(۸)

نماز زیارت امام حسین علیه السلام

شیخ مفید رحمه الله در کتابش «الاشراف» گفته است:

نماز زیارت دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از سورۀ حمد سورۀ «الرحمن» و در رکعت دوم بعد از سورۀ حمد سورۀ «یس» می‌خوانی، و غیر این دو سوره از آنچه برایت میسّر و ممکن باشد از قرآن کفایت می‌کند.(1)

و این نماز که در رکعت اول سورۀ «الرحمن» و در رکعت دوم سورۀ «یس» خوانده می‌شود اختصاص به زیارت امام حسین علیه السلام ندارد، در حرم سایر ائمّه طاهرین علیهم السلام نیز می‌توان آن را انجام داد.
سید بزرگوار مرحوم میرداماد گفته است: هنگامی که زیارت در حرم مطهّر پیامبر صلّی الله علیه وآله یا یکی از ائمّه طاهرین علیهم السلام باشد نماز زیارت را بعد از زیارت انجام می‌دهد، و اگر زائر از دور بخواهد زیارت کند ابتدا نماز زیارت را انجام می‌دهد و بعد از آن زیارت می‌کند، و گفته است:
نماز زیارت برای پیامبر صلّی الله علیه وآله یا یکی از ائمه علیهم السلام دو رکعت است که بعد از زیارت در بالای سر مبارک بجا می‌آورد و اگر انسان در حالی که در شهر خودش مقیم است بخواهد یکی از آن عزیزان را زیارت کند ابتدا نماز را بجا می‌آورد و سپس زیارت می‌نماید.
شیخ الطائفه طوسی ـ که خداوند مرقدش را منوّر گرداند ـ در کتابش «مصباح المتهجّد» در باب فضیلت روز رجمعه و اعمال آن گفته است:

و زیارت پیامبر و ائمّه علیهم السلام در روز جمعه مستحب است، و از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمودند:

کسی که می‌خواهد قبر رسول خدا صلّی الله علیه وآله و قبر امیرالمؤمنین و فاطمه و امام حسن وامام حسین و قبور حجج الهی علیهم السلام را زیارت کند در حالی که در شهر خودش می‌باشد باید در روز جمعه غسل کند و لباس پاک بپوشد و به بیابان رود، آنگاه چهار رکعت نماز با هر سوره که برایش میسّر است از قرآن بخواند، هنگامی که تشهد را انجام داد و سلام نماز را گفت در مقابل قبله بایستد و بگوید:

اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ الْمُرْسَلُ، وَالْوَصِيُّ الْمُرْتَضَى، وَالسَّيِّدَةُ الْكُبْرَى، وَالسَّيِّدَةُ الزَّهْرَاءُ، وَالسِّبْطَانِ الْمُنْتَجَبَانِ، وَالْأَوْلاَدُ وَالْأَعْلاَمُ، وَالْأُمَنَاءُ الْمُنْتَجَبُونَ ‏الْمُسْتَخْزَنُونَ، جِئْتُ انْقِطَاعاً إِلَيْكُمْ وَإِلَى آبَائِكُمْ وَوَلَدِكُمُ الْخَلَفِ عَلَى بَرَكَةِ حَقٍّ، فَقَلْبِي لَكُمْ مُسَلِّمٌ، وَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ، حَتَّى يَحْكُمَ الله بِدِينِهِ، فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّكُمْ.

إِنِّي لَمِنَ الْقَائِلِينَ بِفَضْلِكُمْ، مُقِرٌّ بِرَجْعَتِكُمْ، لاَأُنْكِرُ لله قُدْرَةً، وَلاَ أَزْعُمُ إِلاَّ مَا شَاءَ الله ، سُبْحَانَ الله ذِي الْمُلْكِ وَالْمَلَكُوتِ، يُسَبِّحُ الله بِأَسْمَائِهِ جَمِيعُ خَلْقِهِ، وَالسَّلاَمُ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَأَجْسَادِكُمْ، وَالسَّلاَمُ ‏عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكَاتُهُ.(2)

