(۱۵)

نماز در نخستین روز از ماه محرّم

حضرت علی بن موسی الرضا علیهما السلام از پدران بزرگوار خود روایت کرده‌اند که فرمودند:

رسول خدا صلّی الله علیه وآله در روز اول محرّم دو رکعت نماز می‌خواندند و چون فارغ می‌شدند دست‌ها را به دعا بالا می‌بردند و سه مرتبه این دعا را می‌خواندند:

أَللَّهُمَّ أَنْتَ الْإِلَهُ الْقَدِيمُ، وَهَذِهِ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ، فَأَسْئَلُكَ فِيهَا الْعِصْمَةَ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ، وَالْقُوَّةَ عَلَى هَذِهِ النَّفْسِ الْأَمَّارَةِ بِالسُّوءِ، وَالْإِشْتِغَالَ بِمَا يُقَرِّبُنِي إِلَيْكَ، يَا كَرِيمُ يَا ذَا الْجَلاَلِ وَالْإِكْرَامِ، يَا عِمَادَ مَنْ لاَ عِمَادَ لَهُ، يَا ذَخِيرَةَ مَنْ لاَ ذَخِيرَةَ لَهُ، يَا حِرْزَ مَنْ لاَ حِرْزَ  لَهُ، يَا غِيَاثَ مَنْ لاَ غِيَاثَ لَهُ، يَا سَنَدَ مَنْ لاَ سَنَدَ لَهُ، يَا كَنْزَ مَنْ لاَ كَنْزَ لَهُ، يَا حَسَنَ الْبَلاَءِ، يَا عَظِيمَ ‏الرَّجَاءِ.

يَا عِزَّ الضُّعَفَاءِ، يَا مُنْقِذَ الْغَرْقَى، يَا مُنْجِيَ الْهَلْكَى، يَا مُنْعِمُ يَا مُجْمِلُ، يَا مُفْضِلُ يَا مُحْسِنُ، أَنْتَ الَّذِي سَجَدَ لَكَ سَوَادُ اللَّيْلِ، وَنُورُ النَّهَارِ، وَضَوْءُ الْقَمَرِ، وَشُعَاعُ الشَّمْسِ، وَدَوِيُّ الْمَاءِ، وَحَفِيفُ الشَّجَرِ، يَا اَلله لاَشَرِيكَ لَكَ.

أَللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَيْراً مِمَّا يَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لَنَا مَا لاَيَعْلَمُونَ، وَلاَتُؤاخِذْنَا بِمَا يَقُولُونَ، حَسْبِيَ الله لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ، عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ‏ الْعَظِيمِ، آمَنَّا بِهِ، كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا، وَمَا يَذَّكَّرُ إِلاَّ اُولُوا الْأَلْبَابِ، «رَبَّنَا لاَتُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ ‏الْوَهَّابُ»(1).(2)

خداوندا تو معبود ازلی هستی و امروز اولین روز از سال جدید است از تو می‌خواهم در این سال جدید محفوظ بودن از شیطان و توانایی بر این نفسی که ‌امر به بدی می‌کند و پرداختن به آنچه باعث تقرّب من به درگاه تو است، ای کریم ای صاحب بزرگی و بزرگواری، ای تکیه گاه کسی که تکیه گاهی ندارد، ای اندوخته کسی که‌ اندوخته‌ای ندارد، ای دژ محکم برای کسی که دژ محکمی ندارد، ای فریادرس کسی که فریادرسی ندارد، ای پشوانه کسی که پشتوانه‌ای ندارد، ای عزت ضعیفان و ناتوانان.
ای نجات دهنده غرق شدگان، ای رهایی بخش هلاک شوندگان، ای نعمت دهنده، ای نیکویی کننده، ای زیاد بخشنده، ای احسان کننده، تو آن هستی که سیاهی شب و روشنایی روز و نور ماه و شعاع خورشید و صدای آب و آواز درخت به هنگام وزش باد برای تو خاضع اند، ای خداوند هیچ شریکی برای تو نیست.
خداوندا ما را بهتر از آنچه گمان می‌کنند قرار بده، و آنچه را که نمی‌دانند بر ما ببخش و بیامرز، و به آنچه دربارۀ ما می‌گویند ما را مؤاخذه نکن خدا برای من کافی است، هیچ معبودی قابل پرستش جز او نیست، بر او توکّل می‌کنم و او پروردگار و صاحب عرش عظیم است. به او ایمان آوردیم، همه از ناحیه پروردگار ما است، و جز صاحبان عقل و خرد متذکّر و متوجّه نمی‌شوند.
«خدایا دل‌های  ما را بعد از آنکه هدایت کردی منحرف نکن، و از جانب خودت رحمتی بر ما ببخشای که تو بسیار بخشنده‌ای» .

بدون تردید شهادت امام حسین علیه السلام و حوادث ناگوار و فجایعی که رخ خواهد داد و مصائبی که بدان مبتلا خواهد شد بر رسول خدا بسیار گران و طاقت فرسا بود. هرگاه جبرئیل به آن حضرت خبر می‌داد از مصائبی که فرزندش در کربلا بدان مبتلا می‌شود دچار حزن و غم و اندوه می‌گردید، و چون ما وظیفه داریم تأسّی کنیم به آنچه از رسول خدا صلّی الله علیه وآله صادر گشته پس بر ما واجب است که به آن حضرت اقتدا کنیم و در دهه محرم اقامه عزا و اظهار حزن و اندوه نماییم، و بعضی از علمای عالی مقام تصریح کرده ند که از مستحبّات مؤکّده ترک نمودن بسیاری از لذّات و شهوات در این ماه عظیم است. از حضرت علی بن موسی الرضا علیهما السلام روایت شده است که فرمودند:

همانا محرّم ماهی است که اهل جاهلیت قتل و خونریزی در آن را حرام می‌دانستند ولی ریختن خون ما را حلال شمردند و حرمت ما را رعایت ننمودند، اطفال و زنان ما را در آن اسیر نمودند، آتش به خیمه‌های  ما زدند، آنچه در آن از اثاث و وسائل بود غارت کردند و هیچ حرمتی را برای رسول خدا صلّی الله علیه وآله در امر ما رعایت ننمودند.
همانا روز (شهادت) امام حسین علیه السلام پلک چشمان ما را مجروح ساخته و اشک از دیدگان ما جاری نموده و عزیز ما را ذلیل ساخته در سرزمین اندوه و بلا و ما را وارث اندوه و بلا نموده تا انقضای این عالم، پس بر مثل حسین علیه السلام باید گریه کنندگان بگریند و بدانند که گریستن بر آن حضرت گناهان بزرگ را فرو می‌ریزد.
سپس فرمود: پدرم این گونه بود که هرگاه ماه محرم فرا می‌رسید دیگر کسی آن حضرت را خندان نمی‌دید و چهره مبارکش را غم می‌گرفت تا ده روز بر او می‌گذشت و وقتی روز دهم محرم می‌رسید آن روز دیگر روز مصیبت و حزن و گریه آن حضرت بود و می‌فرمود: امروز است آن روزی که در آن حسین بن علی علیهما السلام را به شهادت رساندند.(3)
 

---

(1) سورۀ آل عمران، آیه8.
(2) اقبال الاعمال: ص27، بحارالانوار: ج98 ص334 ح2، زاد المعاد: ص369، مستدرک الوسائل: ج6 ص379، هدیة الزائرین: ص581، الصحیفة الصادقيّة: ص600.
(3) هدیة الزائرین: ص581، زادالمعاد: ص37.