توجّه به حضرت بقيّة اللَّه ارواحنا فداه لازم است

بايد بدانيم كه توجّه به حضرت بقيّة اللَّه الأعظم ارواحنا فداه، توجّه به خداوند كريم است؛ همان‏گونه كه توجّه به بقيّه ائمّه طاهرين ‏عليهم السلام توجّه به خداوند مى ‏باشد.

پس زيارت و توسّل به ائمّه اطهار عليهم السلام، مايه توجّه به خداوند تبارك و تعالى است.  به اين جهت‏ كسى كه قصدِ تقرّب به خداوند بزرگ بنمايد به ائمّه اطهار عليهم السلام روى مى ‏آورد. در زيارت جامعه‏ مى ‏خوانيم:

وَمَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِكُمْ.

كسى كه او (خداوند) را قصد نمايد به سوى شما روى مى‏ آورد.

   انسان با توجّه به ائمّه اطهار عليهم السلام نه تنها عوامل موفّقيّت و پيشرفت را به سوى خود جلب ‏مى‏ كند بلكه موانعى را كه مانع رسيدن به مقامات عالى هستند نيز برطرف مى ‏نمايد؛ زيرا به وسيله ‏توجّه به امام زمان ارواحنا فداه و همچنين بقيّه ائمّه اطهار عليهم السلام درهاى رحمت و مغفرت الهى به سوى ‏انسان گشوده مى شود و تاريكى ‏ها از باطن او برطرف مى‏گردد.

   حضرت باقر العلوم‏ عليه السلام در شرح كلام حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام كه فرمودند: «أنا باب اللَّه»، مى‏فرمايند:

يَعْني مَن تَوَجَّهَ بي إِلَى اللَّهَ غُفِرَ لَهُ.(24)

يعنى كسى كه به وسيله من به خداوند توجّه نمايد، آمرزيده مى‏شود.

   بنابراين با توجّه به باب اللَّه، خداوند گناهان او را آمرزيده و موانع پيشرفت روحى او را برطرف‏ مى‏كند.

   گرچه همه چهارده معصوم‏ عليهم السلام به دليل دارا بودن «مقام نورانيّت» محيط بر هر عصر و زمانى ‏هستند و انسان‏ها در هر عصر و زمان بايد توجّه به همه آن بزرگواران بنمايند ولى بر اساس مقامات‏ تنزّليّه زمانيّه، هر انسانى بايد به امام عصر و زمان خودش بيشتر از بقيّه ائمّه‏ عليهم السلام توجّه داشته باشد.

   اينك به روايت عبداللَّه بن قدامه ترمدى از حضرت ابا الحسن‏ عليه السلام توجّه نماييد كه فرمودند:

مَنْ شَكَّ في أَرْبَعَة فَقَدْ كَفَر بِجَميع ما أَنْزَل اللَّهُ عَزّوجلّ؛ أَحَدُها مَعْرِفَةُ الإِمامِ في كُلِّ زَمانٍ وَأَوانٍ ‏بِشَخْصِهِ وَنَعْتِهِ.(25)

كسى كه درباره چهار چيز شكّ كند به تمامى آنچه كه خداوند نازل فرموده كافر شده است؛ يكى از آنها شناختن امام در هر عصر و زمان است كه شخص امام و صفاتى را كه داراست بشناسد.

   پس در هر زمان معرفت و شناخت نسبت به امام آن زمان واجب است و چگونه ممكن است‏ كسى معرفت به امام زمانِ خويش داشته باشد و از عظمت آن بزرگوار آگاه باشد، ولى به او توجّه نداشته ‏باشد؟!

   بنابراين، توجّه نداشتن به امام عصر ارواحنا فداه و نشناختن اوصاف و خصوصيّات مقام رفيع آن‏ بزرگوار، اگر چه انسان به امامان ديگر توجّه داشته باشد صحيح نيست.

   پس وظيفه ما در اين عصر و زمان اينست كه به حضرت بقيّة اللَّه ارواحنا فداه كه در دوران امامت ‏آن بزرگوار هستيم توجّه خاصّ داشته باشيم.

   يكى از اولياء خدا به يكى از علماى معروف گذشته به نام مرحوم ملّا قاسم رشتى دعايى تعليم‏ نمودند و فرمودند: آن را به ديگران ياد بده تا اگر مؤمنى در بلايى گرفتار شد آن را بخواند كه تأثير آن‏ مجرّب است، و دعا چنين است:

يا مُحَمَّدُ يا عَلِيُّ يا فاطِمَةُ يا صاحِبَ الزَّمانِ أَدْرِكْني وَلاتُهْلِكْني.

چون دعا را اين گونه به ايشان تعليم نمود، مى‏ گويد: اندكى تأمّل كردم و به فكر فرو رفتم.

