( اهمیّت زیارت و عزاداری)

 

فرمايش مهمّ امام صادق عليه السلام

دربارۀ اشك و بى تابى

كامل الزيارات: از مسمع كردين نقل مى ‏كند كه گفت: امام جعفر صادق‏ عليه السلام به من فرمود: تو اهل عراق هستى، آيا به زيارت ‏قبر امام حسين‏ عليه السلام مى ‏روى؟ گفتم: نه زيرا من مردى مشهور از اهل بصره هستم، نزد ما گروهى هستند كه طرفدار خليفه ‏مى ‏باشند. دشمنان ما كه ناصبى ‏ها و اهل قبايل و ديگران‏ هستند زيادند. من از اينكه شكايت مرا به خليفه بكنند وضررى به من برسانند در امان نيستم.

امام صادق‏ عليه السلام فرمود: آيا مصيبت امام حسين‏ عليه السلام را به خاطر نمى‏ آورى؟ گفتم: بله. فرمود: از مصيبت آن حضرت ناراحت ‏مى ‏شوى؟ گفتم: آرى، به خدا قسم به قدرى حال گريه به من ‏دست مى ‏دهد كه اهل و عيالم اثر آن را بر من مشاهده مى ‏كنند و من به نحوى از غذا خوردن بيزار مى‏ شوم كه اثر آن درصورتم معلوم مى ‏گردد.

امام صادق ‏عليه السلام فرمود: خدا اشك ‏هاى تو را رحمت كند، بدان‏ كه تو در رديف افرادى خواهى بود كه براى مصيبت ما جزع ‏مى ‏كنند، براى ترس ما مى ‏ترسند و براى امنيت ما ايمن ‏خواهند بود. تو به زودى در هنگام مردن خود خواهى ديد كه ‏پدرانم نزد تو حاضر مى ‏شوند و توصيه تو را به فرشته مرگ‏ مى ‏كنند، بشاراتى به تو خواهند داد كه قبل از مرگ چشم توروشن خواهد شد و فرشته مرگ در آن هنگام از مادرى كه‏ نسبت به فرزند خود مهربان است، با تو مهربان تر خواهد بود.

مسمع مى ‏گويد: سپس امام صادق ‏عليه السلام گريان شد و من هم‏گريان شدم آن گاه آن حضرت فرمود: سپاس مخصوص آن‏ خدايى است كه ما را با رحمت خود، بر خلق خويش فضيلت و برترى داد و رحمت خود را به ما اهل  بيت‏ عليهم السلام اختصاص داد.ای مسمع، از آن زمان كه اميرالمؤمنين علی ‏عليه السلام شهيد شده‏ است، زمين و آسمان براى ما گريه مى ‏كنند و ملائكه بيشتر براى ما گريه كردند. گريه ملائكه براى ما، از آن هنگام كه‏ مردان ما شهيد شدند، خاتمه نيافته است. هيچ شخصى بر مصائب ما گريه نمى ‏كند مگر اينكه قبل از ريزش اشك ‏چشمش خدا او را مى ‏آمرزد، هنگامى كه اشك وى بر گونه‏ هاى صورتش جارى شود، اگر يك قطره از آن در آتش جهنم ‏بچكد به نحوى حرارت آن را خاموش مى ‏كند كه حرارتى باقى ‏نخواهد ماند.

كسى كه دلش براى ما بسوزد، در هنگام جان دادن به قدرى ‏خوشحال مى ‏شود كه تا وقتى نزد حوض كوثر بر ما وارد شود، آن خوشحالى در قلبش خواهد بود. حوض كوثر از ورود او براى محبتی كه به ما دارد خوشحال مى ‏شود و به قدرى ازانواع و اقسام غذا به وى مى ‏دهد كه دوست ندارد از آنجا خارج‏ شود.(1).(2)

مرحوم علاّمه مجلسى مى‏ فرمايند: مرحوم شهيد ثانى در مسكّن‏ الفؤاد از جابر از امام باقرعليه السلام روايت كرده است كه فرمودند: سخت‏ ترين جزع و بي تابي، فرياد همراه با واويلا و ناله كشيدن و سيلى‏زدن به صورت و كوبيدن به سينه و موى كندن است... .(3)
در قاموس آمده: «الصرخه» فرياد شديد است و «صراخ» بر وزن ‏غراب به معناى صدا يا صداى شديد است و گفته: «أعوَلَ» يعنى‏ صدايش را به گريه و فرياد بلند كرد و هم معناى «عوَّلَ» است و اسم‏ آن «العول و العوله و العويل» است و گفته: «اللطم» يعنى زدن برصورت و پهناى سينه با كف دست باز(4).(5)

