اشعار ابوسفيان دربارۀ رذالت قبيلۀ تميم و عدی

ابوسفيان و اقرار به غصب خلافت

«شيخ مفيد فرموده است از اموری كه دلالت مى‏ كند بر رذالت بنى تيم بن مرة و بنى عدى و سزاوار است كه ما آن چيز را با سخنان سابق جمع كنيم، قول ابوسفيان صخر بن حرب بن اميّة است در وقتى كه به او خبر رسيد كه مردم با ابوبکر بیعت كردند.

پس شروع كرد در ترغيب بنى هاشم بر اينكه فسخ كنند بيعت ابوبكر را و دعوت كرد ايشان را بر اينكه ايشان امام و پيشوا گردانند اميرالمؤمنين علی عليه السّلام را گفت:

بنى هاشم لا تطعموا النّاس فيكم‏           و لا سيّما تيم بن مرّة او عدى‏

فما الامر الّا فيكم و اليكم‏                  و ليس لها الّا ابو حسن على‏

أبا حسن فاشدد بها كفّ حازم‏              فانّك للامر الّذى يرتجى ملى‏ (1)

 يعنى اى قبيله بنى هاشم به طمع میندازيد مردم را در خود و خصوص قبيله بنى تيم و قبيله بنى عدى.

پس نيست امر امامت مگر در ميان شما و مگر به سوى شما. و نيست از براى امر امامت مگر ابو الحسن كه على بن ابى طالب است. اى ابو الحسن محكم كن از براى امر امامت كف احتياط كننده را.

پس به درستى كه تو به امر امامت كه ما اميد مى ‏داريم آن را سزاوارى و پرى از آن.

مرحوم شيخ مفید مى‏ فرمايد كه آيا نمى‏ بينيد قول اين مرد پير را در حضور جماعت و به گونه ای گفته او به مردم شهر و اهل صحرا رسید كه چگونه عيب كرد و حقير شمرد «تيم» و «عدى» را. و اظهار كرد قول به رذالت اين دو قبيله را و كوتاهى آن ها را از استحقاق خلافت و رسيدن مرتبه رياست. و ابوسفيان اگر چه‏ نزد ما از جمله منافقان است ليكن وصف كردن قبايل عرب و بيان حقيقت حال ايشان بر وجهى كه موافق باشد، موقوف نيست به اينكه قائل آن منافق نباشد و نفاق خبر دهنده مخلّ نيست به صدق اين قسم خبرى؛ زيرا عرب ننگ دارند از كذب در سخنى كه ضد قول ايشان برای همه معلوم باشد به ضرورت، و تعصب و حميت عظيم مى‏ ورزند در اينكه مبادا از ايشان سخنى سرزند و خلاف آن درست باشد.

خصوصا ابوسفيان كه سيد و مهترى بود از جمله سادات قوم خود. و اقلّ آنچه در اين باب می باشد اين است كه بگوئيم شعر او منزلت اشعار عرب در زمان جاهليت داشته باشد كه آن ها در اشعار خود وصف می کردند قبايل را به شجاعت يا ترس يا سخاوت يا بخل يا بلندى مرتبه يا پستى مرتبه»(2)

بنابراین پیروان سقیفه کسی را به عنوان خلیفه انتخاب کردند که از طائفه پست قریش است، ولی پیروان غدیر کسی را امام و رهبر خود می دانند که از برترین گروه قریش و یکی از افرادی است که آیۀ تطهیر دربارۀ او نازل شده است. یعنی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام که بنابر آیۀ أنفسنا وأنفسکم نفس پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله می باشند.

---

(1) «العقد الفريد» 4/ 85، «تاريخ يعقوبى» 2/ 126.    

(2) دفاع از تشیّع: 457.