قلب‌هاى پاك از هوا و هوس

براى اينكه واضح شود معناى نداشتن هوى و هوس چه قدر دقيق و مهمّ است، مطلب ديگرى را از مرحوم آية الله حائرى يزدى رضوان الله عليه نقل مى‌ كنيم: ايشان دربارۀ يكى از مراجع بزرگوار نقل كردند، فرمودند: امّا من به اين حدّ نرسيدم، زيرا اگر كسى به من بگويد تو نمى‌ فهمى در من اثر مى‌گذارد و ناراحت مى‌شوم و همچنين دربارۀ يكى از علماى مهمّ كه نام ايشان را ذكر نكردند فرمودند: ايشان گريه مى‌كرد و مى‌گفت اگر امام زمان عجّل الله تعالى فرجه به من بفرمايند صلاح است در ميان مردم خود را به حالت جنون درآورى و اظهار ديوانگى كنى، نفس من از اين دستور ناراحت مى‌ شود.

اين گونه امور دليل بر اين است كه هنوز معرفت در قلب انسان کامل و ریشه دار نشده و هوى و هوس در نفس انسان، ريشه كن نشده وگرنه اين دستور نبايد هيچگونه اثر ناراحت كننده ای داشته باشد.

انسان نه تنها باید در برابر اوامر خداوند و فرمايشات اهل بيت عليهم السلام تسليم باشد؛ بلكه بايد به «مقام رضا» كه مهمترين مقام اولياء الهى است دست يافته باشد؛ زيرا در مقام تسليم هر چند كسى كه به اين مقام رسيده وظيفۀ خود را انجام مى‌دهد و در برابر اوامر خداوند و اولواالامر تسليم است؛ ولى منافاتى با وجود بعضى از دلگيرى‌ هاى نفسانى با اوامر خداوند و اهل بيت عليهم السلام که منافی با مقام معرفت کامل است، ندارد.

مقامى كه در آن هيچگونه اثرى در برابر اوامر الهى در نفس انسان ايجاد نمى‌كند «مقام رضا» است كه هر چه را خداوند دستور دهد يا اولواالامر بفرمايند در برابر آن نه تنها تسليم باشد؛ بلكه كاملاً راضى به آن باشد و هيچگونه مشكل و دلگيرى در برابر آن نداشته باشد. به اين جهت آن عالم بزرگ و ربّانى كه جريان او را از مرحوم آيت الله حائرى نقل كرديم، احساس كرده است كه هنوز نفس او به «مقام رضا» نرسيده و اگر حضرت بقيّة الله الاعظم ارواحنا فداه به او دستور دهند كه اظهار جنون كن، عمل به اين دستور براى او مشكل است و نفسش دلگير مى‌شود.

آنان كه به «مقام رضا» رسيده‌ اند، بر اثر ارتباط قلبى با خداوند و ولى او حضرت صاحب الزمان عجّل الله تعالى فرجه داراى هوى و هوس و ميل شخصى نيستند و مى‌دانند حضرت بقيّة الله الأعظم ارواحنا فداه به انجام دادن چه كارى ميل دارند تا انجامِ وظيفه كنند. آن بزرگواران به خاطر داشتن «مقام رضا» داراى ارتباط قلبى با امام زمان عجّل الله تعالى فرجه مى‌ باشند و از وظيفه‌ ها و اوامر آن حضرت آگاه شده و آن‌ ها را انجام مى‌ دهند. این است نتیجۀ معرفت و آگاهی.

كسى كه به اين مقام دست يافته باشد و قلب خود را از همه چيز پاك كرده باشد به بزرگترين نعمت هاى خداوند دست يافته است.

نعمتى از اين نعمت بالاتر نيست كه انسان بر اثر معرفت دل خود را يكى كرده باشد و تنها هدف خود را خداى خود قرار داده باشد. اين چنين فردى به بهترين مقامات عاليه دست يافته است.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايند :

ما أنعم الله عزّوجلّ على عبد أجلّ من أن لا يكون في قلبه مع الله عزّوجلّ غيره.(1)

خداوند بر بنده ای نعمتی نداده که با جلالت تر از این باشد که در قلبش با خدای او غیر او نباشد.

اين روايت نه تنها اثبات مى‌كند كه ممكن است كسى تنها چيزى كه در قلبش وجود دارد خدا باشد؛ بلكه علاوه بر اثبات امكان آن، آن را از بزرگترين نعمت‌ هاى خداوند شمرده است.

اولياء الله به حسب درجۀ خود از اين نعمت بزرگ برخوردار هستند.

همچنين امام صادق عليه السلام دربارۀ آيۀ شريفۀ  (الّا من اتى الله بقلب سليم)(2)  فرمودند: مقصود از قلب سليم اين است كه خداوند را ملاقات كند در حالى كه در قلب او غير خدا وجود نداشته باشد.(3)

اين روايت نيز امكان و وقوع انقطاع قلبى را اثبات مى‏ كند. اين نکته يعنى غير خدا را از دل خارج كردن و قلب را از آن رها ساختن يك وظيفه مهمّ است و در كلمات اهل بيت عصمت و طهارت علیهم السلام كه راهنماى مخلوقات به سوى معنويات مى‏ باشند وارد شده است.

امام صادق علیه السلام فرمودند:

القلب حرم الله فلا تسكن حرم الله غير الله.(4)

قلب، حرم خداوند است پس در حرم خداوند غیر خداوند را ساکن نکن.

بديهى است كسى حريم خداوند را حفظ مى‏ كند و در حرم او غير او را جاى نمى‏ دهد كه به مقام والاى معرفت رسيده باشد و در نتيجه نه تنها تسليم اوامر خداوند بلكه راضى به رضايت پروردگار و محمّد وآل محمّد صلوات الله عليهم اجمعين مى‏ باشد.

---

(1) بحارالانوار : 70 / 249 .

(2) سورۀ شعراء ،  آیۀ  89  .

(3) بحارالانوار: 70 / 54، و ج : 70 / 239 .

(4) بحارالانوار: 70 / 25 .