سلام بر شما ای پیامبر و رحمت خدا و برکات او بر شما باد، سلام بر تو ای پیامبر مرسل و بر وصیّ پسندیده‌ات و بر خدیجه کبری و سیّده حضرت زهرا و دو سبط برگزیده و اولاد و شخصیت‌ها و امینان برگزیده شده و ذخیره گشته، آمده‌ام به سوی شما و پدران بزرگوار شما و فرزندان جانشین شما در حالی که از دیگران بریده‌ام به برکت حق، قلب من تسلیم شما است و یاری ام برای شما آماده است تا خداوند به دینش حکم کند کسی که با شما است، با شما است و گرد دشمن شما نمی‌گردد، همانا من از قائلین به فضیلت و برتری شما و اقرار کننده به رجعت شما هستم، قدرتی را برای خداوند انکار نمی‌کنم، و نظری و عقیده ای ندارم جز آنچه خدا بخواهد. پاک و منزّه است خداوند صاحب مُلک و ملکوت. و سلام برجسم و جان شما، و سلام بر شما باد و رحمت خدا و برکات او.

و در روایت دیگری فرموده‌اند:

این زیارت و دعا را بر بام خانه ات انجام بده.

و مستحب است زیارت حضرت ابا عبد الله همانند آن، بعد از آنکه غسل کرد بر بام خانه‌اش بالا می‌رود یا در بیابان بی آب و علف می‌رود و اشاره می‌کند به سوی آن حضرت با سلام و می‌گوید:

اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا مَوْلاَيَ وَسَيِّدي وَابْنَ سَيِّدي. اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ يَامَوْلاَيَ يَا قَتِيلَ بْنَ الْقَتِيلِ، اَلشَّهِيدَ بْنَ الشَّهِيدِ. اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكَاتُهُ إلى آخره.

سلام بر شما ای مولای  من و سرور من، سلام بر شما ای مولای من، ای کشته شده، فرزند کشته شده، ای شهید فرزند شهید، سلام بر شما باد و رحمت خدا و برکات او... تا آخر زیارت.
در کتاب مصباح در زیارت عاشورا از راه دور که آن را علقمه از امام باقر علیه السلام رویات کرده است نماز زیارت را بر زیارت مقدم کرده است،
شیخ صدوق رحمه الله در کتاب «من لا یحضره الفقیه» در باب آنچه جایگزین زیارت امام حسین و زیارت غیر آن حضرت از ائمه علیهم السلام می‌شود و به جای آن قرار می‌گیرد برای کسی که به خاطر دوری مسافت قدرت رفتن ندارد، به سند خود از هشام و او از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:

هرگاه یکی از شما به خاطر دوری مسافت نتواند خود را به قبور ما رساند بر بام خانه خود رود، دو رکعت نماز بجای آورد و اشاره به قبور ما کند و سلام گوید، به راستی که آن سلام به ما خواهد رسید.

شیخ شهید محمد بن مکّی رحمه الله در کتاب «الذکری» می‌گوید: نماز زیارت نزد قبر مطهّر رسول خدا صلّی الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه السلام یا یکی از ائمّه طاهرین علیهم السلام دو رکعت است بعد از تمام شدن زیارت، و آن را در بالای سر بجای می‌آوری.
سپس گفته است: ابن زهره رحمه الله گفته است: کسی که زیارت کند و او در آن شهر مقیم است نماز را مقدّم می‌کند و بعد از آن زیارت می‌نماید(3)، ولی سبزواری ـ که خداوند مقامش را عالی گرداند ـ گفته است: بعضی از علماء پنداشته‌اند که اگر زائر از راه دور زیارت کند نماز زیارت را باید قبل از زیارت بجای آورد، ولی صحیح و مشهور این است که نماز زیارت دائماً بعد از زیارت خوانده می‌شود، فرقی نمی‌کند زائر از نزدیک زیارت کند یا از دور.(4)

---

(1) الاشراف: ص30.
(2) مصباح المتهجّد: ص289.
(3) رسالة اربعة امام: ص62.
(4) مفاتیح النجاة (مخطوط): ص590.