   فرمودند: اين عبارت را غلط مى‏دانى؟

   عرض كردم: آرى؛ چون خطاب به چهار نفر است و فعل بعد از آن‏ها بايد جمع باشد.

   فرمودند: اشتباه مى‏كنى، زيرا در اين زمان نظم دهنده جهان حضرت بقيّة اللَّه‏ عليه السلام است، ما در اين دعا حضرات محمّد و على و فاطمه ‏عليهم السلام را براى شفاعت نزد آن بزرگوار مى‏ خوانيم و از آن حضرت به‏ تنهايى استمداد مى‏ كنيم.(26)

   لازم است به اين نكته توجّه داشته باشيم: همان‏گونه كه در زمان پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم و در زمان ‏حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام جناب سلمان و ابوذر و مقداد و ساير اولياء خدا متوجّه آن بزرگواران بودند ودر گرد شمع وجود ايشان مى‏ گشتند و همچنين اولياء الهى در زمان امام حسن مجتبى و حضرت سيدّالشهداء عليهما السلام و ... متوجّه آن بزرگواران بودند و از ياد آنان غفلت نمى ‏ورزيدند، در اين زمان نيز آنان كه به ‏تكامل معنوى و درجات عالى راه يافته ‏اند، ياد و توجّه به مولاى خود حضرت بقيّة اللَّه ارواحنا فداه را فراموش نمى ‏نمايند.

   در دعاى شريف ندبه مى‏خوانيم:

أَيْنَ وَجْهُ اللَّهِ الَّذي إِلَيْهِ يَتَوَجَّهُ الأَوْلِياء؟

كجاست آن آيينه تمام ‏نماى الهى كه اولياء خدا به سوى او توجّه مى‏ نمايند؟

   پس در اين زمان نيز اولياء بزرگ خداوند به امام عصر خويش توجّه دارند، گرچه آنان در ميان‏مردم ناشناخته ‏اند ولى با آن بزرگوار در ارتباط هستند و از فرمايشات آن بزرگوار بهره ‏مند مى‏شوند، درزيارت آل يس مى ‏خوانيم:

اَلسَّلامُ عَلَيكَ حينَ تَقْرَءُ وَتُبَيِّنُ.

سلام بر شما در آن هنگام كه (قرآن را) تلاوت مى‏ كنيد و (اسرار آن را) بيان مى‏ فرماييد.

   بنابراين، لازم است انسان در هر عصر و زمانى كه زندگى مى‏كند به امام زمان خويش توجّه‏ خاصّى داشته باشد.

   اكنون به اين روايت كه از امام رضا عليه السلام نقل شده است توجّه كنيد:

عن مولانا الرضا، عن آبائه ‏عليهم السلام قال: قال رَسولُ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله وسلم في قَوْلِ اللَّه تَبارك وتَعالى: «يَوْمَ ‏نَدْعُوا كُلَّ اُناسٍ بِإِمامِهِمْ»(27) قال:

يُدْعى كُلُّ قَوْمٍ بِإِمامِ زَمانِهِمْ، وَكِتابِ اللَّه وَسُنَّةِ نَبِيِّهِمْ.(28)

حضرت امام رضا عليه السلام از پدران گرامى خود نقل فرمودند كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه وآله وسلم درباره فرمايش خداوند: «روزى كه همه انسانها را با امامشان فرا مى‏خوانيم»  فرمودند:

هر گروهى با امام زمانش و كتاب خداوند و سنّت پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم خوانده مى‏شود.

   و معنى روايت اين است كه: هر انسانى در روز قيامت درباره اين سه مسأله حياتى مورد پرس وجو و بازرسى قرار مى‏گيرد كه آيا وظيفه ‏اش را نسبت به امام زمانِ خود و همچنين كتاب خدا و سنّت‏ پيغمبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم انجام داده است يا نه؟

   پس در روز قيامت از مسأله امامت سؤال مى‏شود و بررسى مى‏ كنند كه آيا انسان به امام زمانش‏ معرفت و شناخت داشته است يا نه؟

 يكى از راه‏ هاى مهمّ توجّه به امام عصر ارواحنا فداه خواندن نمازها، دعاها و زياراتى است كه ازائمّه اطهار عليهم السلام درباره آن حضرت وارد شده است و يا از ناحيه مقدّسه آن بزرگوار صادر گرديده است.

   سفارش جناب محمّد بن عثمان، دوّمين نايب خاصّ امام عصر ارواحنا فداه به احمد ابن ابراهيم‏ در برابر درخواستى كه از ايشان كرده بود، اين است:

تَوَجَّهْ إِلَيْهِ بِالزِّيارَةِ.(29)

به سوى آن حضرت، به وسيله اين زيارت توجّه نما.(30)

   از اين كلام مى‏توان استفاده نمود كه به وسيله زيارات يا دعاهايى كه در ارتباط با آن حضرت ‏است، انسان مى‏تواند به سوى آن بزرگوار توجّه نموده و قلب و روح خود را مجذوب آن وجود مقدّس ‏نمايد.