____________________

(1) في كامل الزيارات عَنْ مِسْمَعٍ كِرْدِينٍ قَالَ: قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ يَا مِسْمَعُ أَنْتَ مِنْ أَهْلِ‏ الْعِرَاقِ أَ مَا تَأْتِي قَبْرَ الْحُسَيْنِ قُلْتُ لَا أَنَا رَجُلٌ مَشْهُورٌ مِنْ أَهْلِ الْبَصْرَهِ وَ عِنْدَنَا مَنْ يَتْبَعُ‏ هَوَي هَذَا الْخَلِيفَهِ وَ أَعْدَاؤُنَا كَثِيرَهٌ مِنْ أَهْلِ القَبَائِلِ مِنَ النُّصَّابِ وَ غَيْرِهِمْ وَ لَسْتُ آمَنُهُمْ أَنْ ‏يَرْفَعُوا عَلَيَّ حَالِي عِنْدَ وُلْدِ سُلَيْمَانَ فَيُمَثِّلُونَ عَلَيَ قَالَ لِي أَ فَمَا تَذْكُرُ مَا صُنِعَ بِهِ قُلْتُ بَلَي ‏قَالَ فَتَجْزَعُ قُلْتُ إِي وَ اللَّهِ وَ أَسْتَعْبِرُ لِذَلِكَ حَتَّي يَرَي أَهْلِي أَثَرَ ذَلِكَ عَلَيَّ فَأَمْتَنِعُ مِنَ‏الطَّعَامِ حَتَّي يَسْتَبِينَ ذَلِكَ فِي وَجْهِي.

قَالَ رَحِمَ الله دَمْعَتَكَ أَمَا إِنَّكَ مِنَ الَّذِينَ يُعَدُّونَ فِي أَهْلِ الْجَزَعِ لَنَا وَ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ ‏لِفَرَحِنَا وَ يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ يَخَافُونَ لِخَوْفِنَا وَ يَأْمَنُونَ إِذَا أَمِنَّا أَمَا إِنَّكَ سَتَرَي عِنْدَ مَوْتِكَ وَحُضُورِ آبَائِي لَكَ وَ وَصِيَّتِهِمْ مَلَكَ الْمَوْتِ بِكَ وَ مَا يَلْقَوْنَكَ بِهِ مِنَ الْبِشَارَهِ مَا تَقَرُّ بِهِ ‏عَيْنَكَ قَبْلَ الْمَوْتِ فَمَلَكُ الْمَوْتِ أَرَقُّ عَلَيْكَ وَ أَشَدُّ رَحْمهً لَكَ مِنَ الْأُمِّ الشَّفِيقَهِ عَلَي‏ وَلَدِهَا.

قَالَ ثُمَّ اسْتَعْبَرَ وَ اسْتَعْبَرْتُ مَعَهُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي فَضَّلَنَا عَلَي خَلْقِهِ بِالرَّحْمَهِ وَ خَصَّنَا أَهْلَ الْبَيْتِ بِالرَّحْمَهِ يَا مِسْمَعُ إِنَّ الْأَرْضَ وَ السَّمَاءَ لَتَبْكِي مُنْذُ قُتِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ رَحْمَهً لَنَاوَ مَا بَكَي لَنَا مِنَ الْمَلَائِكَهِ أَكْثَرُ وَ مَا رَقَأَتْ دُمُوعُ الْمَلَائِكَهِ مُنْذُ قُتِلْنَا وَ مَا بَكَي أَحَدٌ رَحْمَهً لَنَاوَ لِمَا لَقِينَا إِلَّا رَحِمَهُ اللَّهُ قَبْلَ أَنْ تَخْرُجَ الدَّمْعَهُ مِنْ عَيْنِهِ فَإِذَا سَالَ دُمُوعُهُ عَلَي خَدِّهِ فَلَوْ أَنّ ‏قَطْرَهً مِنْ دُمُوعِهِ سَقَطَتْ فِي جَهَنَّمَ لَأَطْفَأَتْ حَرَّهَا حَتَّي لَا يُوجَدَ لَهَا حَرٌّ وَ إِنَّ الْمُوجَعَ قَلْبُهُ ‏لَنَا لَيَفْرَحُ يَوْمَ يَرَانَا عِنْدَ مَوْتِهِ فَرْحَهً- لَا تَزَالُ تِلْكَ الْفَرْحَهُ فِي قَلْبِهِ حَتَّي يَرِدَ عَلَيْنَا الْحَوْضَ وَ إِنَّ الْكَوْثَرَ لَيَفْرَحُ بِمُحِبِّنَا إِذَا وَرَدَ عَلَيْهِ حَتَّي إِنَّهُ لَيُذِيقُهُ مِنْ ضُرُوبِ الطَّعَامِ مَا لَايَشْتَهِي أَنْ يَصْدُرَ عَنْهُ. (كامل الزيارات: 150 )

(2) بحارالأنوار: 44 / 289.

 (3) مُسَكِّنُ الْفُؤَادِ، لِلشَّهِيدِ الثَّانِي عَنْ جَابِرٍ عَنِ الْبَاقِرِ عليه السلام قَالَ: أَشَدُّ الْجَزَعِ الصُّرَاخُ ‏بِالْوَيْلِ وَ الْعَوِيلِ وَ لَطْمُ الْوَجْهِ وَ الصَّدْرِ وَ جَزُّ الشَّعْرِ ...
(4) في القاموس الصرخه الصيحه الشديده و كغراب الصوت أو شديده و قال أعول رفع‏ صوته بالبكاء و الصياح كعول و الاسم العول و العوله و العويل و قال اللطم ضرب الخد و صفحه الجسد بالكف مفتوحه انتهى.
(5) بحارالأنوار: 79 /  89 .