از جنايات معاويه

*********************************************

19محرم الحرام خوراندن سم به امام حسن مجتبي عليه السلام به دست جعده عليها اللعنة (به نقل ابن ابی الحدید)

*********************************************

براى نشان دادن ظلم و ستم معاويه كافى است كه او امام حسن‏ عليه السلام را كه در عصرخود سرور خاندان پيغمبر و بعد از پدرش امام اهل بيت بود، با سمى كه براى همسرآن حضرت «جعده» - دختر اشعث بن قيس - فرستاد، شهيد كرد. روايات عترت ‏طاهره در اين خصوص متواتر است. و گروهى از مورّخان سنّى نيز به آن اعتراف ‏دارند.

ابن ابى الحديد(212) از ابوالحسن مدائنى روايت مى‏ كند كه وفات امام حسن ‏مجتبى‏ عليه السلام در سال 49 هجرى روى داد. حضرت، چهل روز بيمار بود، و سن مباركش47 سال بود. معاويه سمى براى جعده - دختر اشعث بن قيس - فرستاد و گفت: اگرحسن را كشتى، صد هزار درهم به تو خواهم داد و تو را به عقد يزيد در مى ‏آورم.

چون امام حسن‏ عليه السلام وفات يافت، معاويه وجه را براى او فرستاد، ولى او را براى ‏يزيد، تزويج نكرد و گفت: «مى ‏ترسم آنچه را كه با حسن پسر پيغمبر انجام دادى با پسر من نيز انجام دهى!».

و نيز مدائنى از حصين بن منذر قاشى(213) روايت مى‏ كند كه گفت: به خدا قسم؛ معاويه آنچه را كه در عهدنامه صلح با حسن متعهّد شده بود، عمل نكرد. او حجر بن‏ عدى و اصحاب او را به قتل رسانيد، و براى پسرش يزيد بيعت گرفت و حسن را مسموم ساخت!!

ابوالفرج اصفهانى مروانى در كتاب «مقاتل الطالبيين» نوشته است: معاويه ‏خواست براى پسرش يزيد بيعت بگيرد. براى او در اين خصوص چيزى مشكل‏تر از وجود حسن بن على‏ عليهما السلام و سعد وقّاص نبود. پس هر دو را مسموم كرد، و در اثر آن ‏درگذشتند.

ابن عبدالبر در «استيعاب» در شرح حال امام حسن‏ عليه السلام از قتاده و ابوبكر بن حفص ‏روايت مى‏ كند كه: دختر اشعث بن قيس، حسن بن على‏ عليهما السلام را مسموم كرد. عده ‏اى‏ مى ‏گويند: اين عمل او به تحريك معاويه بوده است.

همه مى‏دانند كه معاويه در نقطه ‏اى از شام به نام «مَرَج عذرا» چگونه حجر ابن‏ عدى كندى صحابى معروف و ياران او را به جرم اينكه على‏ عليه السلام را لعن نكردند، به قتل ‏رسانيد. قتل آنها در سال 51 هجرى روى داد. تمام شخصيّتهايى كه در آن عصر بودند، صحابه، تابعين و خردمندان بعد از آنها، اين عمل معاويه را مورد نكوهش و اعتراض‏ قرار دادند. عموم مورّخانى كه حوادث آن سال را نوشته‏ اند در اين باره به تفصيل‏ سخن گفته ‏اند.

گمان نمى ‏كنم خواننده، بتواند قتل عمرو بن حمق خزاعى - عابد پارساى مشهور - را به وسيله معاويه فراموش كند. سر بريده او اوّلين سر بريده‏ اى بود كه در اسلام حمل‏ شد.

عمرو بن حمق از برگزيدگان صحابه پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم بود. و گناهى جز محبّت به‏ على ‏عليه السلام نداشت، چون على ‏عليه السلام خدا و پيغمبر را دوست مى‏ داشت، و خدا و پيغمبر هم ‏او را دوست مى ‏داشتند.

معاويه اكتفا به كشتن دوستان خدا نكرد، بلكه نزديكترين افراد و خواص خود را نيز كشت. او عبدالرحمن بن خالد بن وليد را كه در صفين در ركاب او جنگ كرده بود و با وى بر دشمنى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام پيمان بسته بود نيز به قتل رسانيد! معاويه او را كشت تا مبادا مردم يزيد را رها كنند و او را خليفه نمايند. داستان او نزد مورّخان، مشهور است و سيره‏ نويسان نيز آن را نوشته‏ اند(214).(215)

---

212) شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد: 4/4 (ط مصر).

213) به نقل از ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه: 70/4.

214) براى تفصيل اين حكايت، به كتاب استيعاب مراجعه كنيد.

215) اجتهاد در مقابل نص: 556.

 

 

منبع: معاویه ج ... ص ...