(3)

شهادت جناب زيد در زمان هشام

   به روزگار هشام، زيد بن على بن حين بن على كرّم اللَّه وجهه به شهادت رسيد، و اين به ‏سال صد و بيست و يكم و به قولى صد و بيست و دوّم بود. زيد بن على با برادر خود ابوجعفر بن علىّ بن حسين (عليهم السلام) مشورت كرد، نظر وى اين بود كه به اهل كوفه ‏اعتماد نكند كه مردمى مكّار و حيله‏ گرند. به او فرمود:

جدّت (حضرت) على عليه السلام در كوفه كشته شد، عمويت (امام) حسن ‏عليه السلام در آنجا كشته شد، پدرت (امام) حسين ‏عليه السلام آنجا كشته شد. در كوفه و توابع آن خاندان ما را ناسزا گفته ‏اند.

   و آنچه را درباره مدّت حكومت بنى ‏مروان مى ‏دانست و اين ‏كه از پس آن‏ها دولت ‏عبّاسى مى‏رسد به او بگفت؛ ولى او از تصميم خود در كار مطالبه حق بازنگشت. ابوجعفر به او گفت: برادر مى ‏ترسم فردا در كناسه كوفه آويخته شوى. پس از آن‏ ابوجعفر با وى داع كرد و گفت كه ديگر همديگر را نخواهند ديد.

   زيد در رصافه پيش هشام رفته بود، وقتى مقابل او رسيد، جائى براى نشستن‏ نيافت و در آخر مجلس نشست و گفت: اى امير مؤمنان! هيچ كس از تقوا بزرگتر نيست و هيچ‏ كس به سبب تقوا كوچك نمى ‏شود.

   هشام گفت: اى بى ‏مادر! ساكت شو؛ تو كه مادرت كنيز بوده است و داعيه خلافت ‏دارى؟

   گفت: اى امير مؤمنان! سخت جوابى دارد كه اگر خواهى بگويم و اگر خواهى ‏خاموش باشم. گفت: بگو.

   گفت: مادران مانع از اين نخواهند بود كه مردان هدف ‏بلند داشته باشند؛ مادر اسماعيل كنيز مادر اسحاق صلّى اللَّه عليهما بود ولى مانع از اين نشد كه خدا او را به ‏پيغمبرى برگزيند و پدر قوم عرب كند و از پشت او خير البشر محمّد صلى الله عليه وآله وسلم را برون ‏آرد، به من چنين مى ‏گوئى در صورتى كه من پسر فاطمه و پسر على‏ عليهما السلام هستم.

   آنگاه بايستاد و شعرى خواند كه مضمون آن چنين است: «ترس او را آواره و زبون ‏كرد و هر كس از گرما گرم جنگ بترسد چنين خواهد شد. با دستان لرزان از عشق ‏مى‏ نالد و اسلحه نيز او را به خاك مى‏ افكند. مرگ براى او آسايش است كه بندگان را از مرگ گريزى نيست. اگر خدا براى او دولتى پديد آرد نشانه‏ هاى دشمنى را چون‏ خاكستر بجا خواهد نهاد».

   آنگاه زيد سوى كوفه رفت و از آنجا خروج كرد و قاريان و اشراف شهر با وى ‏بودند. يوسف بن عمر ثقفى با او جنگ كرد و چون جنگ گرم شد ياران زيد بگريختند و او با جماعتى اندك بجا ماند و سخت بجنگيد و به تمثيل شعرى مى‏ خواند كه مضمون ‏آن چنين است: «آيا ذلّت حيات را برگزينم يا عزّت مرگ را كه هر دو را خوراكى ‏ناپسند مى ‏بينم. اگر ناچار بايد يكى را برگزيد به نيكى سوى مرگ راهسپر باش».

   آنگاه شب ميان دو گروه حايل شد و زيد زخم‏هاى بسيار داشت و تيرى به پيشانى ‏او رفته بود، يكى را مى ‏جستند كه تير را درآرد؛ حجامتگرى را از يكى از دهكده‏ ها آوردند و گفتند قضيّه را نهان دارد. وى تير را درآورد و زيد در دم بمرد و او را در جوى آبى دفن كردند و خاك و علف خشك بر آن ريختند و آب بر آن گذر دادند. حجامتگر به هنگام دفن وى حضور داشت و محلّ را بدانست و صبحگاهان پيش ‏يوسف رفت و محلّ قبر را به او خبر داد. يوسف نيز زيد را از قبر برآورد و سرش را پيش هشام فرستاد. هشام به او نوشت: وى را برهنه بياويز.

   يوسف نيز وى را به همان ترتيب بياويخت و زير دار وى ستونى بساخت. يكى از شاعران بنى ‏اميّه در اين زمينه خطاب به خاندان ابوطالب و شيعه آن‏ها اشعارى گفته كه‏ مضمون آن چنين است: «زيد شما را بر تنه نخلى آويختيم و من نديده ‏ام كه مهدى را به تنه نخل بياويزند».

   پس از آن هشام به يوسف نوشت كه جثّه زيد را بسوزاند و خاكسترش را به باد دهد.(1956)

---

1956) مروج الذهب: 208/2.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...