   مسأله توجّه داشتن به مقام و شخصيّت امام عصر ارواحنا فداه و اظهار اندوه و غم در هجران وفراق آن بزرگوار نه تنها در زمان غيبت، بلكه در زمان حضور ائمّه اطهار عليهم السلام نيز مطرح بوده و اهل ‏بيت‏ عليهم السلام عظمت مقام و شخصيّت حضرت بقيّة اللَّه ارواحنا فداه را بيان كرده ‏اند و از غيبت و فراق آن سرور عالمِ امكان اظهار تأسّف نموده ‏اند.

   در واقع اهل بيت‏ عليهم السلام نه تنها با بيانات خود مردم را موظّف نموده ‏اند كه به ياد سرور عالم‏ هستى باشند و در غيبت و فراق آن بزرگوار اندوهگين و غمناك باشند؛ بلكه عملاً نيز با ريختن اشك‏و كشيدن آه از دل پر درد خود، نسبت به غيبت طولانى حضرتش، همه را درس سوز و انتظار آموخته ‏اند؛ ولى متأسّفانه شيعيان اين مسأله حياتى را كه در تمام ابعاد زندگى دنيوى و اخروى آنها داراى مهم‏ترين اثر است، به دست غفلت و فراموشى سپرده ‏اند.

   بزرگانى كه وظيفه داشته و دارند مردم را با اين موضوع بسيار مهمّ كه در عالم هستى تأثير عظيم دارد آشنا نمايند، سهل انگارى كردند؛ و با غفلت و بى‏ توجّهى جامعه شيعه در گذشته و حال از اين مسئله مهمّ و حياتى، جهان همچنان از نعمت ظهور حضرت بقيّة اللَّه الأعظم ارواحنا فداه بى بهره ‏است و بر اثر دورى و غيبت آن سرور عالم هستى به نعمت تكامل در تمام ابعاد علمى و معنوى، دست ‏نيافته و همچنان زور و زر و تزوير بر جهان و جهانيان حكومت مى‏ كند و ادامه حكومت لعنت شده ‏حبترى ميلياردها انسان مسلمان و غير مسلمان را در چنگال خونبار خود گرفتار نموده است.

   جامعه ما آنگونه در مسائل دنيوى غرق شده و آنچنان چشم به اسباب دوخته كه مسبّب ‏الأسباب را فراموش كرده است، درست است كه دنيا سراى اسباب  مى‏باشد و ما بايد براى كارهاى‏ خود در پى اسباب و وسيله باشيم، ولى اين نبايد تا به آن حدّ باشد كه سبب‏ آفرين را فراموش كنيم. جامعه ما، هم به خداوند كه مسبّب الأسباب است كم ‏توجّه مى‏باشد و هم از ولىّ و جانشين او غفلت‏ مى‏ ورزد.

   يكى از علل مهمّى كه باعث غفلت و يا كم‏ توجّهى بسيارى از مردم نسبت به امام عصر ارواحنا فداه ‏شده است، عدم آگاهى و شناخت آنان از مقام و شخصيّت آن بزرگوار است كه در روايات خاندان وحى‏ كاملاً به عظمت آن بزرگوار تصريح شده است.

   متأسّفانه كسانى كه وظيفه داشته ‏اند اين حقايق را به مردم برسانند و آنان را به سوى سرور عالم ‏وجود و رهبر جهان هستى متوجّه سازند، موفّق به انجام اين وظيفه مهمِّ شرعى نشدند.

   اكنون آنچه را كه برادران حضرت يوسف به حضرت يعقوب گفتند، به امام زمان خويش ارواحنا فداه عرض مى‏ كنيم و به اين وسيله از پيشگاه امام رئوف طلب عفو و بخشش مى ‏نمائيم:

«يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئينَ».(31)

اى پدر ما، براى گناهان ما استغفار نما؛ به راستى كه ما خطا کار بوديم.

   اميد است كه با عفو و بخشش آن حضرت از گذشته ما، آينده را جبران نموده و به ياد آن ‏بزرگوار باشيم و تا توان داريم ديگران را به سوى ساحت مقدّس آن حضرت متوجّه سازيم.

 

---

24) بحار الأنوار: 349/39.  

25) بحار الأنوار: 135/72.

26) دارالسلام مرحوم عراقى: 317. جريان كامل آن در كتاب «صحيفه مهديّه ص 354» نقل شده است.

27) سوره إسراء، آيه 71.  

28) بحار الأنوار: 10/8.  

29) بحار الأنوار: 174/53.

30) مقصود «زيارت ندبه» است كه آن را در اين كتاب در بخش «زيارت‏ها» مى ‏آوريم.

31) سوره يوسف، آيه 97.