اجر و پاداش گریستن بر

سرور شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام

در اینجا به مناسبت روایاتی را ذکر می‌کنیم که بر فضیلت و گریستن و بی‌تابی نمودن بر مولای ما امام حسین علیه السلام دلالت دارند.
1 ـ ابن قولویه رحمه الله در کامل الزیارات از مسمع بن  عبد الملک و او از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:

ای مسمع، تو از اهل عراقی، آیا به زیارت قبر حسین بن علی علیهماالسلام می‌روی؟

عرض کردم: نه، من نزد اهل بصره مردی مشهور هستم و نزد ما کسانی هستند که پیرو خواسته‌های خلیفه اند و دشمنان ما از ناصبی‌ها و غیر ایشان زیاد هستند و من ایمن نیستم از اینکه آن‌ها حال مرا نزد پسر سلیمان گزارش دهند و در نتیجه او با من کاری کند که عبرت دیگران گردد.

امام علیه السلام فرمود: آیا به یاد می‌آوری ظلمی را که به آن حضرت روا داشتند؟ عرض کردم: آری،
فرمود: آیا جزع می‌کنی و بی‌تابی از خود نشان می‌دهی؟

عرض کردم: آری، به خدا قسم، با یاد مصائب آن حضرت چنان دچار غم و غصه می‌شوم و گریه می‌کنم که اهل و عیالم اثر آن را در من مشاهده می‌کنند و در آن حال از خوردن امتناع می‌ورزم و اثر آن در چهره‌ام آشکار می‌شود، امام علیه السلام فرمود:

رحم الله دمعتك،
رحمت خدا بر گریه‌های تو، بدان تو از کسانی محسوب می‌شوی که برای ما جزع و بی‌تابی می‌کنند و از کسانی هستی که در شادمانی ما شادمان و در حزن و اندوه ما اندوهناک‌ و در خوف ما خائف و هنگام امن ما در امان هستند.
بدان که تو در هنگام مرگ حضور پدرانم را خواهی دید که به ملک الموت سفارش تو را می‌نمایند و بشارتی که به تو می‌دهند برتر از هر چیزی است و خواهی دید که ملک الموت نسبت به تو دلسوزتر و مهربان تر از مادر نسبت به فرزندانش می‌باشد.(1)

2 ـ در همان کتاب از محمّد بن مسلم و او از امام باقر علیه السلام روایت کرده است که فرمودند: حضرت علی بن الحسین علیهما السلام می‌فرمودند:

هر مؤمنی که به خاطر شهادت امام حسین علیه السلام گریه کند تا اشک بر گونه‌اش جاری‌شود خداوند به او غرفه‌هایی در بهشت مرحمت‌ کند که مدت‌ها در آن ساکن‌گردد وهر مؤمنی که اشک او بر گونه‌اش جاری‌شود به خاطر اذیت و آزاری که ما از دشمن دیده‌ایم، خداوند به او در بهشت در جایگاه صدق جای دهد.
و هر مؤمنی که در راه ما به او اذیت و آزاری رسد و بگرید تا اشک بر گونه‌اش جاری گردد خداوند تبارک و تعالی اذیت و ناراحتی را از او بگرداند و در قیامت او را از خشم و غضب خویش و از آتش دوزخ ایمن دارد.(2)

3 ـ ابن قولویه رحمه الله در کتاب کامل الزیارات به سند خودش از علی بن ابی حمزه روایت کرده است که گفت: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمودند:

گریستن و جزع کردن برای بنده در هر امری مکروه و ناپسند است جز بر حسین بن علی علیهماالسلام که گریه کردن و جزع نمودن بر آن حضرت مکروه نیست بلکه مأجور است یعنی به او اجر و پاداش داده می‌شود.(3)

4 ـ در همان کتاب از ابوهارون مکفوف و او از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که در ضمن حدیثی طولانی فرمودند:

کسی که نزد او یادی از امام حسین علیه السلام شود و از دیدگان او به مقدار بال مگسی اشک بیرون آید ثواب او بر خداوند است و خداوند به کمتر از بهشت برای او راضی نمی‌شود.(4)

5 ـ و در همان کتاب از منذر روایت کرده است که گفت: از حضرت علی بن الحسین علیهماالسلام شنیدم که فرمود:

کسی که از دیدگان او در مصیبت ما قطره‌ای اشک بیرون آید، و چشمان او در مصیبت ما اشک آلود شود، خداوند او را در غرفه‌هایی از بهشت ساکن گرداند و در آن روزگارهایی بماند.(5)

