يكى از آنان «حكَم بن عاص» است كه مورد لعن رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم قرار گرفت و به «طريد رسول اللَّه»؛ يعنى «رانده ‏شده ‏از سوى رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم» لقب گرفت:

   مؤلّف كتاب «الإستيعاب» درباره حكَم مى‏ گويد: روزى رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم در بين اصحاب خود نشسته بود، در اين‏ هنگام فرمود:

هم ‏اكنون بر شما مرد ملعونى وارد مى‏ شود.

   عبداللَّه پسر عمرو عاص - مكّار معروف عرب، و يار و مشاور معاوية بن ابى سفيان - مى‏ گويد: من در آن مجلس‏ حضور داشتم و چون اين سخن رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم را شنيدم نگران شدم، چون پدرم عمرو لباس خود را پوشيده بود و قصد آمدن نزد رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم را داشت، با خود گفتم: نكند الآن پدرم وارد شود. ناگاه ديدم حكَم بن ابى العاص وارد شد.

   حكم بن ابى العاص همان شخصى است كه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم او را از مدينه بيرون كرده بود و مسلمانان او را «طريد رسول‏ اللَّه» لقب داده بودند. مروان پسر اوست و بنى‏ مروان - كه بعد از يزيد و مروان به خلافت رسيدند و از سال 65 هـ ق تا 132 هـ ق در شام حكومت كردند - از اعقاب همين شخص مى ‏باشند.(369)

   برخى از نويسندگان او را بهتر معرّفى نموده و از كارهاى زشت او بيشتر پرده برداشته ‏اند و جريان رعشه گرفتن و تبعيد او را از مدينه بيان نموده ‏اند:

   «او (حكم بن عاص) در سال فتح مكّه در بحبوحه قدرت مسلمين، به ظاهر قبول اسلام كرد ولى همواره فكر ايذاى‏ پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم را در سر مى‏ پرورد و به صور مختلف آن حضرت را رنج مى‏ داد. به طورى‏ كه در كتب تاريخ آمده است ‏گاهى به منظور جاسوسى، در موقع تشكيل جلسات محرمانه خود را در گوشه‏ اى پنهان مى ‏كرد و از تصميم‏ هايى كه‏ رسول اكرم‏ صلى الله عليه و آله و سلم و خواصّ اصحابش درباره مشركين و منافقين اتّخاذ مى‏ كردند آگاه مى‏ شد و بر خلاف مصلحت اسلام و مسلمانان آن‏ ها را بين مردم نشر مى ‏داد يا به اطّلاع دشمنان مى‏ رساند.

   گاهى پشت اطاق‏ هاى مسكونى پيامبر كه درهايش به مسجد باز مى‏ شد مى ‏ايستاد، استراق سمع مى ‏كرد، وگفت ‏وگو هاى خصوصى آن حضرت و خانواده ‏اش را مى ‏شنيد، سپس با لحن موهن و سخرّيه‏ آميز در مجالس منافقين‏ بازگو مى‏ كرد.

   گاهى با جمعى از منافقين پشت ‏سر پيغمبر اكرم ‏صلى الله عليه و آله و سلم حركت مى‏ كرد و طرز راه رفتن آن حضرت را تقليد مى نمود و با تكان دادن سر و دست، وضع مسخره ‏اى به خود مى‏ گرفت و منافقين را مى‏ خنداند.

   رسول گرامى ‏صلى الله عليه وآله وسلم از گفتار و رفتار حكم بن ابى العاص آگاه بود؛ امّا از روى بزرگوارى تغافل مى ‏نمود، بدين منظور كه شايد متنبّه گردد، مسير خود را تغيير دهد و زشت‏كارى را ترك گويد؛ ولى او از گذشت‏ هاى آن حضرت نتيجه‏ معكوس گرفت و هر روز بر جسارت خود افزود و با جرأت بيشترى به كارهاى ناروايش ادامه داد. سرانجام نبىّ‏ معظّم‏ صلى الله عليه وآله وسلم تصميم گرفت روش خود را نسبت به وى تغيير دهد و عملش را با عكس‏ العملى پاسخ گويد.

   روزى پيشواى اسلام از رهگذرى عبور مى‏ كرد. حكم بن ابى العاص از پى آن حضرت به راه افتاد و مانند گذشته با تكان دادن سر و دست، مسخرگى را آغاز كرد و منافقينى كه با او بودند مى‏ خنديدند. ناگهان پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم به پشت‏ سرخود پيچيد و رو در روى حكَم ايستاد و با شدّت به او فرمود:

كَذلِكَ فَلْتَكُنْ يا حَكَمْ.

اى حكم؛ همين‏طور كه هستى باش.

   حكم بن ابى العاص غافلگير شد و بدون آگاهى و آمادگى با عكس ‏العمل نبىّ اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم مواجه گرديد. رو به ‏رو شدن با پيغمبر و شنيدن سخن آن حضرت، آنچنان ضربه‏ اى به او وارد آورد كه به رعشه مبتلا گرديد و حركات موهن و مسخره ‏آميزى كه با اراده و اختيار خود انجام مى‏ داد به صورت بيمارى و حركات غير اختيارى درآمد.

   او به جرم جاسوسى و كارهاى خلاف قانون و اخلاق، به اقامت اجبارى در طائف محكوم گرديد و از مدينه به آن شهر تبعيد شد(370)­.(371)

---

369) اعجاز پيامبر اعظم ‏صلى الله عليه وآله وسلم در پيشگويى از حوادث آينده: 384.

370) ناسخ التواريخ (حالات حضرت سجّاد عليه السلام): 730/1.

371) اخلاق از نظر همزيستى و ارزش‏هاى انسانى: 382/1.