کتاب : «امیرالمومنین علی علیه السلام و عصر ظهور» 

(۲)

نقش مثبت و منفى فتنه‏ ها

آشوب‏ها و فتنه ‏هاى بزرگ، نقش بسيار مهمّى در سازندگى مردان بزرگ و پاكسازى و تطهير دوستان خدا دارد. اگر چه بسيارى از مردم در فتنه ‏هاى ‏ويرانگر گمراه مى ‏شوند و هستى و ارزش خود را به باد مى‏ دهند، ولى ‏انسان ‏هاى اصيل نه تنها گرفتار فتنه ‏ها نمى‏ شوند، بلكه ساخته مى‏ شوند.

حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام مى ‏فرمايند:

ستكون فتنة يُحصِّل الناسَ كما يُحصّل الذهب في المعدن.(1)

به زودى فتنه‏ اى به پا مى‏ شود كه مردم را خالص مى‏ كند؛ همان‏گونه كه طلا در معدن خالص‏ مى‏ شود.

هزاران سال طول مى‏ كشد تا معدن، گوهر كم ‏ارزش يا طلاى مغشوش را تبديل ‏به طلاى ناب كند. ولى گاهى فتنه ‏ها آنچنان مهمّ و مؤثّر هستند كه در مدّتى ‏كوتاه، انسان‏ هاى اصيل را پاك مى ‏سازند همان‏گونه كه در زمانى اندك بسيارى ‏از افراد بى ‏ارزش را به هلاكت رسانده، گمراه و نابود مى ‏نمايند.

در واقع اين‏گونه فتنه ‏هاى عظيم، كمبود مردان بزرگ را جبران مى‏ كند و صفات ‏و خصلت ‏هاى بى ‏ارزش و پست آن‏ها را تبديل به ويژگى‏ هاى پرثمر مى‏ كند؛ زيرا آنان با فتنه ‏ها سازش نمى‏ كنند و با آشوب‏ها نمى‏ سازند، بلكه مى‏ سوزند و اين سوختن نه ‏تنها آن‏ها را مى ‏سازد بلكه به سرعت ساخته‏ شدن آنان مى ‏افزايد.

اگر هزاران سال طول مى‏ كشد تا طلاى مغشوش در معدن به طلاى خالص ‏تبديل شود(2)، ولى آتش و كوره در كمتر از ساعتى آن را تبديل به طلاى ناب ‏مى‏ كند. همچنين مردانى كه براى خودسازى و تهذيب نياز به گذشت سال‏ها و مرور زمان‏هاى طولانى دارند، گاهى آتش فتنه ‏ها و گرفتارى ‏ها، آنان را درزمانى كوتاه مى‏ سازد.

بديهى است فتنه ‏ها براى تعداد كمى داراى نقش مثبت مى ‏باشد و متأسّفانه ‏اينگونه افراد، بسيار اندك هستند و عموم مردم گرفتار فتنه‏ ها شده و گرفتار فتنه‏ گران جهان مى‏ شوند و به اين جهت مردمان جهان آسايش و امنيت را از دست مى ‏دهند.

(1) احقاق الحقّ: 288/13 از مستدرك نيشابورى: 553/4.

(2) براى آگاهى از چگونگى پيدايش معدن ‏هاى طلا و گوهرهاى گرانبها در دل خاك، مى‏ توانيد به كتاب «نخبة الدهر في عجائب البرّ والبحر» رجوع كنيد.