۳ ـ توجّه به علوم و معارفی

که در متن زیارات موجود است

امر سوّم از امور مهم توجه نمودن زائر است به آنچه در زیارت می‌خواند تا آنکه برای او معارف ارزنده‌ای از معارف اهل بیت علیهم السلام که در ضمن زیارت‌ها به صورت صریح یا اشاره ذکر شده حاصل شود. همانا در دعاها و زیارت‌ها علوم و معارف فراوانی نهفته است که لازم است برای درک حقایق و اسرار آن در آن‌ها دقت نمود، و با دقت در آن‌ها انسان کشف می‌کند آنچه را که لازمه‌اش این است که نظر کند به آن بیشتر از آنچه پیش از دقت و معرفت به آن نظر می‌کرده است،
در اینجا موردی از آن‌ها را ذکر می‌کنیم تا بدانید که در زیارت پیش از آن‌که انسان معنای آنچه را که می‌خواند بفهمد و بعد از درک آن معنا تفاوت فراوانی است.
شما در زیارت‌های متعدّد خوانده‌اید: «السلام علیك یا رسول الله» و امثال این جمله را صد مرتبه بلکه صدها مرتبه، در عتبات عالیات و زیارتگاه‌هایی که مربوط به اهل بیت علیهم السلام  است، خوانده‌اید، ولی آیا تا کنون فکر کرده‌اید که معنای «سلام» چیست؟ و از این جمله که می‌گوییم «السلام علیك یا رسول الله» و از امثال این جمله شریفه چه چیزی اراده می‌شود؟
ما برای شما معنای این جمله را همان طور که در روایت وارد شده بیان می‌کنیم تا در زیارت‌های بعدی، ان شاء الله بدان توجه کنید و آن را قصد نمایید.
می گوییم: بر ما لازم است بدانیم که خداوند جنّ و انس را برای معرفت آفریده است، خداوند حکیم فرموده است: «من جن و انس را جز برای عبادت نیافریدم»(1) و مولای ما حضرت ابا عبد الله علیه السلام فرموده اند: «مقصود از عبادت در این آیه شریفه معرفت است»، و خداوند انسان را نیافریده تا جبّاران و ستمگران بر او مسلّط شوند ولی به خاطر نرفتن زیر بار عبادت و نرفتن به دنبال معرفت معارف دینی مغلوب جبّاران و ستمگران شدند، خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: «ما فرستادگان خود را با دلائل و براهین روشن به سوی خلق فرستادیم، وبا آنان کتاب و میزان نازل ‎کردیم تا مردم به عدل و داد به‌ پا خیزند»(2) پس فرستادن رسولان برای این است که مردم به عدل و داد عمل کنند، و این عمل ممکن نیست مگر زمانی که انسان به معارف دینی آگاهی داشته و بدان عامل باشد.
پس بنابراین تسلّط جباران و ستمگران بر مردم به خاطر عمل نکردن آن‌ها به دستورات پیامبران و ائمّه اطهار بوده و تداوم این عمل سبب وقوع غیبت مولای ما امام زمان علیه السلام گردیده است و استمرار غیبت و ادامه آن به خاطر استمرار مخالفت آنان با دستورات پیامبران و ائمّه اطهار علیهم السلام می‌باشد.
ولی خداوند تبارک و تعالی به پیامبرش وعده فرموده است که به ظلم و ستم و خصومت پایان دهد و آن را ریشه کن سازد، بلکه خداوند بر پیامبر و وصی او و اهل بیت او و تمامی امامان و شیعیان آنان عهد و پیمان گرفته و به آن‌ها وعده فرموده است که زمین را تسلیم آنان نماید.
و معنای سلام ما بر رسول خدا صلی الله علیه وآله در نماز‌ها و زیارت‌ها یادآوری آن میثاق است به امید آنکه خداوند به آن سلام و تسلیمی که به ما و آنان وعده فرموده تعجیل فرماید. و به همین مطلب مولای ما امام صادق علیه السلام تصریح فرموده‌اند در روایتی که آن را داود بن کثیر رقّی از آن حضرت نقل کرده است.
داود بن کثیر می‌گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: معنای «سلام» بر رسول خدا صلی الله علیه وآله چیست؟ فرمود:

هنگامی که خداوند تبارک و تعالی پیامبرش را و وصی او، و دختر و دو پسرش و امامان دیگر و شیعیان ایشان را آفرید، از آن‌ها پیمان گرفت که (در بلاها) صابر باشند و (در برابر دشمنان) پایداری نمایند و مرزداری کنند و تقوای الهی داشته باشند. و به آن‌ها وعده کرد که سرزمین مبارک و حرم امن را تسلیم آن‌ها نماید و بیت المعمور را برای آن‌ها فرود آورد و سقف مرفوع (آسمان برافراشته ) را برای آن‌ها آشکار سازد، و آن‌ها را از شرّ دشمنانشان راحت فرماید.
و زمینی را که آن را دگرگون ساخته و سالم گردانیده و آنچه در آن است تسلیم آنان نماید به گونه‌ای که دیگر در آن هیچ ناسازگاری نباشد و در آنجا آنچه را دوست دارند وجود داشته باشد، و رسول خدا صلی الله علیه وآله از تمام امامان و شیعیان ایشان این پیمان را گرفت، و همانا سلام بر آن حضرت یادآور آن پیمان و تجدید عهد است به این امید که خداوند در آن تعجیل فرماید و آن سلام و سلامت را با تمام آنچه در آن است برای شما شتاب نماید.(3)

پس لازم است بر هر نمازگزار که در نمازش به رسول خدا صلی الله علیه وآله سلام می‌گوید و بر هر زائری که زیارت می‌کند و در زیارتش، السلام علیك یا رسول الله می‌گوید، که بداند معنای سلام بر رسول خدا این است که:
خدا زمین را دگرگون نماید و سلام و سلامت را با تمام آنچه در آن است تعجیل فرماید و برای محمّد و آل محمد علیهم السلام و شیعیان ایشان بیت المعمور را نازل نماید و سقف مرفوع را آشکار سازد، و اینها تحقّق پیدا نمی‌کند مگر در دولت کریمانه مولای ما حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف.
و از آنچه ذکر کردیم واضح شد که نمازگزار در نمازش و زائر در زیارتش هنگام سلام گفتن بر رسول خدا صلی الله علیه وآله با سلامش تعجیل ظهور امام زمان علیه السلام را به یاد می‌آورد، پس لازم است برای هر نمازگزار و هر زائر که بر رسول خدا صلی الله علیه وآله سلام می‌گوید خود را برای آن دولت باشکوه الهی آماده سازد و قلب خود را از هر گونه آلودگی پاک نماید.
پس ای کاش زائرین محترم بدانند که از مهم‌ترین معارف موجود در ادعیه و زیارات دعا کردن برای تعجیل ‌فرج و انتقام ‌گرفتن از دشمنان محمّد وآل محمّد علیهم السلام است تا آن دولت الهی برقرارگردد.
و این امری است که در بسیاری از دعاها و زیارت‌ها به روشنی و صراحت مشاهده می‌شود و در برخی با اشاره است همان‌طور که در معنای «السلام علیك یا رسول الله» آن روایت را نقل کردیم.
 

---

(1) سورۀ ذاریات، آیه 56 .

(2) سورۀ حدید، آیۀ 25 .

(3) کافی: 451/1 ح39، مختصر بصائر الدرجات: ص172، بحارالانوار: 380/52 ح190.