6 ـ و در همان کتاب از ابوبصیر روایت کرده است که گفت: در محضر مقدس امام صادق علیه السلام بودم و با آن حضرت گفتگو می‌کردم، در این هنگام فرزند ایشان وارد شد، امام علیه السلام به او خوش آمد گفت و او را به سینه چسبانید و بوسید و فرمود:

خداوند خوار گرداند کسی را که شما را خوار گرداند و انتقام گیرد از کسانی که به شما ستم روادارند، ویاری نکند کسانی را که ترک یاری شما نمایند و لعنت کند کسانی را که شما را به قتل رسانند، و خدا برای شما سرپرست و حافظ و یاور است. گریه بانوان و پیامبران و صدّیقین و شهدا و فرشتگان آسمان بر شما طولانی گردید،
سپس امام علیه السلام گریستند و فرمودند:
ای ابا بصیر هنگامی که فرزندان امام حسین علیه السلام را می‌بینم حالتی به من دست می‌دهد که نمی‌توانم خود را نگهدارم به خاطر ظلمی که به پدر بزرگوارشان و خود آنان شد.
ای ابوبصیر، فاطمه علیهاالسلام بر آن حضرت می‌گرید و ضجّه می‌زند، همزمان جهنّم نفسی می‌کشد و فریادی می‌زند، فرشتگان موکّل بر جهنم صدای فریاد آن را می‌شنوند و از ترس آنکه مبادا از درون آن آتش زبانه کشد و بیرون ریزد یا دود آن بیرون ریزد و همۀ اهل زمین را بسوزاند آن را فوراً مهار می‌کنند و تا مادامی که گریان و نالان است آن را کنترل می‌کنند و درب‌های آن را محکم می‌بندند به خاطر ترسی که بر اهل زمین دارند و جهنّم تا مادامی که حضرت فاطمه علیها السلام آرام نگیرد آرام نمی‌گیرد.
و همانا دریاها نزدیک است که شکافته شودند، بعضی از آن‌ها وارد بعضی دیگر شوند، و هیچ قطره‌ای از آن نیست مگر آنکه فرشته‌ای بر آن موکّل است و لذا هنگامی که صدای خروش آن را می‌شنود با بال خودش از هیجان و طغیان آن جلوگیری می‌کند و آن را محبوس می‌گرداند، و این به خاطر بیم و هراسی است که بر ساکنان زمین دارند
 و پیوسته فرشتگان بیمناک هستند و به خاطر گریستن آن‌ها می‌گریند و خدا را می‌خوانند وبه درگاه او تضرّع می‌نمایند و اهل عرش و آنانکه پیرامون عرش‌اند همه تضرع می‌کنند و صدای فرشتگان به تقدیس پروردگار بالا رود به خاطر ترسی که بر اهل زمین دارند و اگر صدایی از صداهای آن‌ها به زمین برسد اهل زمین بی هوش بر زمین افتند و کوه‌ها از هم بپاشند و زمین اهل خود را دچار تزلزل نماید.
ابوبصیر می‌گوید: عرض کردم: فدای شما شوم به راستی این امر عظیم است. فرمود: غیر آن ـ یعنی آنچه را که نشنیده‌ای ـ عظیم تر است، سپس به من فرمودند:
یا ابابصیر، أما تحبّ أن تکون فیمن یسعد فاطمة علیهاالسلام ؟
ای ابوبصیر، آیا دوست نداری از کسانی باشی که فاطمه علیهاالسلام را یاری می‌نمایند، و در مصیبت امام حسین علیه السلام با آن حضرت همدردی می‌نمایند؟

ابوبصیر گوید: وقتی امام علیه السلام این سخن را فرمودند گریستم به گونه‌ای که نتوانستم سخن بگویم، سپس امام برخاسته و به طرف مصلّی رفتند و به دعا مشغول شدند، آنگاه از نزد آن حضرت با آن حال  خارج شدم و آن شب را نه از طعام بهره‌ای بردم و نه خواب به چشمانم آمد، روزه دار و ترسان صبح کردم تا نزد امام علیه السلام شرفیاب شدم و هنگامی که دیدم آن حضرت آرام گرفته‌اند، من آرام گرفتم و خدا را حمد و سپاس نمودم که عقوبتی بر من نازل نفرمود.(6)

7 ـ صدوق رحمه الله در کتاب امالی به سند خود از ابراهیم بن ابی محمود و او از حضرت علی بن موسی الرضا علیهماالسلام روایت کرده که در ضمن حدیثی فرمودند:

إنّ یوم الحسین علیه السلام أقرح جفوننا وأسبل دموعنا...
همانا روز مصیبت و شهادت امام حسین علیه السلام پلک چشمان ما را مجروح ساخته و اشک از دیدگان ما جاری نموده، عزیز ما را در سرزمین اندوه و بلا، خوار گردانده و ما را دچار اندوه و بلا کرده است، پس بر مثل حسین علیه السلام باید گریه کنندگان گریه کنند، بدون تردید این گریه گناهان بزرگ را فروریزد.(7)

البته که گریه بر امام حسین علیه السلام نه برای رسیدن به اجر و پاداش است بلکه بزرگی مصیبت و عظمت شأن آن، چشم را به گریه وا می‌دارد.

چشم من بر تو گریان است نه به خاطر اجر و پاداش

بلکه به خاطر خودت چشم من می‌گرید.

زمین کربلا از خون مطهر شما خیس گردیده

چرا از اشک‌های من خیس نگردد (8)

هر چشمی بر امام حسین گریسته، هر پیامبر و وصی و آنچه خدا آفریده از پرندگان آسمان و وحشی‌های بیابان و ماهیان دریا و هر سنگ و کلوخی بر شما گریسته است.

و قبل از هر چیز رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله و حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و سائر اهل بیت علیهم السلام گریسته‌اند و سپس سائر کائنات و موجودات.

8 ـ ابن قولویه رحمه الله به سند خود از جابر و او از امام باقر علیه السلام روایت کرده است که فرمود: امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:

رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله به دیدار ما آمدند، در خانه مقداری شیر، کره و خرما بود که ام‌ایمن هدیه آورده بود، آن‌ها را برای پذیرایی نزد رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله آوردیم حضرت میل فرمودند، سپس از جا برخاستند و به گوشه خانه رفتند و چند رکعت نماز خواندند و در آخرین سجده خود به شدّت گریستند، هیچ کدام از ما به منظور احترام و تعظیم آن حضرت، علّت گریه ایشان را نپرسید، حسین علیه السلام از جا برخاست و رفت در دامن آن حضرت قرار گرفت، و عرض کرد: ای پدر، به خانه ما وارد شدید هیچ چیز ما را آن گونه مسرور نکرد، سپس گریستید و گریه شما ما را غمگین نمود، چه چیز شما را به گریه واداشت؟
رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله فرمود: پسرم، هم اکنون جبرئیل علیه السلام نزد من آمد و به من از کشته شدن شما و پراکندگی قبور شما خبر داد.
امام حسین علیه السلام عرض کرد: پدر جان، کسی که قبور ما را با آن پراکندگی اش زیارت کند، چه پاداشی خواهد داشت؟
رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله فرمود: پسرم، آن‌ها گروهی از امت من هستند که به زیارت شما می‌روند و بدان تبرّک می‌جویند و بر من سزاوار است که روز قیامت به دیدار آنان روم و از هول و هراس قیامت آن‌ها را برهانم و از گناهانی که مرتکب شده اند نجاتشان دهم تا مبتلا به عقوبت نشوند و خدا آن‌ها را دربهشت ساکن گرداند.(9)

9 ـ و نیز از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:

حضرت فاطمه علیها السلام بر رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله وارد شدند در حالی که چشمان رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله گریان بود، فاطمه علیها السلام علّت گریه آن حضرت را جویا شد، رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله فرمودند: جبرئیل علیه السلام به من خبر داد که امّتم حسین علیه السلام را می‌کشند. فاطمه علیها السلام با شنیدن این خبر جزع نمود و بر او بسی دشوار آمد، رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله به آن حضرت خبر داد که از فرزندان او کسی است که فرمانروای عالم خواهد شد ـ و انتقام خون‌های به ناحق ریخته را خواهد گرفت و حق غصب شده آنان را به آن‌ها برخواهد گرداند ـ فاطمه علیها السلام از شنیدن این خبر خشنود و آرام گردید.(10)

10 ـ ابن قولویه; به سند خود از امام صادق علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:

امیرالمؤمنین علیه السلام نگاهی به امام حسین علیه السلام کردند و فرمودند: ای سبب گریۀ هر مؤمن. امام حسین علیه السلام عرض کردند: ای پدر، من سبب گریۀ هر مؤمنم؟ فرمودند: آری پسرم.(11)

11 ـ و نیز به سند خود از هارون بن خارجه روایت کرده است که گفت: در محضر امام صادق علیه السلام از امام حسین ـ درود خدا بر او و لعنت خدا بر قاتل او باد ـ یاد نمودیم، امام صادق علیه السلام گریستند و ما نیز گریه کردیم، آنگاه سر مبارک خود را بلند کرده و فرمودند: امام حسین علیه السلام فرموده‌اند:

أنا قتیل العبرة، لا یذکرني مؤمن إلّا بکی.
من کشتۀ اشک هستم، هیچ مؤمنی از من یاد نمی‌کند مگر آنکه گریه می‌کند.(12)

مرحوم علّامه مجلسی بعد از ذکر این حدیث در بیان آن گفته‌اند: «أنا قتیل العبرة» یعنی من کشته شده‌ای هستم که به اشک و گریه نسبت داده شده و سبب آن هستم و یا اینکه من با اشک و گریه و حزن و سختی حال کشته شده‌ام، و احتمال اوّل ظاهرتر است.(13)

12 ـ و نیز به سند خود از ابو هارون مکفوف روایت کرده است که گفت: خدمت امام صادق علیه السلام شرفیاب شدم، به من فرمود:
از اشعاری که گفته‌ای برایم بخوان، من اشعاری را خواندم،
امام علیه السلام فرمود: نه، همان طور که در جمع خودتان و در کنار قبر آن حضرت می‌خوانی بخوان، من این شعر را خواندم:

امرر علی جدث الحسین

فقل لأعظمه الزکیّة

بر قبر مطهر حسین بن علی علیهماالسلام گذر کن

و به آن استخوان‌های پاک و مطهّر بگو...

امام علیه السلام با شنیدن آن گریستند و من از خواندن خودداری نمودم، امام علیه السلام فرمودند: بگذر و من گذشتم، سپس فرمودند: زیادتر بخوان، من این شعر را خواندم:

یا مریم، قومي فاندبي مولاك
وعلی الحسین فاسعدي ببکاك (14)

ای مریم، برخیز و بر مولای خود ناله و زاری نما
و با گریه خود حسین علیه السلام را یاری نما.

هر مقدار که معرفت انسان به آن حضرت بیشترباشد گریه او عمیق‌تر و با ارزش‌تر است. و طولانی‌ترین گریه‌ها را در میان ائمّه طاهرین علیهم السلام حضرت مهدی علیه السلام داشته و دارد که او بیش از هزار سال است بر آن حضرت ناله می‌کند و می‌گرید.(15)

13 ـ حضرت موسی علیه السلام در مناجاتش با پروردگار عالم عرض کرد:

پروردگارا چرا امّت محمد صلّی اللّه علیه وآله را بر سایر امت‌ها برتری داده‌ای؟
خداوند تبارک و تعالی فرمود: به خاطر ده خصلت،
حضرت موسی علیه السلام عرض کرد: آن خصلت‌هایی که آن‌ها بدان عمل می‌کنند چیست تا من به بنی اسرائیل دستور دهم به آن‌ها عمل کنند؟
خداوند تبارک و تعالی فرمود: نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، جمعه، جماعت، قرآن، علم، و عاشورا.
حضرت موسی علیه السلام عرض کرد: پروردگارا عاشورا چیست؟ فرمود:
عاشورا گریه کردن و تباکی نمودن بر سبط رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله و مرثیه‌سرایی و عزاداری کردن در مصیبت فرزند پیامبر مصطفی صلّی اللّه علیه وآله است.
ای موسی، بنده‌ای نیست از بندگان من در آن زمان که گریه کند یا خود را شبیه گریه کنندگان گرداند و بر فرزند پیامبر تعزیه داری نماید مگر آنکه بهشت پاداش او است، و هیچ بنده‌ای نیست که از مال خود طعام یا غیر طعام در راه محبت فرزند دختر پیامبر صلّی اللّه علیه وآله انفاق کند مگر آنکه هر درهم او را به هفتاد درهم در دنیا برکت دهم، و در آخرت موررد عفو خویش قرار دهم، و گناهانش را بیامرزم، به عزّت و جلالم هیچ مرد یا زنی نیست که اشک چشمانش در روز عاشورا جاری شود و لو به اندازه یک قطره، مگر آنکه برای او اجر و پاداش صد شهید نوشته شود.(16)

14 ـ رسول خدا صلّی اللّه علیه وآله هنگامی که آیه شریفه (وإذ أخذنا میثاقکم لا تسفکون دماءکم)(17) ، «ای بنی اسرائیل، به یاد آورید هنگامی را که از شما عهد و پیمان گرفتیم که خون یکدیگر را نریزید» ـ در مورد یهودیان، یهودیانی که عهد و پیمان خداوند را نقض کردند و شکستند و رسولان الهی را تکذیب نمودند و اولیای خداوند را به قتل رساندند ـ نازل شد فرمودند:

 به شما خبر دهم از کسانی که مشابه آن‌ها هستند از یهود این امت؟
عرض کردند: آری، ای رسول خدا،
فرمود: گروهی از امت من به خود می‌بندند که از اهل آیین من هستند (خود را مسلمان می‌دانند) بهترین ذریه من و پاک ترین فرزندان مرا به قتل می‌رسانند شریعت و سنت مرا تغییر می‌دهند و دو فرزندم حسن و حسین علیهما السلام را به شهادت می‌رسانند همان طور که گذشتگان این یهودیان حضرت زکریا و یحیی را کشتند. آگاه باشید که خدا این‌ها را لعنت می‌کند همان طور که آن‌ها را لعنت فرمود، و بر باقی مانده ذراری این‌ها پیش از قیامت، هدایت شده و هدایت کننده‌ای از فرزندان امام حسین مظلوم علیه السلام را مبعوث خواهد  نمود و با شمشیر دوستانش آن‌ها را به جهنم خواهد فرستاد.
آگاه باشید، خداوند قاتلان امام حسین و دوستان و یاران آنان و کسانی را که بدون علّت و تقیّه از لعن آنان ساکت اند لعنت خواهد نمود.
ألا وصلّی الله علی الباکین علی الحسین رحمة وشفقة، واللاعنین لأعدائهم والممتلئین علیهم غیظاً وحنقاً...
 آگاه باشید، خداوند بر گریه کنندگانِ از روی محبت و دلسوزی، بر امام حسین علیه السلام ، و لعن کنندگان بر دشمنان ایشان، درود می‌فرستد.
آگاه باشید و بدانید کسانی که به کشتن امام حسین علیه السلام رضایت دارند با قاتلان آن حضرت شریک هستند، بدانید قاتلان امام حسین علیه السلام و یاری کنندگان آنان و حامیان و پیروان آنان از دین خداوند خارج هستند.
خداوند تبارک و تعالی به ملائکه مقرّب خود دستور داده است که اشک‌های گریه کنندگان بر امام حسین علیه السلام را گرفته و به خازنان در بهشت تحویل دهند و آن‌ها را با آب حیات مخلوط کنند تا شیرینی و گوارایی آن هزار برابر گردد.
و نیز ملائکه گریه‌های کسانی را که به قتل امام حسین علیه السلام خوشحال و خندان هستند گرفته در هاویه ببرند و با حمیم بیامیزند تا هزار برابر به حرارت آن و شدت عذاب آن بیفزاید و به وسیله آن عذاب کسانی که به آنجا منتقل می‌شوند از دشمنان آل محمد علیهم السلام شدید گردد.(18)
 

---

(1) کامل الزیارات: ص203 ح7، بحارالانوار: 289/44 ح31.
(2) کامل الزیارات: ص201 ح1، ثواب الاعمال: ص83.
(3) کامل الزیارات: ص201 ح2، بحارالانوار: 291/44 ح32.
(4) کامل الزیارات: ص202 ح3، بحارالانوار: 291/44 ح33.
(5) کامل الزیارات: ص202 ح4.
(6) کامل الزیارات: 169 ح9، بحارالانوار: ج45 ص208.
(7) امالی صدوق: ص128 ح2، بحارالانوار: ج44 ص284 ح18.
(8) المجالس الفاخرة: ص136، شجره طوبی: ج2 ص357.
(9) کامل الزیارات: ص125 ح9.
(10) کامل الزیارات: ص125 ح8، بحارالانوار: 234/44 ح19.
(11) کامل الزیارات: ص214 ح1، بحارالانوار: 280/44 ح10.
(12) کامل الزیارات: ص215 ح6، بحارالانوار: 279/44 ح5.
(13) بحارالانوار: 279/44 ذیل ح6.
(14) کامل الزیارات: ص210 ح5، بحارالانوار: 287/44 ذیل ح25.
(15) المختار من کلمات الامام المهدی علیه السلام: 370/2 .
(16) مجمع البحرین: 186/3 .

(17) سورۀ بقره، آیۀ 84 .

(18) تفسیر امام عسکری علیه السلام: ص368 ح258، بحارالانوار: 304/44  ح17.